Piekary Śląskie. Co zobaczyć. Miejsce niezwykłe

Obecna nazwa miejscowości po raz pierwszy pojawia się w dokumencie kościelnym z 1277 roku, w którym jest mowa o nowo utworzonej parafii w Kamieniu i przydzieleniu tej parafii osady Pecare. W następnych stuleciach pojawiają się niemieckie Grosse Bäckern i Deutsch Piekar, a w okresie międzywojennym Wielkie Piekary.

Już w pierwszych latach XIV wieku w Piekarach Śląskich stał niewielki drewniany kościół św. Bartłomieja Apostoła. Od początku XVI wieku przechowywany był tu, w bocznym ołtarzu, wizerunek Matki Bożej – pędzla nieznanego artysty, o wymiarach 92 cm na 129 cm – otoczony szczególną czcią wiernych. Prawdziwą sławę obraz zyskał jednak dopiero w XVII wieku. Od dawna w parafialnych kronikach odnotowywano przypadki cudownych uzdrowień. Toteż, kiedy w roku 1676 wybuchła w Tarnowskich Górach epidemia cholery, mieszkańcy udali się z pielgrzymką do Piekar, aby modlitwą przed obrazem Matki Bożej odwrócić zły los.

Zanim pielgrzymi wrócili do domu, zaraza zaczęła ustępować, a chorzy zdrowieć. Była to pierwsza tzw. pielgrzymka ślubowana – cała wioska podejmowała zobowiązanie, że co roku, w określonym dniu, odbywać będzie pielgrzymkę do Piekar, by podziękować za otrzymane łaski. Cztery lata później cesarz austriacki Leopold I Habsburg zwrócił się z prośbą o „wypożyczenie” obrazu do Pragi, w której również wybuchła epidemia. 15 marca 1680 roku w uroczystej procesji poniesiono obraz ulicami miasta – zaraza ustąpiła, a arcybiskup praski Jan Fryderyk Wallstein potwierdził urzędowo cudowność wizerunku Matki Bożej z Piekar. W drodze powrotnej do sanktuarium zatrzymano jeszcze obraz w miejscowości Hradec Kralove, gdzie również zaraza zbierała żniwo. Rok później radcy tego miasta ofiarowali Piekarom malowidło wotywne, opatrzone napisem „Hradec Kralove Królowej Niebios za uratowanie życia i udzielenie zdrowia”. W tym czasie sława wizerunku była już tak wielka, że król Jan III Sobieski, ciągnąc z armią pod Wiedeń w roku 1683, nie
omieszkał wstąpić do Piekar, gdzie modlił się przed obrazem i ofiarował sanktuarium złoty kielich, przechowywany w kościelnym skarbcu do dziś. W okresie niepokojów i walk religijnych związanych z sukcesami reformacji na Śląsku, w obawie o bezpieczeństwo wizerunku ukrywano go kilkakrotnie w Opolu, a w roku 1702 wywieziono do opolskiego kościoła św. Krzyża, gdzie nadal się znajduje.

W Piekarach pozostała kopia świętego wizerunku, otaczana czcią większą niż oryginał. Wielkie zasługi dla rozwoju sanktuarium położył w XIX wieku ks. Jan Alojzy Ficek. Dzięki jego działalności Piekary w okresie zaborów stały się centrum nie tylko kultu maryjnego, ale także polskości na Górnym Śląsku. W 1844 roku ks. Ficek zainicjował wielką akcję duszpasterską – walkę z plagą pijaństwa. Stworzony przez niego ruch abstynencki na Górnym Ślasku objął ponad 100 tys. osób. Zasługą ks. Ficka było też wybudowanie nowego kościoła NMP i św. Bartłomieja w Piekarach, wzniesionego dzięki ofiarności wiernych, mimo licznych utrudnień ze strony władz. 22 sierpnia 1849 roku biskup wrocławski Melchior von Diepenbrock dokonał konsekracji świątyni.

W latach 70. XIX wieku na pobliskim wzgórzu Cerkwica wzniesiono Kalwarię Piekarską, a na szczycie neogotycki kościół Zmartwychwstania Pańskiego. Po I wojnie światowej Piekary znalazły się w granicach państwa polskiego. 15 sierpnia 1925 roku obraz tutejszej Madonny ozdobiono koronami, które podarował papież Pius XI. W okresie międzywojennym zainicjowano organizowanie pielgrzymek stanowych, kobiet – w święto Wniebowzięcia NMP (15 sierpnia) i mężczyzn – w ostatnią niedzielę maja. W czasie okupacji hitlerowskiej korony papieskie zostały skradzione. Powtórnej koronacji obrazu dokonał prymas Polski kardynał Stefan Wyszyński w 1965 roku. Niestety, w roku 1984 wizerunek obrabowano ponownie i w rok później odbyła się jego kolejna koronacja. W 1962 roku papież Jan XXIII nadał kościołowi piekarskiemu tytuł bazyliki mniejszej. Matka Boża Piekarska jest patronką ludzi pracy na Śląsku.

Parafia NMP i  św. Bartłomieja
ul. ks. J. Ficka 7
41-940 Piekary Śląskie
032 287 22 70
bazylika@katowice.opoka.org.pl+'?' )
www.piekary.bazylika.katowice.opoka.org.pl

Dojazd
Samochodem 3 km na północny wschód od Bytomia, który leży na skrzyżowaniu dróg krajowych nr 4 (na trasie europejskiej E40), nr 903, nr 911, nr 925 i drogi wojewódzkiej nr 43. Pociągiem do Bytomia, dalej sprzed dworca PKP do przystanku Piekary-Kościół, autobusami miejskimi linii nr 53, 114 i 700.

Sanktuaria w pobliżu
Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Góra Świętej Anny, Katowice-Bogucice, Mrzygłód

Kopiec Wyzwolenia – przy drodze z Piekar w kierunku Świerklańca. Usypany w latach 1932–1937 przez byłych powstańców śląskich i miejscową ludność dla upamiętnienia trzech powstań śląskich; prace nad kopcem rozpoczęto w 250. rocznicę przejazdu przez Piekary króla Jana III Sobieskiego, spieszącego z wojskiem pod Wiedeń. W kopcu znajdują się urny z ziemią przywiezioną z miejsc uświęconych krwią polskich powstańców i żołnierzy, m.in. z Bydgoszczy, Gniezna, Góry Świętej Anny, Cedyni i Głogowa. Kopiec ma 30 m wysokości, z jego szczytu można podziwiać wspaniałą panoramę okolicy.

Seria: Miejsca niezwykłe

Tytuł: Sanktuaria w Polsce

Autor: Adam Sochaczewski