Wyspa Mljet

*W odległości zaledwie 30 km od Dubrownika i 18 km od Korčuli leży najbardziej zielona wyspa Adriatyku. W czternastu osadach mieszka tu 1237 osób. Szczególną atrakcją są znajdujące się pośrodku wyspy dwa jeziora z wodą morską i specyficznym ekosystemem. Na jednym z jezior (Veliko Jezero) leży następna wysepka z klasztorem Benedyktynów i kościołem Świętej Marii (sv. Marije) z XII w. *

Południowe wybrzeże wyspy charakteryzują klify i zatoki ze żwirowymi plażami (Sutmiholjska, Brnjestrova). We wnętrzu wyspy są jeszcze cztery mniejsze zatopione doliny krasowe , tworzące bagna, które wyspiarze nazywają Blatine i Slatine – znajdują się tam łowiska węgorzy.

Miasta leżące wewnątrz wyspy, przy żyznych polach, to: Babino Polje, Prožura, Maranovići, Korita, Blato, Propa i Goveđari. Jako porty służą im najbliższe zatoki na brzegu: Obra (przystań promowa), Pole, Kozarica, Poma. Lokalną drogą (długości 60 km) można zwiedzić całą wyspę, od Polača (przystań promowa) po Velo Jezero. Najpiękniejszą jest zatoka Saplunara, położona na końcu wyspy, gdzie kończy się asfaltowa droga. Otoczona gęstym lasem sosnowym, z dużymi, drobnożwirowymi plażami o płytkim dnie zapewnia spokojny wypoczynek na łonie śródziemnomorskiej natury. Historia wyspy przesiąknięta jest mitami i legendami.

Homer opisując Mljet mówi o ogromnych borach, czarodziejskich źródłach i jeziorze z kryształową wodą, którym rządzi bogini Ino. Ona właśnie po upadku Troi pomogła Odyseuszowi w powrocie do jego ukochanej Itaki. Odkrycia archeologiczne świadczą o tym, że już w czasach prehistorycznych wyspa była zamieszkana. O artości wyspy decydowało jej położenie na drodze morskiej z Epidaurusu (dzisiejszy Cavtat) na Istrię do Włoch. W okresie Cesarstwa Rzymskiego na wyspie (zwanej wtedy Melite) mieściła się posiadłość cesarza Augusta (znaleziska z tego okresu rozsiane są na całej wyspie).

Następnie nadszedł okres panowania Bizancjum i Słowian, trwający aż do XII w. kiedy przybyli tu benedyktyni i na wysepce pośrodku jeziora Veliko Jezer wzieśli opactwo i romański kościół. Na renesansowym portalu znajduje się herb chorwackiego poety i dramatopisarza Ivana Gundulića z XV–XVI w., który często tu przebywał. Z tego samego okresu pochodzi kamienna baszta ze strzelnicami nad podwórkiem i zakrystią. Do barokowego kościoła dobudowano dwie boczne kaplice z ołtarzami, a w dzwonnicy urządzono lapidarium. Starszy budynek klasztorny z przestronnymi piwnicami obecnie pełni funkcję hotelu. W XIII w.

Mljetem bardziej zainteresował się Dubrownik i w 1333 r. otrzymał wyspę jako dar od poprzedniego właściciela – bośniackiego kniazia Stjepana Kotromanića. Po upadku republiki, od 1808 r. Mljet znalazł się pod panowaniem francuskim, a po upadku Napoleona – austriackim. Na pocz. XIX w. benedyktyni odzyskali wpływ na gospodarkę i politykę wyspy. Mimo że są tu dwa hotele: Odisej i Melita, kemping Sikjerica i wiele kwater prywatnych, najlepiej przypłynąć z wycieczką zorganizowaną, gdyż noclegi są niezwykle drogie.

