Pesach - najważniejsze święto żydowskie. "Daje nadzieję, co jest szczególnie ważne w okresie pandemii"

Pesach to najważniejsze święto wyznawców judaizmu. - Jest dla Żydów świętem wolności, w czasie którego wspominają wyjście z niewoli egipskiej w XIII w. p. n. e, 40 dni wędrówki przez pustynię i otrzymanie Tory, a razem z nią nowego systemu moralnego i etycznego – tłumaczy rabin Michael Schudrich, naczelny rabin Polski.

Maca to jeden z symboli żydowskiego święta PesachMaca to jeden z symboli żydowskiego święta Pesach
Źródło zdjęć: © Getty Images

Nazwa święta Pesach oznacza po hebrajsku "pominięty" lub "oszczędzony". Nawiązuje zatem do biblijnego opisu "ominięcia" domów Izraelitów przez anioła śmierci podczas ostatniej z plag egipskich. Według wierzeń wtedy bowiem Bóg ocalił Izraelitów, którzy oznaczyli wejścia do domów krwią baranka.

- Historia wyjścia z Egiptu, objawienie na Górze Synaj, a także wędrówka Żydów po pustyni przed wejściem do Ziemi Obiecanej są podstawowymi motywami zakorzenionymi w żydowskiej świadomości religijnej i mają fundamentalne znaczenie dla określania swojej żydowskiej tożsamości – wyjaśnia w rozmowie z WP rabin Michael Schudrich, naczelny rabin Polski.

Pesach – przygotowania do obchodów święta

Święto zaczyna się w 15. dniu miesiąca nisan. W Izraelu jest obchodzone przez 7 dni, natomiast w diasporze przez 8. W 2021 r. Pesach rozpoczął się 27 marca i potrwa do wieczora 4.

To ważne dla Żydów święto bywa też nazywane m.in.: Świętem Wiosny, Świętem Przaśników, Paschą. Mówienie o nim żydowska Wielkanoc jest błędem często popełnianym przez Polaków.

Żydowska rodzina podczas święta Pesach - XIX w.
Żydowska rodzina podczas święta Pesach - XIX w. © Getty Images

Zanim Żydzi zaczną świętować, muszą się odpowiednio przygotować. Najważniejszą sprawą jest oczyszczenie domu z "chamec" (zakwas). W święto obowiązuje bowiem zakaz spożywania i posiadania produktów ulegających fermentacji. W domu nie może pozostać nawet okruszyna chleba zawierającego pszenicę, żyto, owies, jęczmień lub orkisz. Wynoszone są również zbożowe alkohole i pszeniczne piwo. Pozostawiony w domu chamec można sprzedać osobom nienależącym do społeczności żydowskiej.

- Wieczorem przed Pesach organizowane są w domach rodzinne "bedikat chamec" (rytualne poszukiwania) niesprzedanego lub przeoczonego w trakcie porządków chamecu. Często kobiety specjalnie zostawiają w kilku miejscach dziesięć kawałków, a mężczyźni z dziećmi przeszukują każdy kąt domu, aby go odnaleźć, a następnego dnia rano spalić – wyjaśnia rabin Michael Schudrich.

Maca, zwana chlebem wolności, to jedyne pieczywo, jakie można jeść w świąteczne dni.

- Maca (po polsku przaśnik, placek bez zakwasu) z mąki pszennej i wody od wyrobienia do pieczenia nie może czekać dłużej niż 18 minut. To symbol upamiętniający historię Izraelitów, którzy uciekając z Egiptu, nie mieli czasu na przygotowanie prawdziwego chleba i spożywali właśnie macę – tłumaczy w rozmowie z WP Dagmara Mańka-Wizor z Działu Edukacji Muzeum POLIN w Warszawie.

Społeczność żydowska w Dubaju podczas tegorocznego rozpoczęcia święta Pesach
Społeczność żydowska w Dubaju podczas tegorocznego rozpoczęcia święta Pesach © Getty Images

Pesach – świąteczna kolacja sederowa

Najważniejszym momentem święta wolności jest uroczysta kolacja o nazwie "seder" (porządek). Zaczyna się od kiduszu, czyli modlitwy oraz poświęcenia wina i wypicia pierwszego z czterech toastów.

– Wznosi się je na pamiątkę czterech zapowiedzi wybawienia, które Mojżesz usłyszał z krzewu gorejącego: "we-hoceti – i wywiodę, we-hicalti – i wybawię, we-gaalti – i uwolnię, we-lakachti – i przyjmę was". Przy czwartym toaście, wznoszonym pod koniec sederu, Żydzi składają sobie życzenia: "Na przyszły rok w Jerozolimie!" – wyjaśnia rabin Michael Schudrich.

Uroczysta kolacja podczas święta Pesach (zdjęcie ilustracyjne)
Uroczysta kolacja podczas święta Pesach (zdjęcie ilustracyjne) © Getty Images

Na świątecznym stole można znaleźć różne dania o określonej symbolice. Należą do nich m.in.: trzy mace (odnoszące się do dawnej struktury społeczności żydowskiej: kapłani, lewici, lud), zeroa (kawałek upieczonego mięsa z kością przypominający składane ofiary), charoset (pasta z posiekanych jabłek, orzechów, migdałów, miodu i wina symbolizująca zaprawę murarską stosowaną przez żydowskich niewolników do budowania egipskich budowli), bejca (jajko w skorupce, ugotowane na twardo i upieczone, symbolizujące zbiorowy los narodu, płodność, siłę przetrwania), maror (gorzkie warzywa – sałata i chrzan przypominające trudy życia Żydów w niewoli egipskiej i smak ich łez).

