Wieś w dolinie Prądnika. Ojców to magiczne miejsce

Położony w środkowym biegu Prądnika Ojców to najbardziej malownicza wieś w Polsce. Miejsce to pod względem krajobrazowym można porównać jedynie do tatrzańskich lub pienińskich dolin. Uzupełnieniem przyrody jest piękna drewniana zabudowa – dwa zamki, młyny i kilka innych atrakcji. Wokół rozciąga się Ojcowski Park Narodowy.

W średniowieczu doliną Prądnika biegł szlak handlowy z Krakowa do Olkusza. W XIV wieku Kazimierz Wielki wybudował nad doliną zamek „Ociec u Skały”, co później przełożyło się na nazwę znajdującej się niżej osady. Do dzisiaj z zamku pozostała ośmioboczna baszta i brama wjazdowa, gdzie znajduje się sala wystawowa Muzeum Ojcowskiego Parku Narodowego. U stóp zamkowego wzgórza leży centrum Ojcowa. Jego zabudowa pamięta czasy, kiedy wieś była popularnym letniskiem na południowej granicy Królestwa Kongresowego. W II połowie XIX wieku Ojców był nawet uzdrowiskiem. Dzisiejszy park zamkowy z pięknymi okazami starych drzew to dawny park zdrojowy.

Najbardziej okazałą budowlą jest dawny hotel „Pod Kazimierzem”, obecnie siedziba dyrekcji Ojcowskiego Parku Narodowego (OPN). Z kolei w dawnym hotelu „Pod Łokietkiem” mieści się muzeum OPN im. prof. Władysława Szefera. W tzw. bazarze warszawskim znajduje się Muzeum Regionalne PTTK z wystawą, prezentującą etnografię Ojcowa i historię uzdrowiska. W muzeum jest też Izba Pamięci Powstania Styczniowego. „Kaplica na Wodzie” pw. św. Józefa Rzemieślnika została wybudowana w 1901 roku na miejscu dawnych Łazienek Zdrojowych. Co ciekawe, kaplicę postawiono na przerzuconej ponad nurtem potoku kładce. Kaplica to efekt represji carskich po powstaniu styczniowym, kiedy to zabronione było wznoszenie jakichkolwiek nowych obiektów sakralnych na gruncie stałym. Pomysłowi budowniczowie zbudowali więc kaplicę „na wodzie”, wykorzystując konstrukcję znajdującego się tu wcześniej zakładu kąpielowego. W głównym ołtarzu kaplicy znajduje się obraz Matki Boskiej Wspomożenia, namalowany w 1901 roku przez jedną z pacjentek uzdrowiska.
Drewniane budownictwo Ojcowa to jeden z symboli tego miejsca. Zachowało się tu wiele starych, drewnianych willi, zbudowanych w stylu nazywanym popularnie ojcowskim. Niektóre z nich do dzisiaj pełnia rolę pensjonatów, goszcząc wszystkich, którzy pragną spędzić w tym urokliwym zakątku choć kilka dni.

