Tajemnice polskich jaskiń. Mroczne atrakcje skryte pod ziemią

Czego możesz się dowiedzieć, zwiedzając najpopularniejsze polskie jaskinie?

Jaskinia Raj jest dziś popularnym celem turystów i badaczy. Nic dziwnego – nie ma zbyt wielu obiektów o tak bogatej szacie naciekowej. Około 50 tys. lat temu jaskinia służyła neandertalczykom jako mieszkanie. W latach 60. została odkryta przypadkiem, podczas wydobywania kamienia w celach budowlanych. Początkowo maskowano wejście do środka z obawy przed zniszczeniami. Zresztą okazała się ona słuszna, gdy informacje o tym miejscu pojawiły się w lokalnej prasie.

Jaskinia zachwyciła odkrywców do tego stopnia, że nadali jej nazwę Raj – dla kontrastu z pobliskimi podziemiami nazywanymi Piekłem. Gratką dla archeologów okazały się pozostałości po prehistorycznych mieszkańcach i ich polowaniach. Wewnątrz znaleziono zęby i kości wielu zwierząt, m.in. mamutów, niedźwiedzi, hien i nosorożców.

Jaskinia Raj jest położona w Górach Świętokrzyskich, ok. 11 km od Kielc. Miejsce stało się popularnym rezerwatem przyrody, w którym obowiązują dzienne limity zwiedzających. Z tego względu najlepiej zarezerwować wejście z wyprzedzeniem.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Kolejne charakterystyczne miejsce znajduje się w Ojcowskim Parku Narodowym. Jaskinia Łokietka ma ponad 300 m długości. Dawniej była znana również jako Grota Królewska. Składa się z korytarzy i kilku sal, m.in. ogromnej Sali Rycerskiej, Kuchni i Sypialni.

Charakterystyczna nazwa jaskini i jej sal związana jest z pewną legendą o tym miejscu. Zgodnie z opowieścią Władysław Łokietek spędził tam sześć tygodni, ukrywając się przed wojskami króla Wacława II. Polski władca schronił się pod ziemią. Mieszkańcy pobliskiej wsi przynosili mu jedzenie bocznymi korytarzami, natomiast pająki oplotły swoją pajęczyną całe główne wejście do jaskini, co zmyliło pościg.

Choć z form naciekowych nie zostało już zbyt wiele, miejsce to od naprawdę dawna cieszy się niesłabnącą popularnością. Jaskinia pojawia się w dokumentach już w XVII w., a od około XVIII w. zaczęła być atrakcją turystyczną. Obecnie odwiedza ją niemal 100 tys. osób rocznie.

Następne miejsce pod względem wielkości nie ma sobie równych. Łączna długość Jaskini Niedźwiedziej to ponad 4,5 km. Czyni to z niej najdłuższe sudeckie podziemia. Ze względu na powstałe tam wapienne formy jest uznawana również za jedną z najpiękniejszych polskich jaskiń. Leży niedaleko Kletna. Ze względu na dzienne limity zwiedzających, lepiej zarezerwować bilety z wyprzedzeniem.

Została odkryta w 1966 r., również przypadkiem, podczas wydobycia marmuru. Uwagę pracowników zwróciła m.in. ogromna liczba kości. Początkowo podejrzewano, że miejsce jest masowym grobem. Po dokładniejszym zbadaniu okazało się, że odnalezione szczątki należą do zwierząt. Jak później ustalono, najwięcej było tam kości niedźwiedzi – w większości samic.

Jeśli wierzyć legendom, w tym miejscu mieszkał nie kto inny, tylko sam Smok Wawelski. Ale nawet jeśli magiczny potwór nigdy nie miał tam swojego leża, jego rzeźba od 1972 r. pilnuje wejścia. Źródła pisane o dawnych lokatorach są niestety bardziej prozaiczne. W XVI w. najczęściej przebywali tam… włóczędzy. Zygmunt II August postanowił nawet z tego powodu zamurować wejście do Smoczej Jamy.

Na szczęście, nie na długo. Do krakowskiej jaskini szybko wróciło życie. Można by nawet rzec, że ze zdwojoną siłą. W Smoczej Jamie powstała karczma, przez jakiś czas działał tam również dom publiczny. W kolejnych stuleciach jaskinia była na zmianę zasypywana, zamurowywana i przywracana do użytku. Od lat 70. ubiegłego wieku ostatecznie jest otwarta dla turystów.

Ostatnia na naszej liście jest jedna z największych i najbardziej znanych jaskiń Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Korytarze łącznie mają ponad 450 m. Jak łatwo się domyślić, szczególnie upodobały ją sobie nietoperze.

Najdokładniejsze prace archeologiczne w Jaskini Nietoperzowej przeprowadzono po II wojnie światowej. Wszystkie znaleziska świadczą o tym, że około 38 tys. lat temu jaskinia była zamieszkana przez grupy łowieckie. Do zbiorów z tego miejsca należą m.in. krzemienne groty strzał i kilka tysięcy kłów niedźwiedzi.

Jaskinia Nietoperzowa wygląda naprawdę imponująco. I to nie tylko zdaniem turystów, lecz także producentów filmowych. Służyła ona jako plan zdjęciowy podczas nagrywania niektórych scen "Ogniem i mieczem".

Jaskinia Nietoperzowa oraz połączona z nią w 2019 r. Jaskinia Zygmunta tworzą najdłuższy system jaskiniowy na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Długość łączna korytarzy to 1047,7 m.

Źródła:

1. Kondracki J., Geografia regionalna Polski, Warszawa 1998.
2. Madeyska T., Jaskinie pełne skarbów, "Magazyn Polskiej Akademii Nauk" 2005.
3. Sekcja Speleologiczna Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika, Materiały 40. Sympozjum Speleologicznego, Sitkówka–Nowiny, 20–22.10.2006.