Vis - najbardziej wysunięta w morze chorwacka wyspa

Vis to chorwacka wyspa należąca do archipelagu Viskiego. Jej nazwa pochodzi z greckiego Issa i została zmieniona przez ludy słowiańskie. Pierwsze ślady jej kolonizacji sięgają 1100 r. p.n.e. Za sprawą Dionizosa I Starszego z Syrakuz powstało tu najstarsze miasto Dalmacji, które jako państwo z mennicą działało do III wieku p.n.e. Dopiero w 158 r. p.n.e Issa została przekształcona w rzymską prowincję - potęgę na Adriatyku. Wówczas mieszkało na niej około 14 tys. osób (obecnie poza sezonem turystycznym wyspę zamieszkuje około 4 tys. osób).

Host - kolejny przystanek nurkowy. To bardzo malownicza skała znajdująca się na środku morza, której szczyt znajduje się około 6 metrów pod powierzchnia wody. Spotkaliśmy tu wiele gatunków ślimaków nagoskrzelnych, muren oraz krabów. Największą atrakcję stanowią gorgonie oraz korale czerwone porastające pionowe ściany.
W wodach otaczających Vis można znaleźć wiele amfor. W jednym miejscu na głębokości 25 metrów po niespełna 5 minutowej podróży łodzią leżała ich nie zliczona ilość. Oczywiście wszystkie całe naczynia znajdują się w muzeum w Visie, na dnie morza ostały się niekompletne skorupy, mimo to widok jest imponujący! Warto przypomnieć, że w Chorwacji nie można niczego wyjmować z wody, zabytków w szczególności.

Fortunal – przepiękny malowniczy wrak, leżący przy pionowej ścianie na głębokości 50 metrów. Łódź rybacka, która zatonęła 1990 roku, na dnie morza spoczywa na stępce, a jej dziób znajduje się nad półka skalną. Wrak z daleka przypomina ten z filmu „Piraci z Karaibów”. To było bardzo fajne nurkowanie, szczególnie, że w drodze powrotnej do łodzi wpłynęliśmy do niewielkiej groty na głębokości 14-16 metrów, a kilka metrów wyżej (na głębokości około 6 metrów) do 30-40 metrowej jaskini.

Nieodłączne elementy podwodnego krajobrazu to wraki:
♦ Teti - to 80 metrowy statek transportowy przewożący kostkę granitową, który prawdopodobnie z powodu złej pogody wpłynął na wysepkę niedaleko Komiży. Mały Barak, na szczęście dla całej załogi statku, która zdołała się ewakuować, utknął na skałach. Obecnie cały wrak znajduje się pod wodą: dziób statku porozrzucany jest po dnie od głębokości 9 metrów. Zadowolenie z nurkowania rośnie od momentu przepłynięcia obok kotła parowego- wtedy wrak przybiera kształty statku. Najlepiej zachowana jest cześć rufowa z kołem sterowym, gdzie każdy nurek marzy o uwiecznieniu tego widoku na fotografii. Wrak zamieszkują skorpeny, homary i kongery - ślepe podobne do muren ryby, które wywabione z ukrycia ocierają się o płetwonurków i w poszukiwaniu jedzenia bez problemu dają się dotknąć. Najgłębsze miejsce na wraku sięga 34 metrów.

Innymi ciekawymi wrakami są:
♦*Vasilios *– zatonął 19 marca 1939 roku. Płynący pod grecką banderą statek uderzył w półwysep Stupiste. Miał 104 m długości i 15 m szerokości. Wrak leży na lewej burcie, jego dziób znajduje się na głębokości 18 metrów, a śruby sięgają głębokości 55m. Bardzo ciekawy wrak, którego można dokładnie obejrzeć podczas dwóch nurkowań lub jednego, z dodatkową butlą na dekompresję. Ciężko zajrzeć we wszystkie jego zakamarki. Wrak ma otwarte ładownie i dużo ciekawych elementów: maszty, kominy, nadbudówkę oraz masywną kotwicę, która leży na wraku. Druga kotwica z tego wraku znajduje się przy wjeździe do Komiży.

