Wyżyna Kielecko-Sandomierska. Wszystko w tym zakątku Polski ma umiar
Wyżyna Kielecko-Sandomierska jest skrojona na wymiar. Wizytówką regionu są Góry Świętokrzyskie, jeden z najstarszych masywów na kontynencie europejskim.
Wszystko w tym zakątku Polski ma umiar: wysokość gór, szerokość rzek, rozległość borów oraz wielkość miast. Wizytówką regionu są Góry Świętokrzyskie, jeden z najstarszych masywów na kontynencie europejskim. Niecodzienny krajobraz tworzą rozległe kamienne rumowiska oraz sędziwe starodrzewy nazywane Puszczą Jodłową. Legendarne wzniesienie - Łysa Góra - było podobno przed wiekami miejscem, gdzie odbywały się sabaty czarownic.
Stolicą regionu są Kielce, przez które przebiega kilka górskich pasm: Kadzielniańskie, Dymińsko-Posłowickie, Tumlińskie... Miejska góra Telegraf jest znanym w okolicy centrum sportów zimowych. Szczególną atrakcję stanowi Geopark, zapraszający do okolicznych jaskiń oraz rezerwatów przyrody.
GÓRY ŚWIĘTOKRZYSKIE
Góry Świętokrzyskie są jednymi z najstarszych i jednocześnie najniższych gór w Polsce. Kuszą dziewiczą przyrodą oraz zabytkami historycznymi z różnych epok. Najwięcej turystów odwiedza malownicze pasmo Łysogór i klasztor na Świętym Krzyżu. Wędrówki najlepiej zaczynać w Nowej Słupi lub Świętej Katarzynie. Aby zobaczyć najciekawsze miejsca, potrzebne będą minimum 2 dni.
ŚWIĘTOKRZYSKI PARK NARODOWY
Dyrekcja Parku
ul. Suchedniowska 4, Bodzentyn
tel. 041 311 51 06
www.swietokrzyskipn.org.pl
Wstęp na teren Parku jest płatny: bilet norm. 1-dniowy 5 zł, ulg. 2,50 zł, 7-dniowy odpowiednio 10 zł i 5 zł.
Na wycieczkę najlepiej wyruszyć z Nowej Słupi, miejscowości znanej z organizowanej co roku w sierpniu imprezy Dymarki Świętokrzyskie, podczas której prezentowana jest metoda wytopu żelaza, jaką stosowano w prymitywnych piecach przeszło 2 tys. lat temu. Na Święty Krzyż, zwany też Łysą Górą (595 m n.p.m.), prowadzi niebieski szlak (tzw. Droga Królewska). Nieco łatwiejsza droga wiedzie z Huty Szklanej. W sezonie letnim możemy skorzystać z możliwości dotarcia na Łysą Górę bryczką. Wjazd samochodem lub autokarem jest zabroniony, ale w wyjątkowych sytuacjach dyrekcja parku wydaje na niego zgodę (np. dla osób starszych lub niepełnosprawnych). Wejścia do Świętokrzyskiego Parku Narodowego strzeże wyrzeźbiona w piaskowcu figura Kamiennego Pielgrzyma znajdująca się w Nowej Słupi.
SANDOMIERZ
Jedno z najstarszych polskich miast, które zabytkami mogłoby obdzielić kilka innych miejscowości. Trzeba jednak przyznać, że los obchodził się z Sandomierzem niezbyt łaskawie: w XII w. miasto zniszczyli Tatarzy, w czasie potopu (1655 r.) Szwedzi zburzyli zamek, natomiast po II wojnie światowej zapadanie się podziemi i osuwanie skarpy wiślanej groziło zawaleniem się zabytkowych budowli.
Zwiedzanie możemy zacząć od jedynej ocalałej bramy miejskiej - Bramy Opatowskiej. Warto wejść na górę ze względu na ładną panoramę miasta. Ul. Opatowska doprowadzi nas wprost do prostokątnego, pochyłego Rynku otoczonego odnowionymi, zabytkowymi domami. Przy kamienicy Oleśnickich znajduje się wejście do podziemnej trasy turystycznej, biegnącej przez plątaninę piwnic i korytarzy.
