Iłża. Zamek. Historia. Ciekawostki. Wydarzenia

Jak podaje Jan Długosz, murowany zamek na sąsiednim wzgórzu (od wschodniej strony miasta) miał wystawić biskup Jan Grot (biskup krakowski w latach 1327–1347).

Najstarszym elementem umocnień (wiemy to dzięki badaniom archeologiczno-architektonicznym) była – istniejąca do dziś – charakterystyczna okrągła wieża z kamienia, przewidziana jako ostatni punkt obrony. Kolejna faza rozbudowy przypadła na koniec XIV i XV wieku, gdy pojawiły się obwodowe kamienne mury (także w mieście), a następnie zmodyfikowano wjazd – odtąd wiódł długim mostem o kamiennych filarach wzdłuż zachodniego boku warowni. W XVI stuleciu (ok. 1560 roku), pod rządami znanego mecenasa nauki i sztuki, biskupa Filipa Padniewskiego, zamek przekształcono w renesansową rezydencję, rozbierając przy tym wewnętrzną gotycką zabudowę (poza wieżą). Poprawiono też system obronny warowni, otaczając podzamcze murem (stał się tzw. zamkiem dolnym), dodając basteje i nowy wjazd. W XVII wieku kontynuowano fortyfikowanie podzamcza przy jednoczesnej rozbudowie i upiększaniu zamku górnego, wówczas zwieńczonego attyką.

W czasach potopu szwedzkiego zamek został poważnie uszkodzony przez wojska szwedzkie i siedmiogrodzkie. Biskupi krakowscy zadbali o odbudowę budowli, jednak mimo wysiłków i okresowych prac remontowych (ostatnie, podjęte w 1782 roku, polegały na wymianie dachu), w momencie przejęcia ich majątku przez władze państwowe w dobie Sejmu Czteroletniego (1789) rezydencja była w opłakanym stanie.

Po rozbiorach Austriacy na zamku urządzili lazaret, później w kilku uporządkowanych komnatach organizowano zabawy. Podczas jednej z nich wybuchł wielki pożar. Ruiny stały się dla miasta źródłem kamiennego budulca. Kolejne uszkodzenia były skutkiem ostrzału i dewastacji podczas obu wojen światowych – ucierpiała zwłaszcza wieża (dogodne stanowisko obserwacyjne). Dziś – po zabezpieczeniu, zadaszeniu i oświetleniu – mieści się w niej sezonowo otwarty punkt widokowy. W trakcie obecnie trwającej, kolejnej fazy konserwacji, odsłonięto mury i fundamenty zabudowań na podzamczu, wybrukowano dziedziniec i drogę wjazdową.

Zamek iłżecki, jako jedna z rezydencji wpływowych dostojników kościelnych, gościł wielu polskich władców i prominentnych przedstawicieli Kościoła. Bywali tutaj Władysław Jagiełło, Aleksander Jagiellończyk, Zygmunt I Stary, po zwycięstwie nad rokoszanami pod Guzowem w 1607 roku odpoczywał Zygmunt III, tu także Władysław IV poznał swoją przyszłą żonę – Cecylię Renatę. W XV wieku w Iłży doszło do spektakularnego porwania – zamek najechał brat cioteczny biskupa Zbigniewa Oleśnickiego i siłą uprowadził Jadwigę Księską, przeznaczoną na żonę dla innego przedstawiciela rodu.

W okolicy krąży niemało legend, m.in. o okrutnej i bogatej księżnej Odosławie, która ukryła wielki skarb w podziemiach. Wrota do niego otwierają się w Boże Narodzenie, lecz biada temu, kto je przekroczy.

Urząd Miejski w Iłży
ul. Rynek 11
27-100 Iłża
(48) 341 22 00, 616 31 35
ilza@ilza.pl+'?' )
www.ilza.pl
www.turniej.ilza.prv.pl

Turniej w Iłży należy do największych tego typu imprez w Polsce o utrwalonej już tradycji. Nic w tym dziwnego, jest bowiem firmowany przez istniejące od 1992 roku i „zaprawione w bojach” bractwo rycerskie Smocza Kompania, które specjalizuje się w wojskowości epoki piastowskiej oraz czasów bitwy pod Grunwaldem. Oprócz kultywowania tradycji rycerskich stawia sobie za cel wskrzeszenie pięknej tradycji zmagań rycerskich, w najdokładniejszym stopniu, w jakim jest to tylko możliwe w dzisiejszych czasach. Dotyczy to zarówno samych konkurencji turniejowych, jak i szczegółów związanych z poprawnością historyczną ubiorów i oręża. Turniej Rycerski w Iłży wspierają władze samorządowe, Urząd Marszałkowski, Urząd Miasta Iłża, Ministerstwo Kultury oraz wolontariusze z rozmaitych stowarzyszeń historycznych. Impreza odbywa się od 1998 roku, rok później jej organizację przejęła Smocza Kompania, zaś w 2001 roku termin turnieju zmieniono – od tej pory odbywa się on w pierwszych dniach maja (1–3), a nie jesienią jak dotychczas.
Organizatorzy dokładają starań, by uatrakcyjnić widowisko, w 2003 roku po raz pierwszy na turniejowym placu pojawiła się konnica, w roku następnym wprowadzono inscenizacje fabularne, które w kolejnych iłżeckich spotkaniach zyskują coraz efektowniejszą oprawę. Podczas X Turnieju (2007) w trzydniowej imprezie wzięło udział 400 uczestników z Polski, Litwy, Białorusi, Rosji, Niemiec, Łotwy i Czech oraz 40 tys. widzów! Ze względu na jej skalę trzeba było wydzielić plac turniejowy, gdzie odbywały się potyczki piesze, koncerty i turnieje plebejskie, od pola bitewnego z inscenizacjami batalistycznymi i pokazami konnymi, w których uczestniczy Xiążęca Drużyna, składająca się z przedstawicieli wielu bractw rycerskich, pasjonatów średniowiecznego jeździectwa. Wieczorem, gdy zachodzi słońce, odbywają się inscenizacje „światło i dźwięk”, w których zarówno konni, jak i piesi wojownicy, odgrywają epickie opowieści z czasów, gdy Polska w dobie rozbicia dzielnicowego, pogrążona była w niekończących się walkach wewnętrznych.
Turniejowi towarzyszą: jarmark historyczny, XIII-wieczny obóz wojskowy, pokazy fajerwerków, a także występy tancerzy ognia.

Bractwo Rycerskie Smocza Kompania
www.smoczakompania.pl
zapextwin@wp.pl+'?' )
piotrwasek@wp.pl+'?' )
hellpatrol@interia.pl+'?' )
Michał Drzewiecki
(22) 723 82 76
0 609 046 760

Starachowice – zespół zakładu wielkopiecowego z XIX wieku – jedyny zachowany w Europie kompletny ciąg hutniczy z pozostałościami z czasów staszicowskiego programu budowy hut żelaza wzdłuż rzeki Kamiennej.

Szydłowiec – gotycko-renesansowy zamek (zob. s. 54-57). Zwoleń – gotycki kościół z renesansową kaplicą, zwaną kaplicą Kochanowskich z grobem Jana Kochanowskiego; na ścianie świątyni znajduje się epitafium z podobizną poety, wykonaną około 20 lat po jego śmierci, jest to jedyny w miarę wiarygodny portret artysty. Niedaleko leży wieś Sycyna, miejsce urodzenia J. Kochanowskiego.

Seria: Miejsca niezwykłe
Tytuł: Zamki, turnieje, rycerze
Autor: Paweł Komorowski, Jarosław Kurkowski