Majorka. "Majorkańczyk zawsze znajdzie jakiś powód, aby się nie spieszyć"

Majorka jest największą wyspą Balearów; George Sand nazywała ją „wielką Balearą”. „Jest to największa i najbardziej urodzajna wyspa w archipelagu Balearów, relikcie kontynentu, o silnie zaznaczonych wpływach śródziemnomorskich, który połączywszy bez wątpienia Hiszpanię z Afryką, cieszy się klimatem i wytworami zarówno jednej, jak i drugiej” – pisze George Sand po spędzeniu na wyspie trzech zimowych miesięcy na przełomie lat 1838 i 1839. Towarzyszył jej wtedy Fryderyk Chopin.

Majorka to przede wszystkim 550 km wybrzeża i ponad 200 plaż, od szerokich, złotych, piaszczystych plaż przy dużych ośrodkach turystycznych po małe naturalne plaże wciśnięte w skaliste zatoki. To właśnie wspaniałe warunki naturalne do wypoczynku, klimat i malowniczy krajobraz sprawiły, że wyspa stała się miejscem rozwoju masowej turystyki, począwszy od lat 60. ubiegłego stulecia. Pierwsi podróżnicy odkryli Majorkę już w XIX w. Przybywa tu rocznie około 10 mln wczasowiczów.

George Sand w swojej książce Zima na Majorce przewidziała rozwój turystyki na wyspie, pisząc: „W chwili obecnej zalecałabym taką podróż tylko artystom o silnym ciele i pełnym pasji umyśle. Bez wątpienia przyjdzie czas, gdy delikatniejsi miłośnicy podróży, a nawet piękne kobiety będą mogły jechać do Palma tak, jak do Genewy, bez zbytniej fatygi i niedogodności”. Jednak na pewno nie spodziewała się takiego boomu i przeinwestowania turystycznego, zabudowania ogromnych części wybrzeża hotelami, apartamentowcami oraz willami i domami letniskowymi (w niektórych regionach należą one głównie do obcokrajowców) czy powstania masowej infrastruktury turystycznej odbiegającej od stylu wyspy, często bez charakteru. Na szczęście pomimo tak masowego rozwoju przemysłu turystycznego Majorka zachowała swój urok, malowniczość i koloryt, a na wyspie wciąż można znaleźć zakątki przyrodnicze i obiekty dziedzictwa kulturowego, które urzekają urodą i egzotyką. Są wśród nich dawne rezydencje, klasztory i zabytkowe kościoły, gdzie
panuje kult Matki Boskiej pod różnymi postaciami. Najbardziej znaną jest Czarna Madonna z Lluc – patronka wyspy. Piękne są także wsie i miasteczka interioru zbudowane z pomarańczowego piaskowca, z wąskimi uliczkami, zielonymi okiennicami, w których czas jakby zatrzymał się w miejscu. Swoistym symbolem wyspy stały się zabytkowe wiatraki molinos, które służyły niegdyś do pompowania wody albo mielenia ziarna. Niezwykła jest jednocześnie kosmopolityczna i tradycyjna w architekturze i krajobrazie stolica wyspy – Palma, nazywana niekiedy małą Barceloną, która inspirowała tak wielkich artystów jak Joan Miró.

Majorka wyróżnia się trzema typami krajobrazów. Łańcuch górski Serra de Tramuntana ciągnie się wzdłuż północno-zachodniego wybrzeża wyspy z klifami i skalistymi szczytami przekraczającymi 1000 m n.p.m. i najwyższym – Puig Major (1445 m n.p.m.). Centralną część tworzy żyzna nizina Es Pla z winnicami, sadami oliwnymi, migdałowymi, figowymi i cytrusowymi. Południowo-wschodnią część wyspy zajmuje urozmaicona zjawiskami krasowymi wyżyna Serra se Llevant z najwyższymi wierzchołkami przekraczającymi 500 m n.p.m. Majorka to także kraina jaskiń, których doliczono się tu ponad cztery tysiące. Najsłynniejsze z nich to: Coves de Drach, Coves de Arta, Coves de Campanet, Coves des Hams czy Coves de Génova.

Władze Balearów starają się ostatnimi czasy chronić krajobraz i przyrodę wyspy, już blisko 40% powierzchni Majorki stanowi obszar parku narodowego (Archipelag Cabrera), parków przyrodniczych – takich jak S’Albufera, wyspa sa Dragonera, Mondragó oraz rezerwatów przyrody i obszarów chronionego krajobrazu. Planowane jest zgłoszenie obszaru górskiego Tramuntana na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Poza turystyką społeczność lokalna trudni się rolnictwem i przetwórstwem żywności, na czele z charakterystycznymi produktami regionalnymi, takimi jak słynna kiełbasa wieprzowa sobrassada, ciasto ensaïmada w kształcie spirali czy wyśmienite wina. Na wyspie kwitnie też tradycyjne rzemiosło artystyczne – szewstwo i wytwórczość skórzana, ceramika, wytwórczość szkła oraz produkcja sztucznych pereł i biżuterii.

Majorka była zamieszkana już w epoce brązu, pierwsze ślady prehistorycznej kultury talajockiej sięgają 1200 r. p.n.e. W starożytności rządzili tu Kartagińczycy i od 123 r. p.n.e. Rzymianie. Przejściowo była podbita przez Wandalów i Bizantyjczyków, a w 903 r. przeszła pod panowanie Arabów. W wyniku rekonkwisty króla Jakuba I Zdobywcy w 1229 r. Majorka znalazła się w posiadaniu Aragonii. W latach 1276–1349 stanowiła część samodzielnego Królestwa Majorki. Później ponownie była częścią Królestwa Aragonii oraz Zjednoczonego Królestwa Hiszpanii. W wiekach XVI i XVII, zwanych epoką dekadencji i upadku, Majorkę masowo nękali piraci tureccy i berberyjscy. Podniosła się na nowo po wojnie o sukcesję hiszpańską zakończonej traktatem w Utrechcie w 1713 r. W 1983 r. stała się częścią Autonomicznej Wspólnoty Wysp Balearów.

Co do samych mieszkańców wysp, jak pisała nasza przewodniczka po Majorce George Sand, „Majorkańczyk zawsze znajdzie jakiś powód, aby się nie spieszyć. Życie jest takie długie!”. W takim rytmie zaleca się także podróżowanie i wypoczywanie na wyspie.

Dominika Zaręba