Z licznych świątyń Sandomierza, oprócz katedry opisanej poniżej, wyróżniają się: późnoromański kościół św. Jakuba, do którego dotrzemy z miasta poprzez wąską bramkę zwaną \"uchem igielnym\". Wejście do świątyni zdobi wspaniale dekorowany romański portal. Ze względu na bogate wyposażenie na uwagę zasługuje barokowy kościół św. Michała. W kościele św. Józefa zobaczymy z kolei poddane naturalnej mumifikacji zwłoki Teresy Morsztynówny. Po dawnej społeczności żydowskiej do czasów współczesnych przetrwała tylko synagoga oraz zdewastowany cmentarz. Na koniec zwiedzania wybierzmy się na spacer do malowniczego Wąwozu Królowej Jadwigi.
RATUSZ (MUZEUM OKRĘGOWE)
Rynek 1
tel. 015 832 22 65
www.republika.pl/mosandomierz
Otwarte od maja do września codziennie z wyjątkiem wtorku w godz. 10.00-17.00; w pozostałych miesiącach od wtorku do piątku 9.00-16.00, w soboty 9.00-15.00, w niedziele 10.00-15.00;
Bilet norm. 4 zł, ulg. 3 zł.
Na środku Rynku wznosi się renesansowy budynek ratusza, mieszczący część zbiorów Muzeum Okręgowego. Znajduje się tu również stała ekspozycja na temat historii i kultury artystycznej Sandomierza.
ZAMEK SANDOMIERSKI (MUZEUM OKRĘGOWE)
Ul. Zamkowa 12
tel. 015 832 22 65
www.republika.pl/mosandomierz
Otwarte od maja do września codziennie z wyjątkiem poniedziałku w godz. 10.00-17.00; w pozostałych miesiącach od wtorku do piątku 9.00-16.00, w soboty 9.00-15.00, w niedziele 10.00-15.00;
Bilet norm. 6 zł, ulg. 4 zł.
Stałymi wystawami na zamku są m.in. zbiory dotyczące dawnej wsi sandomierskiej, rzemiosła i malarstwa (XVII-XX w.), ziemi sandomierskiej w pradziejach i średniowieczu, rzeźby portretowej sandomierzan, krzemienia pasiastego.
BAZYLIKA KATEDRALNA NARODZENIA NMP
Ul. Katedralna 1
tel. 015 832 73 43
www.katedra.sandomierz.org
W katedrze zachowały się unikatowe bizantyjsko-ruskie polichromie. Zwróćmy też uwagę na rokokowe ołtarze oraz późnogotyckie stalle. Wiele kontrowersji wzbudzają wiszące w nawie obrazy Karola de Prevot noszące wspólną nazwę Martyrologium romanum.
GÓRY PIEPRZOWE (PIEPRZÓWKI)
Rezerwat geologiczno-przyrodniczy, którego nazwa pochodzi od charakterystycznej barwy skał, zbliżonej do koloru pieprzu. Występują tu chronione rośliny stepowe oraz rzadkie gatunki owadów. Rezerwat leży na granicy Sandomierza i gminy Dwikozy, najłatwiej dojść tu ul. Błonie bądź wałem wiślanym.
BIURO OBSŁUGI RUCHU TURYSTYCZNEGO PTTK
Rynek 12
tel. 015 832 23 05
e-mail poczta@pttk-sandomierz.pl
www.pttk-sandomierz.pl
Otwarte w godz. 10.00-18.00.
_ Sandomierz w Internecie: _ www.sandomierz.pl
ZAMEK KRZYŻTOPÓR
Otwarte: w sezonie w godz. 7.00-19.00, po sezonie 7.00-16.00; bilet norm. 3 zł, ulg. 1,50 zł.
Potężne ruiny jednego z najwspanialszych polskich zamków są widoczne z daleka i trudno je przegapić. Manierystyczna budowla powstała jako siedziba Krzysztofa Ossolińskiego. Ukończono ją w 1644 r., a już w okresie potopu szwedzkiego (1655-1660) została częściowo zniszczona i nigdy nie odbudowano jej w pierwotnej wersji. Ossoliński urządził swoją siedzibę z ogromnym przepychem - w stajniach, gdzie można było trzymać nawet 300 wierzchowców, umieszczono lustra, by rozświetlić wnętrza, a nad jedną z sal powstało ogromne akwarium. Bryła budowli ściśle nawiązywała do kalendarza - 4 wieże (pory roku), 12 sal balowych (miesiące), 52 komnaty (tygodnie) i 365 okien odpowiadających dniom w roku. Nazwa Krzyżtopór wzięła się od topora (herb rodowy Ossolińskich) oraz krzyża - symboli umieszczonych tuż przy bramie wjazdowej.
