Zielony przewodnik po Pradze

[

Odpoczniemy tam od turystów, tłoku i szeroko pojętej „cywilizacji”, a upragnione wytchnienie znajdziemy ledwie kilka kilometrów od centrum. Warto także spróbować czeskiej zdrowej żywności i napojów (w tym wspaniałego wina) zamiast tłustego mięsa, wypchanych knedlików i dużego piwa. Tradycyjne czeskie potrawy często bazują na soczewicy i różnych rodzajach fasoli. Najpopularniejsze przepisy kulinarne opierają się na wzorach zaczerpniętych z kuchni austro-węgierskiej. Ten rozdział ma na celu nie tylko zachęcenie Czytelnika do wycieczek po zielonych zakamarkach Pragi, ale także pomoże znaleźć ciekawe miejsca odwiedzane częściej przez prażan aniżeli turystów. Zajrzymy także do sklepów ze zdrową żywnością, restauracji dla wegan i wegetarian oraz odpowiednio „zielonych” klubów i pubów. W przeszłości leżąca nad Wełtawą Praga była otoczona lasem.
Jeszcze w 1903 r. las pokrywał 28% tego terenu, dziś niestety jego obszar skurczył się do 10%, z czego ˛/ł stanowi las liściasty. Największą atrakcją dla miłośników natury są liczne parki krajobrazowe, miejskie i obszary chronione. Znaczenie praskich parków nie zawsze zależy od ich wielkości – często są one niewielkie i „kameralne”. Ważniejsza jest tu ich liczba – jest ich tak wiele, że stały się nieodłącznym i bardzo charakterystycznym elementem miasta. Najwspanialsze z nich to Ogrody Kinskich, Ogrody Królewskie przy Zamku Praskim, ogrody na wzgórzu Petřín, Ogrody Letenskie oraz Zwierzyniec Królewski (Praha 6). W sumie na terenie miasta znajduje się 87 obszarów chronionych. W większości parków poprowadzono wygodne ścieżki i szlaki, zarówno dla pieszych, jak i rowerzystów. Łatwo także do nich dotrzeć – czy to rowerem, czy też środkami komunikacji miejskiej, albo też łącząc obie metody. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Rzeka Wełtawa
• Parki i ogrody
• Najciekawsze sanktuaria natury
• Greenways w Pradze
• Inne zielone szlaki w Pradze
• Zielone informacje praktyczne
• Praskie targi

[

Praga. Złoty hrad nad Wełtawą Prezentowane materiały pochodzą z przewodnika turystycznego po Pradze opublikowanego nakładem wydawnictwa Bezdroża. ]( \"http://bezdroza.pl\" )

[

Rzeka Wełtawa Pragę przecina najdłuższa czeska rzeka – Wełtawa, będąca jednym z dopływów Łaby. W granicach miasta Wełtawa płynie przez 31 km. Najmniejsza odległość pomiędzy brzegami tej potężnej rzeki to 40 m, najszersze koryto zaś jest w okolicy grobli (tamy) Sitkovskiego (330 m) w centrum miasta. Materiał aluwialny spod grobli posłużył w XVIII w. za budulec Wyspy Słowiańskiej (Slovanský ostrov), leżącej naprzeciw Teatru Narodowego i połączonej z brzegiem niewielkim mostem. Niedaleko tej wyspy znajduje się
kolejna – Strzelecka (Střelecký ostrov), która także stanowi miłe schronienie przed miejskim gwarem. W sumie na rzece w obrębie Pragi znajduje się 10 różnych wysp, a ponadto teren miasta przecinają 23 dopływy (9 strumieni z lewego brzegu i 14 z prawego). Na miejscu starych brodów powstały mosty – m.in. XIV-wieczny most Karola. Praga ma nawet własną „Wenecję” (zob. s. 142). Malownicza Kampa może poszczycić się wieloma urokliwymi domkami i młynami (znajdziemy tu m.in. wielkie drewniane koło ze starego młyna wodnego). ]( \"http://bezdroza.pl\" )powrót do strony głównej

