Olsztyn i jego największe atrakcje

Stolica województwa warmińsko-mazurskiego, 175-tysięczny Olsztyn, jest dziś ładnym, zadbanym i przyjaznym turystom miastem. Aglomeracja olsztyńska miło zaskoczy każdego podróżnika ilością terenów zielonych (kilka miejskich rezerwatów) oraz naturalnych jezior o nazwach Ukiel i Kortowskie.

Miasto leży na szlaku kopernikańskim – wielki astronom w dobie ostatniej wojny Polski z Zakonem zajmował się tu m.in. przygotowaniem zamku do obrony przed Krzyżakami. Koniecznie trzeba zobaczyć Zamek Kapituły Warmińskiej, Stary Ratusz i katedrę św. Jakuba oraz przysiąść na ławeczce obok brązowego pomnika Mikołaja Kopernika.

Obowiązkowa jest też wizyta na al. Wojska Polskiego. Tu bowiem w pięknych zabytkowych budynkach (warzelnia i administracja) działał do niedawna najsłynniejszy z olsztyńskich browarów – Jurand. Uruchomiony w 1878 roku przez braci Maternów (Waldschlösschen Brauerei), był jednym z pięciu zakładów działających w Olsztynie około roku 1900. Po wojnie współpracował z równie starymi browarami w Biskupcu, Braniewie, Kętrzynie i Szczytnie (wszystkie zamknięto na kilka lat przed olsztyńskim). Browary Warmińsko-Mazurskie Jurand, jak brzmiała ich ostatnia nazwa, padły w 2007 roku – jako oficjalny powód podawano problemy celne (zakład eksportował do Rosji, Niemiec i USA). Niezwykłą pamiątką po „poległym” browarze jest ostatnia wylansowana przez niego marka „Heban” – piwo ciemne, typu dark lager, alk. 5,0% obj. Mimo upadku firmy trunek ten dostaniemy w wielu polskich sieciach supermarketów, markę bowiem kupiło przedsiębiorstwo Barlan Beverages Group, na którego zlecenie „Heban” jest produkowany przez browar w Českich
Budějovicach. Dodajmy, że firma ta dystrybuuje także takie marki, jak pszeniczny „Faustus” czy „Koźlak” oraz mnóstwo innych zagranicznych piw.

Po obejrzeniu atrakcji Olsztyna udajmy się do jedynego czynnego obecnie browaru w mieście – mieszczącego się przy ul. Sikorskiego Browaru Kormoran (kryjącego się też pod skrótem BK). Zakład powstał w 1993 roku, a jego współtwórcą jest Andrzej Olkowski (prezes Stowarzyszenia Regionalnych Browarów Polskich). Piwa tu produkowane zbierają dobre recenzje piwoszy i nagrody na konkursach. Rozlewane są do butelek o pojemności 0,5 i 0,33 l. Spośród licznej grupy produktów Kormorana warto polecić piwa niepasteryzowane. Bardzo dobrze smakuje „Mazur” (jasny niepasteryzowny lager, alk. 7%). Interesująco prezentuje się ostatnio warzony trunek o nazwie „Masuren Dunkel” (piwo ciemne, dosładzane, alk. 7% obj.). Najbardziej popularne w Polsce jest chyba piwo o nazwie „Irish Beer” (ciemne, ekstr. 14,5% wag., alk. 7% obj.)

Browar Kormoran w 2007 roku przejął prawa do marek po jeszcze jednym, niestety także upadłym niewielkim browarze mazurskim – Reginie z Antonowa (niewielka wioska pod Giżyckiem)
. Browar Regina wart jest przypomnienia nie tylko z uwagi na znakomite piwo „Regina Strong”, ale także z powodu sympatycznej anegdotki o właścicielce Reginie Górnej. Warzelnię piwa zafundował jej troskliwy mąż po tym, jak wykryto u niej kamień w nerkach, a lekarz zaordynował kufel piwa dziennie.

*Barczewo *– w mieście istniał niegdyś gotycki zamek biskupi (pozostałości przy ul. Nowowiejskiego 8), warto zobaczyć zabytkowe kościoły: farny św. Anny i pofranciszkański św. Andrzeja. W tutejszym więzieniu przetrzymywano Hansa Franka, a w bliższych nam czasach – internowanych działaczy Solidarności (m.in. A. Michnika). Przy ul. Grunwaldzkiej 2 istniał także w latach 1991–2000 Browar Barczewo.

Gietrzwałd – miasteczko jest powszechnie znane od roku 1877, kiedy to dwóm dziewczynkom, Barbarze Samulowskiej i Justynie Szafryńskiej, na przykościelnym klonie wielokrotnie objawiła się Matka Boska.

Klewki – zabytkowy, częściowo drewniany kościół; pałac z XIX wieku.

