Krym - niby ukraiński, a jednak Rosjanie

W 2001 r. na Ukrainie zorganizowano spis powszechny (www.ukrcensus.gov.ua)
. Według niego Półwysep Krymski zamieszkuje 2 mln ludzi, co stanowi nieco ponad 4% wszystkich mieszkańców Ukrainy. Przeciętna długość życia kobiet wynosi 73 lata, a mężczyzn – 62 lata. Najbardziej zaludnione jest wybrzeże Morza Czarnego, od Sewastopola do Teodozji, stosunkowo słabo zamieszkany jest natomiast Półwysep Kerczeński oraz równiny w środkowej części Krymu.

W ciągu ostatniego stulecia na półwyspie zaszły drastyczne zmiany w populacji i układzie narodowościowym. Powodem były wydarzenia polityczne ostatnich dziesięcioleci. Pojawiły się masowe emigracje Tatarów (lata 30. XX w.) i eksterminacje Żydów i Cyganów (podczas II wojny światowej)
oraz wysiedlenie mniejszości niesłowiańskich w latach powojennych. Masowy powrót Tatarów z Syberii i Azji Centralnej również wpłynął na skład populacji ludnościowej Krymu w ostatnich latach.

Mimo że Krym należy do Ukrainy, to przeważającą część jego mieszkańców stanowią Rosjanie (ponad 1180 tys., tj. ok. 59%). Ludność rosyjska obecna była na tych ziemiach już od X w., choć masowo osiedlała się tu dopiero od połowy wieku XVIII. Od tego okresu, aż do dziś dnia Rosjanie dominują w życiu politycznym, gospodarczym i kulturalnym półwyspu. Od czasu do czasu pojawiają się postulaty ponownego przyłączenia Krymu do Rosji.

Ukraińcy stanowią drugą pod względem wielkości grupę narodowościową. Jest ich niecałe 500 tys., co stanowi 25% ogółu ludności. Chociaż Ukraińcy pojawili się na tych ziemiach dosyć dawno (wyprawy Kozaków w XVII w.), to jednak osiedlać zaczęli się na Krymie znacznie później niż Rosjanie. Największa fala imigrantów przybyła tutaj po II wojnie światowej oraz po przyłączeniu Krymu do Ukraińskiej ASSR.

Pierwsi Ukraińcy na Krymie – Kozacy, tworzyli grupę społeczną, która zamieszkiwała Ukrainę i południowo-wschodnią Rosję. Powstała ona w XV i XVI w. z różnych klas społecznych, z przewagą zbiegłych chłopów. Kozacy stanowili swoisty wolny stan na terenie Rzeczpospolitej i Rosji. Zajmowali się hodowlą lub myślistwem. Organizowali tzw. watahy, czyli oddziały zbrojne dla obrony przed Tatarami, ale również aby najeżdżać i łupić. W czasie wyprawy wojennej władzę absolutną sprawował ataman, a w czasach pokoju jego kompetencje ograniczała Czarna Rada (zebranie wszystkich Kozaków) i rada pułkowników. Kiedy w 1775 r. Katarzyna II zdobyła kozacczyznę zaporoską, wielu Kozaków uciekło i niektórzy z nich dotarli na Krym.

Kolejną grupą ilościową na półwyspie są krymscy Tatarzy, a za nimi Białorusini (29 tys.). Co ciekawe, za Polaków uważa się niemal 3900 mieszkańców Krymu, w zdecydowanej większości rosyjskojęzycznych. W tym samym języku porozumiewa się przytłaczająca większość z 2500 Niemców, 2900 Koreańczyków i 3800 Mołdawian, w przeciwieństwie do 3000 Uzbekow, z których większość uważa uzbecki za swój pierwszy język. Podobnie o swoim języku myśli większość z 3850 Azerów. Mieszka tu też według spisu 1900 Cyganów, 1870 Bułgarów i 900 Turków.