Sochaczew

Sochaczew położony nad Bzurą od średniowiecza był ważnym grodem strzegącym przeprawy przez rzekę. Od połowy XIV wieku istniał tu zamek, którego pozostałości przetrwały do dziś, a który został rozebrany już pod koniec XVIII wieku.

W wielokrotnie niszczonym mieście zachowało się niewiele zabytków, ale miasteczko warte jest odwiedzenia. Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą Warto zwiedzić klasycystyczny ratusz, dzieło Bonifacego Witkowskiego z 1828 roku, dziś siedzibę Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą, gdzie przechowywana jest dokumentacja jednej z najsłynniejszych bitw września.

Wystawiane są tu pamiątki z pola walki, mundury, uzbrojenie itp. Muzeum Kolei Wąskotorowej W Sochaczewie urządzono skansen kolei wąskotorowej, dzisiaj największą tego typu placówkę w Europie. Na miejscu obejrzeć można zabytkowe ciuchcie, wagony i rozmaite lory, a następnie wybrać się na wycieczkę kolejką do Wilcz Tułowickich.

Nieborów

Dzieje Nieborowa sięgają XIV wieku, ale historia zachowanego do dziś pałacu zaczęła się dopiero w latach 90. XVII wieku, kiedy to prymas Michał Stefan Radziejowski zlecił Tylmanowi van Gameren zaprojektowanie efektownej barokowej rezydencji. Powstał piętrowy pałac z parą alkierzowych wież frontowych. Wielokrotnie zmieniali się właściciele pałacu i wielokrotnie planowano jego przebudowę, ale zwykle kończyło się na zmianach w dekoracji wnętrz. Dopiero w 1921 roku ostatni właściciel Nieborowa książę Janusz Radziwiłł zmodernizował rezydencję, wprowadzając kanalizację, wodociągi i elektryczność oraz zmieniając dach na mansardowy. Od ostatniej wojny w pałacu urządzone jest muzeum wnętrz. Warto zwrócić szczególną uwagę na piękną bibliotekę, w której znajdują się dwa cenne zabytkowe globusy. Pałac otoczony jest pięknym parkiem – wokół pałacu francuskim, geometrycznym, a dalej krajobrazowym, angielskim z pawilonami, rzeźbami i kanałami wodnymi.

Arkadia

W położonej kilka kilometrów od Nieborowa Arkadii Helena z Przeździeckich Radziwiłłowa, żona Michała Hieronima Radziwiłła, stworzyła romantyczny park krajobrazowy angażując jako projektantów Szymona Bogumiła Zuga i Henryka Ittara. Park był samodzielnym założeniem i łączył się z rezydencją w Nieborowie wysadzaną drzewami aleją. Powstawał od 1778 do 1821 roku wzbogacając się stopniowo o nowe pawilony i dekoracje. Spacerując po parku można się natknąć na wiele atrakcji: domek gotycki, świątynię Sybilli, łuk grecki, dom Murgrabiego, Świątynię Diany i wiele rzeźb. W niektóre budynki, zwłaszcza w Przybytek Arcykapłana, wmurowane są fragmenty dekoracji rzeźbiarskiej i kamieniarki pochodzące z różnych polskich zabytków, m.in. z kolegiaty łowickiej.

Maurzyce

W Maurzycach urządzony jest skansen wsi łowickiej. Sprowadzony z okolicznych wiosek zabudowania zrekonstruowane zostały w dwóch odrębnych założeniach: starego typu wsi z majdanem pośrodku i typowej dla drugiej połowy XIX wieku ulicówki. Oprócz gospodarstwa z wyposażonymi chałupami i zabudowaniami gospodarczymi w skansenie zobaczyć można wiatrak, kuźnię, szkołę, a ostatnio przybył budynek straży pożarnej.

Łowicz

Łowicz wzmiankowany był w XII i wtedy był już ośrodkiem dóbr należących do biskupów gnieźnieńskich, którym pozostał do początku XIX wieku. Biskupi, a zarazem prymasowie Polski mieli w Łowiczu swój dwór, sporo inwestowali i dzięki nim miasto rozwinęło się jako silny ośrodek gospodarczy, a zarazem kulturalny. Dziś Łowicz to atrakcyjne turystycznie miasto i centrum kultury i sztuki ludowej jednego z najbardziej interesujących regionów w Polsce.

Stary Rynek - Centrum starego Łowicza wyznacza prostokątny rynek, który w części północnej ozdobiony jest tzw. Bramą Prymasowską, pochodzącą z XVII wieku, wiodącą niegdyś do zespołu zabudowań biskupich, a na obecne miejsce przesuniętą w 1941 roku. Przy rynku zachowało się wiele cennych kamienic, a najstarsza, dom Cebrowskich ma krużganki od strony dziedzińca. Piękny klasycystyczny ratusz jest zapewne dziełem Bonifacego Witkowskiego.