Łajs – pięknie położona miejscowość na historycznej granicy między Warmią a Mazurami. W okolicy: szlaki rowerowe i kajakowe (Jezioro Kośno), żeremie bobrów i tereny występowania wilka, a niegdyś i rysia, którego ostatni mazurski egzemplarz właśnie tu zastrzelono.

*Barlan Beverages Group sp. z o.o., ul. Mieszka I 1, 03-886 Warszawa, tel. (0-22) 815 32 12 Seria: Miejsca niezwykłe Tytuł: Browary w Polsce Autor: Aleksander Strojny *

Pasym *to miasto na *Pojezierzu Olsztyńskim, leżące pomiędzy jeziorami Kalwa *i *Leleskie. Założyli je Krzyżacy w 1386 roku, a jego nazwa wywodzi się od nazwiska komtura elbląskiego Zygfryda von Passenheim.

Choć na przestrzeni dziejów Pasym wielokrotnie niszczyły pożary i najazdy, miejscowość zachowała średniowieczny układ urbanistyczny. W centrum znajduje się rynek, w większości z powojenną zabudową. Zabytkiem techniki jest 60-metrowa smukła wieża ciśnień z początku XX wieku, wznosząca się wśród zieleni nieopodal rynku. W jego sąsiedztwie stoi także neogotycki kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa, wybudowany w 1876 roku. Najcenniejszą budowlą miasta jest gotycki kościół ewangelicki z końca XIV wieku. Początkowo był to kościół katolicki, dopiero od XVI wieku stał się świątynią protestancką. Grube mury i masywna wieża świadczą o tym, że w przeszłości świątynia pełniła funkcje obronne. Kryty gontem hełm wieży kościół otrzymał w 1770 roku. Wewnątrz znajduje się cenne wyposażenie - manierystyczny ołtarz i ambona z II połowy XVII wieku oraz prospekt organowy z 1705 roku, pochodzący prawdopodobnie ze znanego warsztatu Josue Mosengela w Królewcu. Zachowały się także gotyckie ławy kościelne z XV wieku.

Przy kościele stoi budynek plebanii, w którym w lutym 1807 roku kilka dni przebywał Napoleon. Informuje o tym stosowna tablica pamiątkowa. Na tyłach kościoła można zobaczyć fragment dawnych murów obronnych. W ich sąsiedztwie przebiega promenada nad brzegami jeziora Kalwa. To duże jezioro, przypominające kształtem rogalik z wydłużonym jednym końcem. Główne ramiona jeziora rozdziela Półwysep Gaj, na którego końcu, 15 metrów powyżej lustra wody, leży małe jezioro Kalwa Mała.

We wsi Rudziska Pasymskie, oddalonej cztery kilometry od centrum Pasymia, znajduje się największe skupisko ośrodków wypoczynkowych nad jeziorem Kalwa.

Pasym leży na terenach rolniczych, które ze wszystkich stron otoczone są przez lasy. Wokół miasta jest także kilkanaście dużych jezior. Takie bogactwo natury już na początku XX wieku przyciągało w te rejony licznych letników. Do dzisiaj w Pasymiu i okolicznych wsiach zachowały się dawne pensjonaty, zajazdy i karczmy.

Do największych jezior w okolicy Pasymia należą: Sasek Wielki, Leleskie, Gromskie, Kalwa, Serwent, Małszewskie i Kośno.
Długość pierwszego z nich to 12,5 kilometra. Na dzikim, zalesionym brzegu Saseka Wielkiego, w osadzie Kobyłocha, znajduje się duży kompleks ośrodków turystycznych. Nieco dalej leży turystyczna osada, Łysa Góra. Nad Jeziorem Leleskim z kolei kryje się urokliwa wieś letniskowa Leleszki, w której znajdziemy spokojne pensjonaty i kwatery agroturystyczne. Na przeciwnym brzegu jeziora, w Elganowie, mieści się ośrodek jazdy konnej. Stadnina znajduje się również w osadzie Ostrów na Półwyspie Gaj, nad jeziorem Kalwa.Wokół Pasymia wytyczono dziewięć okrężnych szlaków turystycznych, o długości 20-35 km.

*Szczytno *– zamek krzyżacki z XV wieku, później rezydencja myśliwska książąt pruskich. Zabytkowa zabudowa z XIX wieku i I połowy XX wieku: kamienice, ratusz, kościół katolicki. Barokowy kościół ewangelicki z 1719 roku z barokowym wyposażeniem. Olsztyn – zabytkowe miasto, stolica województwa warmińsko--mazurskiego. Zamek kapituły warmińskiej z XIV wieku – miejsce związane z Mikołajem Kopernikiem. Na zamku Muzeum Warmii i Mazur. Gotycka katedra św. Jakuba z XV wieku z neogotyckim wyposażeniem i zachowanymi pojedynczymi zabytkami sakralnymi z wcześniejszych epok, np. dwa tryptyki gotyckie z XVI wieku. Zabytki starego miasta: Wysoka Brama z XIV wieku, pozostałość murów miejskich, ratusz pierwotnie gotycki, wielokrotnie przebudowywany, stylowa zabudowa rynku i okolicznych ulic odbudowana po II wojnie światowej. Neobarokowy Nowy Ratusz, wybudowany poza obrębem starego miasta w latach 1912-1915.