Jurajska kraina

Na północny zachód od Krakowa rozciąga się Wyżyna Olkuska. Spływające z wyżyny w kierunku Wisły liczne potoki wyrzeźbiły w miękkim podłożu wapiennym malownicze doliny, nazywane Dolinkami Krakowskimi. Krajobraz dolinek przypomina często góry. Klimat jest tutaj ostrzejszy, a w wielu miejscach występuje charakterystyczna dla górskich rejonów roślinność. Dolina Prądnika to najdłuższa, najbardziej urozmaicona i najbardziej znana spośród dolin Wyżyny Olkuskiej. Najpiękniejszy jej odcinek, od Pieskowej Skały do Prądnika Korzkiewskiego, jest osią Ojcowskiego Parku Narodowego. Prądnik przez miliony lat wyrzeźbił tu jeden z najbardziej fascynujących krajobrazów Polski. Urwiska skalne zamieniają dolinę w kanion. Wapienne brzegi Prądnika tworzą skalne ściany, ciągnące się nawet kilkaset metrów wzdłuż obu brzegów potoku. Wiatr i woda nadały im najrozmaitsze kształty. Spotkamy samotne ostańce i potężne mury skalne. Większość z nich ma swoje nazwy: „Maczuga Herkulesa”, „Brama Krakowska”, „Igła Deotymy”, „Skamieniały
Wędrowiec”, „Rękawica”. Najbardziej urozmaicona część doliny rozciąga się od Góry Zamkowej w Ojcowie do Góry Smardzowickiej w Prądniku Czajowskim. W parku jest ponad 200 jaskiń, grot i zagłębień skalnych. Najsłynniejszą jest Grota Łokietka, nazywana też Królewską. Leży ona na stokach Góry Chełmowej (478 m n.p.m.). Według legendy, książę Łokietek ukrywał się tutaj przed ścigającymi go wojskami króla czeskiego Wacława. Grota jest oświetlona i udostępniona do zwiedzania. Inną znaną jaskinią jest Jaskinia Ciemna, którą tworzą groty połączone ze sobą skalnymi przejściami. Leżą one 65 metrów ponad dnem Doliny Prądnika. Wejście do jaskini zasłonięte jest od strony Prądnika skałą zwaną Rękawicą lub Pięciopalcówką. Według legendy ten kształt jest odciskiem dłoni Boga, który osłonił w ten sposób ukrywających się w jaskini ludzi z okolicznych wsi przed jadącą doliną tatarską hordą. Jaskinie są dzisiaj miejscem schronienia wielu gatunków nietoperzy. Nic dziwnego, że symbolem parku jest właśnie ten latający ssak. Żyje tu
120 gatunków ptaków, 3000 gatunków owadów i wiele rzadkich roślin górskich i stepowych. Opadające w dolinę zbocza porastają piękne lasy bukowe i jaworowe. Wartki nurt potoku Prądnik wykorzystywany był jako siła napędowa młynów. Dawniej na odcinku 30 km doliny znajdowało się ich kilkadziesiąt. Między Pieskową Skałą a Ojcowem zachowało się 9 zabytkowych młynów. Najstarszy z nich nazwany jest od nazwiska dawnego właściciela Młynem Boronia. Można go zwiedzać po ustaleniu terminu z właścicielem. Dolina Prądnika łączy się z mniejszą Doliną Sąspowską, o długości 6 km. Ta druga jest bardziej dzika i węższa. Odchodzą od niej mniejsze dolinki skalne i liczne wąwozy. Największym jest objęty ścisłym rezerwatem Wąwóz Jamki, usiany skałkami i licznymi skalnymi odgałęzieniami. W górnej części Doliny Sąspowskiej zachowało się kilka starych drewnianych chałup.

Okolice

Olkusz – zabytkowy układ urbanistyczny z rynkiem i siecią ulic. Najstarsza kamienica, tzw. Batorówka z XVI wieku. W nowszych, z XIX i XX wieku, portale i detale renesansowe, barokowe. Kościół św. Andrzeja Apostoła z gotyckim prezbiterium, wielokrotnie rozbudowywany. Wartościowe wyposażenie – najstarszym i najcenniejszym jest XV-wieczny poliptyk, dzieło malarzy Jana Wielkiego i Stanisława Starego, w bocznej nawie kościoła. Równie cenne są: XVII-wieczny srebrny krzyż gwarków podarowany przez górników oraz XVI-wieczna chrzcielnica, wykonana z olkuskiego ołowiu ze scenami z życia Maryi i Jezusa. Późnorenesansowe organy o pięknym oryginalnym brzmieniu, dzieło Hansa Hummla z Norymbergi. Zrekonstruowana baszta wraz z fragmentem murów obronnych. Grodzisko - barokowy kościół i pustelnia bł. Salomei wzniesione w XVII wieku w związku z uroczystościami beatyfikacji Salomei, siostry Bolesława Wstydliwego. Pieskowa Skała - zamek „Pieskowa Skała”, wybudowany w XIV wieku. Renesansową formę uzyskał za czasów rodu Szafrańców
w XVI wieku. Barokowa kaplica oraz dwa bastiony obronne z XVII i XVIII wieku zbudowane przez Zebrzydowskich i Wielopolskich. Ekspozycja Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu, prezentująca wystrój wnętrz z różnych epok, od średniowiecza do XX wieku oraz galeria malarstwa angielskiego. Pod zamkowym wzgórzem „Maczuga Herkulesa”, najsłynniejsza skała Ojcowskiego Parku Narodowego. Korzkiew - malowniczo położona wieś w dolinie potoku Korzkiewka, dopływu Prądnika. Odbudowany zamek rycerski, z ekskluzywnym hotelem, kościół z II połowy XIX wieku. Giebułtów – wieś na zachodnim brzegu Doliny Prądnika. Kościół św. Idziego o bryle gotyckiej i renesansowych detalach, zbudowany w latach 1600-1604. Manierystyczne polichromie, płyty nagrobne, m.in. rodziny fundatorów z XVII wieku. Modlnica - drewniany kościół św. Wojciecha i Matki Boskiej Bolesnej z 1553 roku, z polichromiami z 1562 i 1622 roku oraz z połowy XVII wieku. Dwór z II połowy XVIII wieku, klasyczny typ polskiego dworku z mansardowym dachem. Otacza go piękny park.
Ośrodek konferencyjny Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Seria: Miejsca niezwykłe

Tytuł: Zakątki na urlop i weekend

Autor: Dariusz Jędrzejewski

Zobacz inne niezwykłe zakątki Polski