Leżące na wzgórzu, nad zatoką Velog miasteczko GOVEĐARI zostało założone w XVIII w. przez benedyktynów. Mieszkali tu sezonowi pracownicy posiadłości należących do mnichów. Mieszkańcy (obecnie 179 osób) zajmują się rolnictwem i rybołówstwem. Govedari to największe miasto Mljetu, w którym mieści się zarząd parku narodowego. Wioska połączona jest drogą z większością osad na wyspie. Można stąd dojechać do portu Polače, gdzie jest przystań promowa, do Velikog Jezera, na którego brzegu stoi kilka domów osady Babine Kuće (w jej pobliżu odkryto ślady osady i grobów iliryjskich), czy zatoki Pomena.

Ośrodek turystyczny POMENA był niegdyś małą przystanią dla rybaków z pobliskiego Goveđari. W wyjątkowo ładnej, zalesionej zatoce wybudowano hotel Odisej i przystań dla jachtów. W pobliżu wioski odkryto pozostałości rzymskiej vilae rusticae. Idąc spacerem kamienną dróżką przez stuletni las (sosna alpejska, cyprysy i makia) od hotelu Odisej, po zaledwie 200 m dochodzimy do jeziora Malo Jezero. Przed zatoką znajduje się wysepka Pomeštak z plażą dla nudystów.

Miasto i port POLAČE położone jest w głębokiej zatoce otoczonej niezamieszkałymi wysepkami: Morčnik, Tajnik, Kobrava i Ovrata. Tu zaczyna się główna droga wyspy. W okolicach odkryto wiele pozostałości antycznych budowli z I–VI w. Imponującym zabytkiem jest monumentalny pałac, przypuszczalnie letnia rezydencja germańskiego komisarza Pierusa. Z przodu zachowały się dwie baszty, między którymi jest przystań. Na wzgórzu, nad miastem, widać ruiny późnoantycznej twierdzy, a na północnym zachodzie ruiny wczesnochrześcijańskiej bazyliki. Nieco dalej znajdują się dobrze zachowane pozostałości kościoła z V w., rozbudowanego w VI w., ze średniowiecznym dziedzińcem. Nocleg zapewniają wille z pokojami na wynajem.

BABINO POLJE to największa osada leżąca u podnóży wzgórza Velikoga grada (514 m n.p.m.) – najwyższego szczytu wyspy w samym jej centrum. Kamienne domy z czerwonymi dachówkami, niektóre wybudowane w stylu barokowym, otoczone są zielonymi ogrodami, bujnymi gajami oliwnymi, winnicami i sosnowym lasem. Zachowały się tu liczne kościółki: romańsko-gotycki św. Andrzeja (sv. Andreja), kościół św. Michała (sv. Mihovila) zdobiony plecioną ornamentyką, ruiny przedromańskiego kościółka św. Pankracego (sv. Pankracija) i św. Dzurdza (sv. Đurđa) z XIII w. Na południowym zachodzie wioski położony jest kościół parafialny św. Błażeja (sv. Vlaha).

Pierwsze wzmianki o nim pochodzą już z XV w. Świątynię przebudowano po pożarze. W kościele zachował się romański krzyż procesyjny z XIII w. Przy wjeździe do wioski znajdują się pozostałości dworu weneckiego księcia (budynek ten datuje się na 1554 r.). W mieście działa Towarzystwo Łowieckie „Jeleń”, z którym można się wybrać na polowania. W okolicy jest sporo jaskiń. Na południe od miasta mieści się jaskinia Rikavica (Špilja Rikavica), a w odległości 4 km – Movrica (o długości 100 m) z interesującymi naciekami i 400-metrowa Ostaševica oraz inne. 4 km na południowy zachód od miasta leży zatoka Sobra z portem, przystanią promową i kąpieliskiem. Tam też należy szukać kwater. Warto również zajrzeć do sielankowej zatoki Kozarica (18 km na północny zachód), zami.

_ Źródło: Bezdroża _