Dadaj *to wioska wakacyjna nad *jeziorem Dadaj, położona niemal „na końcu świata”. Tu kończy się droga asfaltowa. Należy do sołectwa Ramsowo, maleńkiej warmińskiej osady, która dzięki zabudowie i położeniu zachowała klimat sprzed II wojny światowej.

W jej centrum wznosi się ceglany kościół śś. Andrzeja i Rocha z 1730 roku z oryginalnym XVIII-wiecznym wyposażeniem. Dadaj jest turystycznym zapleczem Ramsowa. Ośrodki wypoczynkowe i kąpieliska ciągną się wzdłuż wysokiego brzegu jeziora aż do letniskowej wsi Wilimy. Znajdziemy tu przystanie z jachtami, łodziami i kajakami na wynajem, plaże, łowiska dla wędkarzy, korty tenisowe, sauny, jacuzzi, siłownie, a nawet kryty basen. Cała okolica, aż po Barczewo, porośnięta jest lasami. Jezioro Dadaj ma 8,5 km długości i 40 metrów głębokości. Na wschód od osady Dadaj, w wody jeziora, wrzyna się długi półwysep, na którego cyplu znajduje się prehistoryczne grodzisko staropruskie. Na zachód leży Duży Ostrów - 10-hektarowa wyspa połączona z brzegiem mostem. Znajduje się na niej ośrodek wypoczynkowy, domki, plaża i przystań.

Pomiędzy Barczewem a Biskupcem
Na terenach położonych na wschód od Olsztyna czas zatrzymał się przed II wojną światową. Czuć to nawet w Barczewie czy Biskupcu, gdzie ostatnio pojawiło się wiele nowych budynków. Dadaj leży dokładnie w centrum tej sielskiej warmińskiej krainy. Zjazd z głównej drogi Olsztyn-Mrągowo to jak włączenie maszyny czasu. Drogi stają się kręte, wąskie, co chwila to wspinają się na morenowy pagórek, to opadają w dolinkę. Obsadzono je tak gęsto drzewami, że zupełnie nie pasują do współczesnego ruchu samochodowego. Kiedy z naprzeciwka jedzie ciężarówka lub autobus, bywa, że trzeba się zatrzymać, by można było się wyminąć. Władze okolicznych gmin robią wszystko, aby turyści czuli się tu jak u siebie. Barczewo i Biskupiec otaczają pętle szlaków rowerowych. Na razie w okolicy nie zaplanowano tras konnych, ale ostępy leśne i bezludne tereny sprzyjają temu rodzajowi turystyki. Jeśli chcemy przejechać się w siodle, o zorganizowanie wycieczki można poprosić instruktorów z ośrodków jazdy konnej w Kierzbuniu i Bartołtach
Wielkich. Jezioro Dadaj to również początek spływów kajakowych rzekami Dadaj i Pisą Warmińską. Trzydziestokilometrowy szlak wodny przez ciąg jezior: Tumiańskie, Pisz, Orzyc, oraz miasto Barczewo prowadzi do Wadąga – dużego jeziora na północny wschód od Olsztyna.

Okolice
*Barczewo *– powojenna nazwa miasta, na cześć ks. Walentego Barczewskiego, walczącego o polskość Warmii. W 1877 roku urodził się tutaj Feliks Nowowiejski, kompozytor, twórca melodii „Roty” do słów Marii Konopnickiej. Zespół zabytkowej zabudowy: ratusz, kamieniczki, synagoga (jedyna zachowana na Warmii). Gotyckie kościoły z XIV wieku: św. Andrzeja i śś. Anny i Szczepana. W kościele św. Andrzeja manierystyczny marmurowy nagrobek Batorych z 1598 roku autorstwa Wilhelma van der Blocke’a. Biskupiec – ratusz z końca XIX wieku, starostwo z początku XX wieku.

Rasząg – interesujący architektonicznie, przypominający zamek neoromański kościół z początku XX wieku.

Biuro Informacji Turystycznej
ul. Plac Wolności 5c, Biskupiec (089) 715 47 42

Biuro Informacji Turystycznej
ul. Plac Wolności 5c, Biskupiec (089) 715 47 42

Seria: Miejsca niezwykłe
Tytuł: Zakątki na urlop i weekend
Autor: Dariusz Jędrzejewski