Browar Racibórz. Jak powstaje złocisty trunek
Ten piastowski gród od wczesnego średniowiecza pełnił ważne funkcje militarne w państwie polskim – strzegł przeprawy przez Odrę. Raciborska kasztelania rosła w siłę i bogaciła się, czerpiąc korzyści z dogodnego położenia – na przecięciu szlaków z Czech i Moraw, wiodących do Krakowa oraz na Ruś. Browar Racibórz to najstarszy tego typu obiekt w Polsce.
Tutejsze składy soli i targi zbożowe należały do największych na Śląsku. Miasto podupadło jednak już w XV wieku i stało się po prostu jednym z wielu czeskich miasteczek, mimo że zarządzanych przez Piastów opolskich. Pruski Racibórz w połowie XIX wieku zyskał trochę na budowie linii kolejowej Berlin–Wiedeń. Razem z rozwijającym się przemysłem maszynowym, stalowniami i odlewniami nowy zastrzyk energii otrzymało też raciborskie piwowarstwo.
Browar Racibórz
Pierwsze wzmianki o warzeniu tutaj piwa sięgają końca XIII wieku. W 1293 roku książę raciborski Przemko nadał swemu miastu rezydencjonalnemu prawo mili (zob. słownik). Odtąd piwo warzono zapewne w co drugim domu mieszczańskim. Browar z prawdziwego zdarzenia, o większych mocach, pojawił się tu w XVI wieku – podobnie jak w Namysłowie, założono go na zamku, gdzie działał aż do 1858 roku, kiedy wszystko zniszczył pożar. Raciborski zamek szybko jednak podniósł się z pogorzeliska, a z nim odrodzony i nowocześniejszy browar (1859). Zbiegło się to ze swoistym boomem przemysłowym w mieście, a w związku z tym także z większym zapotrzebowaniem na piwo. Rozprowadzano je głównie wśród górników i robotników z miasta i okolic – ich potrzeby były tak duże, że oprócz browaru zamkowego pracowało jeszcze 9 innych zakładów. Po jednym z nich, browarze Kaula, pozostało nieco zabudowań (obecnie mieści się tam dom kultury), jednak do wybuchu II wojny światowej dotrwał tylko jeden browar – zamkowy.
Po nacjonalizacji Racibórz włączono do Zakładów Piwowarsko-Słodowniczych w Głubczycach. Potem stanowił część Raciborskich Zakładów Spożywczych Przemysłu Terenowego. W 1975 roku włączono go do Górnośląskich Zakładów Piwowarskich w Zabrzu. Zniszczenia związane z powodzią roku 1997 doprowadziły do zamknięcia i sprzedaży fabryki. Wydawałoby się, że oznacza to już koniec dla raciborskiego fulla, ale nic podobnego. Tak jak w Grudziądzu i Ciechanowie, znalazł się inwestor, który na nowo tchnął życie w zatopione zakłady. Tym zbawicielem okazał się Jerzy Łazarczyk – wznowił działalność browaru w 2004 roku i doprowadził do ustabilizowania produkcji na poziomie 150 tys. hl. Obecnie browar przechodzi kolejny kryzys, a widmo zamknięcia, jakie pojawiło się w końcu 2008 roku, nadal jest nad wyraz realne.
Warzone tu tradycyjną metodą piwo godne jest spróbowania. Wiodąca marka to „Racibor”, ale i inne są warte grzechu. Ciekawie wyglądają piwa jubileuszowe, takie jak „Twierdzowe”, wypuszczone, jak podaje etykieta, z okazji 200 lat od oblężenia Twierdzy Koźle przez Armię Napoleona 1807–2007. Browar proponuje też oryginalny produkt – piwo „Core-Beer” – specjalne, ciemne, z dodatkiem pestek dyni, wytworzone we współpracy z firmą austriacką.
Browar Racibórz
ul. Zamkowa 2
47-400 Racibórz
(0-32) 415 92 00
www.browar-raciborz.pl
* Zwiedzanie*
Raciborski browar organizuje lokalny oktoberfest, oferuje zwiedzanie browaru połączone z nieograniczoną degustacją (sobota i niedziela, początek o godz. 15.00, bilet 5 zł). Zgłoszenia: tel. +48 668 116 460 lub browar@browar-raciborz.pl+'?' ).
Nie zapomnijmy odwiedzić zamku z piękną kaplicą czy murów miejskich oraz świątyń: kościoła parafialnego i kościoła dominikanów i dominikanek (obecnie muzeum).
Okolica
Krowiarki – monumentalny, częściowo zrujnowany pałac eklektyczny z XIX wieku, zbudowany przez Ernesta Joachima Strachwitza na miejscu starszej rezydencji; jeden z najciekawszych tego typu kompleksów na Śląsku.
Park krajobrazowy Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich – oprócz walorów przyrodniczych warto poznać pamiątki po przybyłych tu w XIII wieku francuskich zakonnikach: pozostałości cysterskiej kuźnicy miedzi w Rudzie Kozielskiej oraz dawnej kopalni rud żelaza we wsi Trachy (obie z XVIII wieku), a także hutę żelaza działającą w XVI–XIX wieku oraz widoczne jeszcze hałdy poeksploatacyjne. Polska Cerekiew – kościół pw. Wniebowzięcia NMP oraz ruiny późnorenesansowego pałacu z 1617 roku wraz z parkiem.
*Rudy *– ciekawy romańsko-gotycki zespół opactwa cysterskiego z XIII wieku oraz stacja kolejki wąskotorowej ze skansenem taboru kolejowego.
Seria: Miejsca niezwykłe
Tytuł: Browary w Polsce
Autor: Aleksander Strojny