Muzeum w Łowiczu - Łowickie Muzeum mieści się gmachu pomisjojnarskim wzniesionym pod koniec XVII wieku według projektu Tylmana van Gameren z fundacji prymasa Radziejowskiego. W zespole tym zachowała się piękna barokowa kaplica dekorowana freskami Michelangelo Palloniego. W muzeum eksponowane są dzieła sztuki baroku, a cała druga kondygnacja to wielka wystawa poświęcona sztuce ludowej i kulturze ziemi łowickiej. Na dziedzińcu znajduje się niewielki skansen z chałupami łowickimi, w których zobaczyć można wyposażenie wnętrz dawnych izb.

Kolegiata - Najcenniejszym zabytkiem Łowicza jest kolegiata, od 1992 roku katedra. Pierwsza świątynia na tym miejscu powstała już na początku XII wieku, następna w gotyku przed 1464 roku, ale w dzisiejszej formie kościół jest budowlą barokową z połowy XVII wieku, wzniesioną przez Tomasa Poncino. Korpus kościoła otoczony jest kaplicami z różnych epok, fundowanymi jako biskupie kaplice grobowe. Zachowało się tu wiele bezcennych zabytków, m.in. ołtarz główny projektu Efraima Schroegera z rzeźbami Jana Jerzego Plerscha, i nagrobki biskupów, np. renesansowe Jakuba Uchańskiego dłuta Jana Michałowicza z Urzędowa oraz Jana Przerembskiego dłuta Hieronima Canavesiego.

*Rezydencja biskupa łowickiego *- W sąsiedztwie katedry wznosi się zespół zabudowań dawnych kanonii i dworu dziekanów kolegiaty. Kanonie zostały wzniesione w XVI wieku, ale wielokrotnie je przebudowywano. Inne zabudowania pochodzą przeważnie z XVIII wieku, obecnie są wykorzystywane na potrzeby kurii biskupiej biskupstwa łowickiego.

Pałacyk generała Klickiego - Romantyczna willa Stanisława Klickiego, bohatera wielu walk wyzwoleńczych, ma charakterystyczną sylwetę zdominowaną cylindryczną wieżyczką. Neogotyckie elewacje willi i wieży dekorowane są fragmentami lapidarialnymi pochodzącymi z zamku biskupów, który w formie mało malowniczej ruiny zachował się nieopodal Bzury.

Kościół i klasztor Bernardynek - Skromna barokowa budowla powstała w połowie XVII wieku. Jej autorem był Tomaso Poncino, a fundatorami Marcin i Magdalena Sadowscy. W kościele zachowało się barokowe wyposażenie.

Kościół św. Ducha - Powstał jako kościół parafialny dla Nowego Miasta i został ufundowany już na początku XV wieku. Jest skromną gotycką świątynią z późnobarokową fasadą. Wystrój kościoła jest znacznie młodszy, ale zachował się m.in. renesansowy nagrobek Barbary z Sarnowskich Kraśnickiej.

Kościół Pijarów NMP - Kościół Pijarów ma piękną późnobarokową fasadę z rozfalowaną częścią środkową i parą niskich, niedokończonych wież po bokach. Za tą fasadą kryje się starsze barokowe wnętrze z lat 1672–1680.

*Zespół klasztoru Bernardynów *- Bernardyni przybyli do Łowicza już w XV wieku, na zaproszenie prymasa Gruszczyńskiego. Kościół powstał w końcu XVI wieku jeszcze w formach późnogotyckich, a po kasacie klasztoru w XIX wieku został przebudowany na potrzeby koszar i dopiero po 1920 roku odrestaurowany.

Sobota

W Sobocie jest bardzo ciekawy zabytek: gotycko-renesansowy kościół z około 1518 roku ufundowany przez Tomasza Sobockiego. Nieco późniejsze są dekorowane blendami szczyty, które powstały dopiero w 1560 roku. Walewice 7 Klasycystyczny pałac w Walewicach wiąże się z jedną z bardziej romantycznych historii miłosnych okresu Księstwa Warszawskiego. Pałac zbudował Hilary Szpilowski dla szambelana Anastazego Walewskiego i jego pierwszej żony w latach 80. XVIII wieku. Trzecia, bardzo młoda żona starzejącego się szambelana, Maria z Łączyńskich Walewska została kochanką Napoleona. Gorący związek miłosny został uwieńczony narodzinami syna w 1810 roku, Aleksandra Colonna Walewskiego. Po wojnie w Walewicach urządzono stadninę koni, a w pałacu są pokoje do wynajęcia.

Lipce Reymontowskie

Wieś ta stała się pierwowzorem Lipiec opisanych przez Władysława Reymonta, który w latach 1902–1909 pracował jako dróżnik kolejowy w pobliskim Krosnowie i obserwacje poczynione we wsi przelał na papier jako tło powieści Chłopi, która przyniosła mu światową sławę i Nagrodę Nobla. W Lipcach jest teraz Muzeum im. Władysława Reymonta. INFO Stary Rynek 5/7, tel. 046 837 39 28, www.muzeum.low.pl, otw. wt.–niedz. 10–16, skansen tylko V–X.

Seria: Miasta dla ciekawych
Tytuł: Warszawa
Autor: Małgorzata Omilanowska