Turyści je omijają, a to błąd. Niezwykłe miejsca we Wrocławiu

Pomiędzy wrocławskim rynkiem i Dzielnicą Czterech Wyznań znajduje się nieco ukryty Pasaż Pokoyhof. Brama prowadząca na dziedziniec – poza niewielkim szyldem – niczym się nie wyróżnia. Dawniej budynek zdobiły elementy dekoracyjne przedstawiające historię tego miejsca. Niestety zaginęły one w 1938 r. podczas nocy kryształowej.

Nazwa jest stosowana od XVII w. Składa się ona ze słów: "Pokoy", czyli fonetycznego zapisu nazwiska rodziny właścicieli, i "Hof" – niemieckiego wyrazu oznaczającego dziedziniec. To miejsce o dość pechowej historii, nie tylko ze względu na noc kryształową. W 1659 roku znaczną część pasażu zniszczył pożar. Niecały wiek później dotknęła go jedna z wielu katastrof, jakie zdarzyły się w dziejach Wrocławia. W 1749 r. podczas Jarmarku Świętojańskiego piorun uderzył w basztę niedaleko Bramy Świdnickiej, gdzie składowano wówczas proch. Przez eksplozję i pożar zginęło ponad 50 osób, a kilkaset zostało rannych. Wybuch uszkodził też ponad 700 budynków.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Miejsce pełniło funkcję zajazdu i przez lata służyło przede wszystkim szamesom – przedstawicielom żydowskich kupców (ci bowiem nie mogli pozostawać w mieście po zakończeniu targów). Oprócz posesji Pokoyhofa w pobliżu istniały inne zajazdy chętnie przyjmujące Żydów. W XIX w. stanęły tu budynki według projektu Alexisa Langera. W 1910 r. pasaż kolejny raz przebudowano i zaczął pełnić funkcję pasażu handlowego.

Nazwa tego miejsca wielokrotnie się zmieniała. W 1571 r. przy istniejącej wcześniej Bramie Sakwowej (określanej przez nazwę cechu) powstał bastion obronny, również nazywany sakwowym. Niedługo później pojawiła się tam prochownia. W 1813 r. bastion miał zostać cytadelą, jednak ostatecznie włączono go do promenady widokowej pod nazwą: Wzgórze Sakwowe. Pół wieku później obiekt został rozbudowany i przemianowany na Wzgórze Liebicha.

Podczas oblężenia w 1945 r. dawny bastion służył jako schron. Krótko po wojnie Wzgórze Liebicha zostało Wzgórzem Miłości, a już w 1948 r. otrzymało kolejne miano – Wzgórze Partyzantów. Tego określenia przez lata używali mieszkańcy Wrocławia, jednak po dwuletnim remoncie zakończonym w 2024 r. władze miasta wróciły do pierwotnej nazwy.

Obecna forma zabytku pochodzi z XIX w. Wówczas powstała tam charakterystyczna kolumnada, fontanna i taras widokowy. Wszystkie te elementy zostały odnowione podczas prac restauracyjnych. Obecnie ściany mają swój pierwotny, czerwono-niebieski kolor, odnaleziony przy remoncie pod warstwami białej farby.

W budynku Wrocławskiego Centrum SPA mieści się obecnie jeden z najpiękniejszych basenów w Polsce. Zabytkowy obiekt znany jest z charakterystycznych zdobień w postaci rzeźb, mozaik i pięknych kafli. Obecnie dostępne są trzy baseny sportowe i rekreacyjne.

Obiekt należał wcześniej m.in. do straży pożarnej i browaru miejskiego. W XIX w. powstała spółka Breslauer Hallenschwimmbad AG, która doprowadziła do powstania w tym miejscu łaźni. Do konkursu na projekt zgłosiło się ponad 40 osób. Wygrał młody architekt – Wilhelm Werdermann. 14 czerwca 1897 r., po dwuletniej budowie, przyszła pora na uroczyste otwarcie.

Basen przez lata dzielono na części damską i męską. Od swojego powstania obiekt działał niemal nieprzerwanie, nie uległ również większemu zniszczeniu podczas wojny. Część architektury nie przetrwała natomiast prac modernizacyjnych w latach 60.

Oddalając się od okolic centrum miasta, można trafić na żydowski cmentarz przy ulicy Ślężnej, funkcjonujący dziś jako Muzeum Sztuki Cmentarnej. Należy do niego ok. 12 tysięcy nagrobków łączących różne style architektury cmentarnej.

Od 1856 do 1942 r. odbywały się tam pochówki, a w latach 70. cmentarz został wpisany do rejestru zabytków. Dziś można tam oglądać różne formy nagrobków: gęsto stawiane macewy, bogate pomniki i monumentalne grobowce najbardziej wpływowych wrocławskich rodzin. W tym miejscu zostali pochowani m.in. rodzice Edith Stein, kanonizowanej w 1998 r.

Leśnica, będąca kiedyś odrębną miejscowością, znajduje się dziś na obrzeżach Wrocławia. Najbardziej charakterystycznym zabytkiem tej okolicy jest Zamek w Leśnicy – dawna rezydencja książęca powstała w miejscu grodu obronnego z 1132 r. Obiekt przez stulecia zmieniał swój kształt, przeznaczenie, wygląd i właścicieli.

Niewiele brakowało, a na początku XIII wieku zamek trafiłby w ręce cystersów. Henryk I Brodaty zatrzymał go – wbrew woli zmarłego ojca – a w ramach rekompensaty przekazał zakonowi wieś Bartoszowa. Później tereny te stały się własnością czeską. Jan Luksemburski sprzedał go wrocławskiemu mieszczaninowi za 300 praskich groszy. W XV wieku obiekt zniszczyły wojska husyckie, a trzy dekady później spalili go… sami mieszkańcy Wrocławia. Dlaczego? By nie przejął go husycki król Jerzy z Podiebradów.

W XVI w. Zamek w Leśnicy został własnością rodu Habsburgów, którzy wielokrotnie rozbudowywali obiekt. Ok. 200 lat później przeszedł w ręce pruskiego barona. Choć nie jest to potwierdzona informacja, zgodnie z miejscową tradycją król Fryderyk II Wielki po bitwie pod Lutynią miał zaskoczyć i pojmać stacjonujących tam oficerów.

Budynek bez większych uszczerbków przetrwał do końca II wojny światowej. W 1953 r. wybuchł tam pożar, po którym przebudowano zamek, nie zachowując niestety wystroju i ocalałego wyposażenia wnętrz. Obecnie mieści się tam Centrum Kultury "Zamek".