♦ *Fortunal *– przepiękny malowniczy wrak, leżący przy pionowej ścianie na głębokości 50 metrów. Łódź rybacka, która zatonęła 1990 roku, na dnie morza spoczywa na stępce, a jej dziób znajduje się nad półka skalną. Wrak z daleka przypomina ten z filmu „Piraci z Karaibów”. To było bardzo fajne nurkowanie, szczególnie, że w drodze powrotnej do łodzi wpłynęliśmy do niewielkiej groty na głębokości 14-16 metrów, a kilka metrów wyżej (na głębokości około 6 metrów) do 30-40 metrowej jaskini.

Vis również słynie z wraku samolotu B-17 (latająca forteca), wielu pięknych ścian, grot i kanionów. Dwa miesiące ( w lipcu tego roku) znaleziono tu kolejny wrak samolotu Liberator - na razie jednak nurkowania w tym miejscu są zakazane.

Na wyspie znajdują się trzy bazy nurkowe. My nurkowaliśmy z Centrum Nurkowym należącym do Wiesława Kantora – Silverfin współpracującego z CN Manta. Dobra organizacja, bezproblemowe podejście do nurków i ich potrzeb, a także fachowa opieka i zdroworozsądkowe podejście do nurkowania sprawiły, że w przyszłym roku zamierzam ponownie skorzystać z usług Wieśka. Mam tylko nadzieje, że do przyszłego roku zakaz nurkowania na Liberatorze przestanie obowiązywać, bo już zaplanowałem kolejne wakacje nurkowe z rodziną na wyspie Vis. Warto było po kilku latach wrócić do Chorwacji…

Tydzień na Vis wraz z nurkowaniem to koszt około 2 tysięcy złotych.

_ Igor Bartoszewicz CNN Krokodyle _
CNN Krokodyle

Po upadku imperium rzymskiego Issa przeszła pod władanie Bizancjum. Około VII/VIII wieku wyspę opanowali Chorwaci eliminując zamieszkałe tam narodowości Ilurów, Greków i Rzymian. Mimo, że Vis nadal był pod władaniem Bizancjum, Chorwaci pobierali myto za podróżowanie po Adriatyku. W 976 r. n.e. Pietro I Orseolo chcąc uregulować stosunki z chorwackimi piratami zaatakował Vis, wysłał na wyspę 6 okrętów, które zniszczyły część miast portowych. Rok później wyspę doszczętnie zniszczyli Wenecjanie uprowadzając prawie całą ludność. Od tego czasu przez następnych 800 lat panowanie nad Visem przejęła Wenecja.

Dopiero w 1797 r. wyspa dostała się pod panowanie Austriaków, po 5 latach Napoleona Bonaparte, po kolejnych 4 latach Brytyjczyków, a po kongresie wiedeńskim Visem ponownie zawładnęła Austria. Włosi wielokrotnie jeszcze próbowali zdobyć wyspę. Po I wojnie światowej Vis przypadł Królestwu Serbów, Chorwatów i Słoweńców, mimo, że do 1920 r. zajmowali go Włosi. W czasie II wojny światowej Vis został zajęty przez Włochów, następnie odbity przez partyzantkę, dzięki czemu mieszkańcy wyspy poznali zasady komunizmu z ust samego Josipa Broz Tito, który ukrywał się na wyspie w jaskiniach, a po odbiciu jej stanowił główny przyczółek oporu przed wojskami niemieckimi. To nie koniec bogatej i zawiłej historii wyspy. Po wojnie Vis należał do Jugosławii, jako doskonały punkt militarny do 1989 roku był zamkniętą, bardzo dobrze ufortyfikowaną wyspą. Obecnie wyspa Vis jest częścią Chorwacji.