[

Parki i ogrody Stolica Czech nierozłącznie kojarzy się z parkami i ogrodami. Najstarszy park został założony w 1248 r. wokół pałacu biskupiego na Małej Stranie. Dziś znany jest jako Vojanovy Sady. Na Starym Mieście najmniejsze ogrody najczęściej należały do osób prywatnych, największe zaś – do klasztorów. Było ich mnóstwo. Sytuacja zmieniła się za panowania Karola IV, założyciela Nowego Miasta w Pradze. Ten oświecony władca nie zapomniał w swoim planie o terenach zielonych i w 1358 r. wydał rozkaz zakładania winnic i ogrodów na wszystkich wzgórzach znajdujących się do trzech mil od miasta. Było to dla jego poddanych bardzo korzystne, bowiem założenie winnicy zwalniało właściciela z płacenia podatków na 12 lat. Imię Karola pojawia się jeszcze raz w związku z ogrodami – pierwszy oddzielny ogród zielarski powstał w 2. poł. XIV w. na obszarze
1 ha w miejscu, gdzie dzisiaj stoi budynek poczty głównej i biegnie ul. Jindřišská. Był nazywany Ogrodem Anioła na cześć Angela – ulubionego w tamtym czasie zielarza cesarskiego. W tym samym okresie powstały także ogrody sześciu klasztorów na Nowym Mieście oraz wiele innych. Warto dodać, że Ogrody Królewskie i letnia rezydencja Belweder powstały dopiero w 1535 r. Także Zwierzyniec Królewski na Białej Górze utworzono w okresie renesansu – związany był z budową letniej rezydencji Hvězda (‘gwiazda’). Ogrody Wallensteina powstawały w dobie renesansu i baroku – położone w historycznym centrum, należą do najważniejszych ogrodów czeskiej stolicy. Ogrody zamku Troja są w całości barokowe, podobnie jak Ogród Vrtbovski uważany za najpiękniejszy w Pradze. Kolejny okres rozwoju parków wyznaczyły próby „powrotu do natury” i związane z tym projektowanie tzw. ogrodów angielskich, których reprezentantem w Pradze jest m.in. Ogród Kinskiego (Kinského zahrada). W tamtym czasie bardzo wzrosło znaczenie burżuazji (a zarazem i
jej liczebność) jako siły ekonomicznej, co spowodowało, że parki stały się dostępne dla ogółu. W 1841 r. udostępniono pierwszy park – Chotkovy sady, założony w 1833 r. na miejscu dawnego składu drewna. Połowa XIX w. i początek XX w. to okres największego rozwoju parków praskich – zarówno zmieniano wygląd starych, jak i zakładano wiele nowych, jak np. w latach 1904 – 08 Riegrový sadý na krańcu Vinohradów. Po roku 1918 r., kiedy to proklamowano niepodległą Republikę Czeską, liczba zakładanych parków bardzo zmalała – wśród tych nielicznych, które powstały w tamtym okresie, jest ogród zoologiczny i botaniczny w Troi. ]( \"http://bezdroza.pl\" )powrót do strony głównej