- Podczas uroczystej kolacji sederowej posiłki powinno spożywać się w pozycji półleżącej, która ma wymiar symboliczny. Była bowiem przywilejem wolnych ludzi. Niewolnicy musieli zaś jeść na siedząco lub na stojąco. Półleżąca pozycja podkreśla zatem odzyskanie wolności przez Izraelitów – wyjaśnia Dagmara Mańka-Wizor.

Bardzo ważnym elementem kolacji sederowej jest czytanie Hagady, czyli opowieści o wyjściu Izraelitów z niewoli egipskiej. Podczas wspólnej lektury jedno z najmłodszych dzieci zadaje cztery pytania i czeka na odpowiedzi udzielane zazwyczaj przez ojca, który wskazuje różnice pomiędzy tą nocą a innymi.

Oprócz poważnych i uroczystych momentów, w ostatniej części wieczoru jest też chwila na zabawę. Przed północą najmłodsi szukają afikoman (kawałka macy). Ten kto go znajdzie i zwróci, otrzymuje prezent, a wszystkie dzieci dostają słodycze i drobne upominki. Ponadto to również czas na wspólne gry, zagadki i wyliczanki.

Świąteczny stół gotowy na kolację podczas święta Pesach
Świąteczny stół gotowy na kolację podczas święta Pesach © Getty Images

Pesach – obchody święta w czasie pandemii

Podobnie jak zeszłoroczne, tak też i tegoroczne obchody Pesach ulegną zmianie w związku z trwającą pandemią COVID-19. Przykładowo, dwie synagogi Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie - Synagoga im. Małżonków Nożyków i Synagoga Ec Chaim będą zamknięte. Rabini będą celebrować święto, prowadzić modlitwy oraz organizować studiowanie Tory w formie online.

- Przygotowaliśmy macę i mąkę macową, pesachowe pudełka z Hagadą, talerzami sederowymi, koszernym winem lub sokiem winogronowym, a także posiłki na domowe sedery. Członkowie Gminy mogą je odbierać osobiście, w konkretnych ustalonych terminach i przy zachowaniu reżimu sanitarnego. Osobom starszym i niewychodzącym z domów wszystkie produkty potrzebne na Pesach dowożą wolontariusze lub firmy kurierskie - przekazuje WP Lesław Piszewski, Przewodniczący Zarządu Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie.

Pesach to święto wolności, która w pewnym sensie została ograniczona przez pandemię. Jego obchody uda się jednak zorganizować, ale w formie online zapewniającej bezpieczeństwo. Coroczna celebracja jest dla wyznawców judaizmu bardzo istotna.

- Święto Pesach daje nadzieję, co jest szczególnie ważne w okresie pandemii. Żydzi w swej historii wiele razy znaleźli się w sytuacjach, które wydawały się bez wyjścia, a mimo to przetrwali. Może dzięki pomocy boskiej, a może dzięki współpracy i wzajemnym dbaniu o siebie. Miejmy więc i my nadzieję na nadejście lepszych czasów – podsumowuje Dagmara Mańka – Wizor.

Cmentarz Żydowski w Warszawie. Niezwykłe odkrycie sprzed 80 lat

Wybrane dla Ciebie
Gang okradał turystów. Największa w historii afera lotniskowa na Kanarach
Gang okradał turystów. Największa w historii afera lotniskowa na Kanarach
Nowa odsłona wielkiego widowiska w Gizie. Turyści z Polski w gronie wybranych
Nowa odsłona wielkiego widowiska w Gizie. Turyści z Polski w gronie wybranych
Kiedyś wysypisko śmieci. Dziś największy ogród na Bliskim Wschodzie
Kiedyś wysypisko śmieci. Dziś największy ogród na Bliskim Wschodzie
Zaczyna pracę, gdy większość z nas śpi. "Młodzi wolą iść do innej roboty"
Zaczyna pracę, gdy większość z nas śpi. "Młodzi wolą iść do innej roboty"
Zeszli pod wodę, by badać wrak, wyłowili misia. "Sprawa jest poważna"
Zeszli pod wodę, by badać wrak, wyłowili misia. "Sprawa jest poważna"
Trik stewardes na ból ucha w samolocie. Natychmiastowa ulga
Trik stewardes na ból ucha w samolocie. Natychmiastowa ulga
Aż takich tłumów się nie spodziewali. "Ludzi jest niewyobrażalna masa"
Aż takich tłumów się nie spodziewali. "Ludzi jest niewyobrażalna masa"
Pokazali zdjęcie z polskiego lasu. Fenomen przyrodniczy
Pokazali zdjęcie z polskiego lasu. Fenomen przyrodniczy
Na początku są marzenia. Po drugiej stronie trzy największe lęki przed podróżą
Na początku są marzenia. Po drugiej stronie trzy największe lęki przed podróżą
Coraz mniej bezpłatnych parkingów na Podhalu. "Mamy do czynienia z patologią"
Coraz mniej bezpłatnych parkingów na Podhalu. "Mamy do czynienia z patologią"
Okradali auta z wypożyczalni. W końcu wpadli
Okradali auta z wypożyczalni. W końcu wpadli
Oto najlepszy polski dworzec. Zdobył prestiżową nagrodę
Oto najlepszy polski dworzec. Zdobył prestiżową nagrodę