Na wyspie w dwóch miastach Vis i Komiża, które na stałe mieszka około 4 tysięcy osób. Są tam dwa hotele *, wiele apartamentów i pokoi przygotowanych dla turystów. Wyspa należy do bardzo malowniczych. Jest tu dużo atrakcji turystycznych (m.in. jaskinie, w których w czasie wojny ukrywał się jedyny prawdziwy, jak sam o sobie mówił, komunista Josip Broz Tito, najwyższy punkt widokowy- wzgórze Hum 566 m n.p.m.). Znajdziemy tu także jedne z najpiękniejszych plaż w Chorwacji oraz jedne z najciekawszych miejsc do nurkowania w kraju.

Poza tym co stworzyła sama natura, wyspa ma do zaoferowania turystom jeszcze kilka innych ciekawych miejsc. Znajdują się tam liczne fortyfikacje, bunkry i olbrzymie doki do remontów łodzi podwodnych wykute w skałach. Można odwiedzić dwa muzea - rybackie w Komiży i drugie historyczno – archeologiczne w XIX wiecznej twierdzy, gdzie znajduje się pokaźny zbiór amfor wydobytych z zatopionych w okolicach Visu wraków.

Miasto Vis *- a w nim ruiny antycznej Issy, termy- niestety ogrodzone siatką, franciszkański klasztor na półwyspie Prirovo, znajdujący się niemal na środku zatoki św. Jerzego, kościół św. Cypriana oraz kościół Gospe od Pilica- Matki Bożej z groty, nazwany tak ze względu na grotę znajdującą się pod fundamentami kościoła.
*Miasto Komiża - wyjątkowo urokliwe miasto z mnóstwem kamiennych domów wybudowanych jeden obok drugiego, XVI wiecznym kościołem Matki Boskiej Pirackiej oraz Klasztorem Benedyktynów i cytadelą w samym porcie.

Po zwiedzaniu warto coś zjeść i tu mamy duży wybór restauracji, knajp i pubów. Doskonale przyrządzone ryby można zjeść w centrum Komiży w restauracji zaraz przy cytadeli, a także na końcu deptaku w mieście Vis. Doskonałe grillowanie dania z owoców morza i jagnięciny oferują między innymi tawerny, które znajdziemy w głębi wyspy.

Po drodze warto odwiedzić winnice by skosztować doskonałego wina, z którego Vis słynął już w starożytności, a także innych oferowanych trunków. Winnice zajmują 20% powierzchni Visu, obecnie większość mieszkańców wyspy produkuje wino na własne potrzeby, ale dwa gatunki są znane poza wyspą: jest to Plavac(2005) – wino czerwone i Vugava Viska (2004)- wino białe. To wina wysokogatunkowe i mocne. Z części winogron zbieranych bardzo późno produkowany jest Prošek (słodkie bardzo mocne wino). W każdej restauracji można zamówić wino domowej roboty i zazwyczaj jest ono smaczne.

Tyle o atrakcjach wyspy na lądzie. Pod wodą jest ich znacznie więcej… Naprzeciw hotelu, w którym mieszkaliśmy, znajduje się stanowisko archeologiczne oznaczone kratownicą. Na rozgrzewkę zanurzyliśmy się więc w miejscu, gdzie oglądaliśmy kilkadziesiąt całych amfor lub ich części.

Kolejne nurkowe tajemnice podwodnego świata Visu odkryliśmy w Zielonej Grocie. Znajdują się tam dwie jaskinie: jedna na głębokości od 20 do 33 metrów, o długości 30 metrów, bez możliwości wynurzenia się na powierzchnię i bez komory powietrznej. Spotkaliśmy tam olbrzymie ślimaki nagoskrzelne oraz piękne skorpeny. Widok z wnętrza jaskini był imponujący. Druga jaskinia nazywana Zieloną ze względu na porastające ją glony znajdujące się ponad powierzchnią wody, nie stanowi wielkiej atrakcji. Ale każdego nurka z pewnością zachwyci jedno w niej miejsce, gdzie światło wpadające do jaskini przez wąski otwór, przecinając toń ciemnej wody wygląda jak laser. Wspaniały widok polecam.