[

Najciekawsze sanktuaria natury Doliny Daleje i Prokopa Obszar głębokiej doliny Daleje i potoku Prokopa płynącego z Řeporyi do Wełtawy – wraz ze wzgórzami niedaleko Hlubočep (gdzie dolina się rozszerza), takimi jak Děvín, Ctirad i skały Barrandov – stanowi unikalny teren, którego wysokość waha się w granicach 190 – 350 m n.p.m. Większa część tego rejonu, łącznie z wieloma pomniejszymi obszarami szczególnej ochrony, należy do Parku Doliny Prokopa. Faktycznie założenie ma na celu ochronę północno-wschodniej części parku krajobrazowego Česke kras, znajdującej się poza granicami obszaru chronionego o tej samej nazwie. Jest to teren, na którym koncentrują się różne fenomeny natury i niezwykle cenne geologicznie pokłady osadów i skamieniałości. Na odsłoniętych stokach w pobliżu Hlubočep można bez trudu zaobserwować ich budowę geologiczną.
Dolina Šárki Dolina Šárki to nazwa części koryta potoku Litovice (który w tym miejscu przyjmuje już nazwę Šárka), pomiędzy basenem Džbán a Wełtawą, głęboko i gwałtownie wciętego w skały. Do rejonu Šárki zaliczamy samą otwartą dolinę prowadzącą do praskiego lotniska, dolinę potoku Nebušice i potoku wypływającego z Housle niedaleko Lysolai. Teren ten charakteryzuje się dużymi różnicami wysokości: od 180 m n.p.m. (potok wpływający do Wełtawy) do 364 m n.p.m. na szczycie skały Kozák i na Žabáku, który wystaje z płaskowyżu jak gałka. Cały obszar sklasyfikowano jako pomnik przyrody nieożywionej. Na terenach Šárki napotykamy ślady kontynuacji osadniczej, począwszy od epoki kamienia. Już w środkowym paleolicie nad Wełtawą żyli ludzie. Dowody na osadnictwo z okresu paleolitu górnego znajdujemy w m.in. w Jenerálce. Osadnictwo neolityczne tego rejonu to już cywilizacja rolniczo-pasterska. Najważniejsze pozostałości z tamtego okresu to osady obronne na wzgórzach (na Šestáku i skale Kozák, a także zajmująca spory
teren, późniejsza osada Slavonic). W niżej położonej części doliny (rejon Praha-Lysolaje) można prześledzić ciągłość osadniczą do dnia dzisiejszego. W „wyższej” dolinie znajdziemy natomiast młyny (np. Diabelski Młyn) oraz farmy takie jak Želivka czy Vizerka. Poniżej skały Dívčí skok (‘dziewczęcy skok’), a powyżej wejścia do tamy Džbán zbudowano mały basen. Chociaż na południu trwa rozwój urbanistyczny, to w samej dolinie Šárki oraz w dolinach sąsiednich nie realizuje się żadnych nowych przedsięwzięć przemysłowych. W przeszłości na tych terenach były sady i łąki, ale obecnie ustał nawet ten rodzaj zagospodarowania. Zamiast tego krajobraz uatrakcyjniły zbiorniki wodne, jeziorka, miejsca rekreacyjne. Najbardziej znane są tereny rekreacyjne w Hostivařu na Botiču i w Džbánie na potoku Šárka. Zbiornik w Hostivařu na Botiču na południowo-wschodnim krańcu Pragi powstał dzięki tamie ziemnej, która ukończona w 1962 r., liczy 16 m wysokości i 110 m długości. Teren zalewowy zajmuje 43,8 ha, a maksymalna głębokość wynosi
12 m. Użytkowany jest w celach rekreacyjnych – można tu zarówno pływać, jak i łowić ryby. Zbiornik Džbán na potoku Šárka w Vokovicach posiada tamę ziemną o wysokości 8,5 m i 75 m długości. Tutaj także popływamy i przy odrobinie szczęścia złowimy jakąś rybkę. Jezioro Počernice na Rokytce, położone we wschodniej części Dolnych Počernic, zajmuje 17 ha i przeznaczone jest do celów rekreacyjnych (pływania). ]( \"http://bezdroza.pl\" )powrót do strony głównej

[

Greenways w Pradze W Pradze działa wiele organizacji, które starają się rozwijać sieć dróg Greenways, zwłaszcza wzdłuż Wełtawy oraz innych rzek i potoków. Trasy Greenways łączą porozrzucane po mieście parki i tereny zielone. Greenway Praga – Wiedeń Od czasu, gdy ludzie na całym świecie zaczęli walczyć o zachowanie wyjątkowego charakteru miejsc, w których przyszło im żyć, projekt Greenways pozwala zarówno na korzystanie z możliwości rekreacji, jak i z kruchych dóbr natury. Greenways to szlaki i zielone korytarze prowadzone zarówno przez obszary wiejskie, jak i miejskie. Zielone trasy pełnią wiele funkcji: na poziomie lokalnym jako biotrasy pozwalają zarówno na rekreację, jak i transport, na poziomie regionalnym łączą ciekawe miejsca i pobudzają zainteresowanie turystów danym rejonem. Trasy promują tożsamość – lokalną i regionalną, ale
przede wszystkim wspierają ochronę dziedzictwa naturalnego i kulturowego i podtrzymują rozwój terenów, które w innym wypadku mogłyby zostać zapomniane. Najstarszą drogą Greenway na terenie Czech jest trasa łącząca Pragę z Wiedniem, która oficjalnie zaczyna się w Parku Głównym (Praha 13) – Nové Butovice, ciągnie się przez dolinę Prokopa (trasa w Pradze jest oznaczona jako RE-HL), następnie przekracza Wełtawę i dociera do granic miasta (trasa UJ-BR), gdzie staje się szlakiem nr 11. Trasa Greenway Praga – Wiedeń powstała w miejscu 100-letniej sieci szlaków pieszych łączących obydwa miasta. Turysta może pieszo lub na rowerze pokonywać odcinki pomiędzy historycznymi miasteczkami i wioskami, odwiedzać romantyczne zamki, średniowieczne kościoły i klasztory, odkrywać miejsca, gdzie kwitła kultura żydowska, i podziwiać jedne z najbardziej malowniczych widoków w Europie. Ciągnąca się przez 250 mil trasa biegnie wzdłuż doliny rzeki Dyje na Morawach Południowych i Wełtawy w południowych Czechach. Bez trudu znajdziemy w
okolicy miejsca, gdzie odbywają się festiwale muzyczne i folkowe. Nowy szlak winny łączy Morawy z austriackim regionem winiarskim – Weinviertel, po czym dociera do Wiednia. Trasa Greenway Praga – Wiedeń została stworzona po roku 1989 przez grupę entuzjastów czeskich i amerykańskich, którzy zdali sobie sprawę z pojawienia się nowych możliwości, a także z faktu, że w czasie dynamicznego rozwoju gospodarczego obiekty takie jak zabytki czy obszary poza centrami miast wymagają większej troski. W 1992 r. zawiązano niedochodową organizację obywatelską Greenways / Zelené stezky (GWZS), która wzorowała się na The Hudson River Valley Greenway. Burmistrzowie 12 miast zawarli porozumienie partnerskie, udzielając poparcia oddolnym inicjatywom społecznym. Ostatnimi czasy GWZS w Brnie stworzyło program „Partnerstwo dla Środowiska” dla Europy Środkowej, mający na celu podtrzymanie rozwoju terenów szczególnie cennych pod względem kulturowego dziedzictwa, a także podkreślenie ich unikalnych cech. ]( \"http://bezdroza.pl\" )powrót do strony głównej

[

Inne zielone szlaki w Pradze Praskie zielone szlaki znajdują się na różnych etapach realizacji. Najbardziej rozbudowana jest trasa Greenway Wełtawy, która przecina Pragę z północy na południe, wiodąc z Troi do Holešovic, przez centrum do Výtonia (opisana jako trasa 2), Braníku (trasa 3) i Modřan. Najlepiej przedstawia się odcinek Podolí – Modřany, licznie uczęszczany przez cyklistów i rolkarzy. Innym rozrastającym się szlakiem jest Botič Greenway z Výtonia do Nusli, Hostivařu i parku Průhonice (24 km). Centralní zelená stezka (główna trasa Greenway) ma na celu rozwój infrastruktury pierwszego ze szlaków powstałych w miejscach dawnych torów kolejowych i przeistoczenie ich w Europie Środkowej i Wschodniej w sieć nowych, wydzielonych ścieżek dla niezmotoryzowanych, prowadzących do samych centrów miast. Plan przekształcenia wszelkich
nieużywanych nasypów i torów kolejowych w wygodne trasy ruchu pieszego, rowerowego itp. powinien zostać wykonany do 2010 r. Już obecnie „zielone szlaki” łączą rejony willowe, komercyjne i historyczne z ponad 20 instytucjami kulturalnymi (z których przeszło połowa jest niedostępna dla zmotoryzowanych), łączą też średniowieczne pola walki, parki, ze dwa tuziny szkół – począwszy od podstawowych po poziom uniwersytecki, cztery dworce kolejowe (m.in. dworzec główny), przystanki metra. Więcej informacji – zob. www.greenways.cz, www.cykloPraga.cz. ]( \"http://bezdroza.pl\" )powrót do strony głównej

[

Zielone informacje praktyczne Zdrowe jedzenie Zdrowy styl życia to także zdrowa żywność. W Pradze takie żywienie wcale nie musi być kosztowne. Wegetariańskie restauracje, takie jak np. „Góvinda”, oferują smaczne posiłki w niewygórowanych cenach. W Pradze znajdziemy ok. 130 sklepów ze zdrową żywnością, w których można się zaopatrzyć w podstawowe artykuły spożywcze. Związek PRO- -BIO jest nierządową i niedochodową organizacją, która wspiera i promuje ekologiczne metody upraw w Republice Czeskiej. Reprezentuje interesy swoich członków: hodowców ekologicznych, wytwórców i sprzedawców, ale również konsumentów, co stwarza odpowiednie warunki do współpracy. Pomaga to w rozwoju programu upraw ekologicznych, a także szeroko pojętej edukacji ekologicznej. PRO-BIO wspiera wysiłki związane zarówno z produkcją ekologiczną, jak i towarzyszącymi jej
usługami. Symbol produktów organicznych Oryginalne produkty organiczne opatrzone są informacją z symbolem „BIO” (lub jego zatwierdzonymi modyfikacjami) oraz napisem „Produkt agrokultury ekologicznej”. Etykieta gwarantuje, że towar został sprawdzony na każdym poziomie produkcji – od wytwórcy po sprzedawcę. Aby produkt został zaklasyfikowany jako pełnowartościowy, na jego etykiecie powinien być także umieszczony symbol czeskiego inspektora upraw organicznych „CZ-KEZ”. Jeśli zaistnieją jakieś zastrzeżenia co do nierozpakowanych produktów, sprzedawca ma obowiązek okazać dokumenty potwierdzające ich oryginalność, m.in. ważny certyfikat pochodzenia. ]( \"http://bezdroza.pl\" )powrót do strony głównej

[

Praskie targi Z powodu niekontrolowanego rozrostu hiper- i supermarketów typowe lokalne targi straciły rację bytu w Pradze. Ponieważ jednak w innych miastach, takich jak Brno, Wiedeń czy Kraków, targi istnieją nadal i dodają miastu kolorytu, to dziś również Praga stara się odtworzyć swoje targowiska zarówno warzywne, jak i kwietne czy nabiałowe. Mieszkańcy zdążyli się już do nich przekonać i coraz chętniej robią tam zakupy. Obecnie działa Havelský trh (targ Gawła) w centrum, gdzie można kupić warzywa (w większości importowane), zabawki i pamiątki. Targi, na których sprzedawane są miejscowe warzywa, znajdują się na Holešovickiej tržnicy (placu targowym) i Pankráckiej tržnicy, Praha 7, a także w dzielnicy Praha 4. ]( \"http://bezdroza.pl\" )powrót do strony głównej
_ Źródło: Bezdroża _