Bałtów. Dinozaury w Parku Jurajskim w Świętokrzyskiem

Bałtów, wieś położona nad Kamienną, stała się sławna kilka lat temu, kiedy otworzono w niej Park Jurajski. Makiety dinozaurów i innych prehistorycznych stworzeń w skali 1:1 okazały się wielkim turystycznym przebojem. Dinozaury pojawiły się w Bałtowie nieprzypadkowo. We wsi, ponad doliną Kamiennej, zwiesza się wapienna skałka, nazywana „Czarcią stopką”. Na skalnej półce znajduje się wgłębienie, przypominające odcisk kurzej nogi. Według miejscowej legendy odcisk ten pozostawił diabeł, kiedy przeskakiwał Kamienną.

Naukowe wyjaśnienie fenomenu jest nie mniej fascynujące. Według badaczy to odcisk stopy allozaura, groźnego jurajskiego drapieżnika. Wejście do Bałtowskiego Parku Jurajskiego leży obok zabytkowego murowanego młyna. Trasa zwiedzania prowadzi przez poszczególne epoki w dziejach ziemi. Każdą z er reprezentują charakterystyczne dla niej stworzenia. Inną jurajską atrakcją jest wąwóz lessowy, nazywany Żydowskim Jarem, gdzie wyeksponowano ślady dinozaurów odciśnięte w skałach. Kolejnymi atrakcjami Bałtowa są: ZOO i Kraina Koni - duża stadnina, w której każdy, bez względu na wiek, może nauczyć się jeździć konno i skąd można wyruszyć bryczką na wyprawy po okolicy. Jest tu też plaża i sztuczne jeziorko.

Najciekawszy jest jednak spływ tratwami rzeką Kamienną. Na wysokim brzegu doliny wyrosły podpory wyciągów i zimą w Bałtowie można pojeździć na nartach, na sztucznie dośnieżanych i oświetlonych stokach. We wsi kupimy też doskonałe nalewki domowej roboty, które otrzymały status produktów regionalnych. Te współczesne atrakcje zepchnęły na drugi plan bałtowskie zabytki: kościół Matki Boskiej Bolesnej z przełomu XVII i XVIII wieku, przebudowany na początku XX wieku, oraz XIX-wieczny zespół pałacowo-parkowy Druckich-Lubeckich.

Bałtów leży w Obszarze Chronionego Krajobrazu Doliny Kamiennej na pograniczu Wyżyny Sandomierskiej i Przedgórza Iłżeckiego. Na brzegach rzeki, w sąsiedztwie wsi, znajdują się dwa rezerwaty przyrody. „Modrzewie” to naturalne leśne siedlisko, z dużym udziałem modrzewia polskiego, a „Ulów” obejmuje las grądowy z występującymi na jego terenie roślinami chronionymi. Dolina Kamiennej, głęboko wcięta w lessowe podłoże, wpada do Wisły w niezwykle malowniczym Małopolskim Przełomie Wisły. Droga w dolinie prowadzi do Solca, położonego na wysokiej skarpie pomiędzy doliną Wisły a Krępianką. Stamtąd można przeprawić się promem do Kępy Gosteckiej i wybrać na wyprawę 17-kilometrowym szlakiem rowerowym „Małopolski Przełom Wisły”. Należy on do sieci szlaków powiatu opolskiego (Opole Lubelskie). Na zachód od Bałtowa rozciągają się lasy iłżeckie. Leśnymi drogami możemy urządzić rowerową wycieczkę do zabytkowej Iłży lub do Centrum Edukacji Przyrodniczej w Marculach.

Iłża – baszta i ruiny gotyckiego zamku z XIV wieku, trzy zabytkowe kościoły: fara Wniebowzięcia NMP z XVII wieku, św. Ducha i Panny Marii, baszta miejska, zamieniona na dzwonnicę przy farze, XII-wieczne grodzisko, zwane „kopcem tatarskim”, piec garncarski z XIX wieku.

Krzemionki Opatowskie – neolityczna kopalnia krzemienia i wioska neolityczna.

Ćmielów – zabytkowa zabudowa małomiasteczkowa, ruiny zamku oraz fabryki porcelany, w jednej z nich Żywe Muzeum Porcelany.

Ostrowiec Świętokrzyski – duży ośrodek przemysłowy. Pałac Wielopolskich z XIX wieku, obecnie Muzeum Historyczno-Archeologiczne ze zbiorami m.in. bogatej kolekcji porcelany z Ćmielowa. Kościół św. Michała z XVII wieku. W rynku symboliczny pomnik ofiar II wojny światowej. Koszary i Kąty Denkowskie, dawne wsie, obecnie osiedla - tradycje garncarskie.

Tarłów – barokowy kościół św. Trójcy, fundacji Zbigniewa Oleśnickiego, z bogatą dekoracją stiukową oraz cennymi obrazami z XVII i XVIII wieku.

Marcule - Arboretum lasów Puszczy Iłżeckiej, należące do Centrum Edukacji Przyrodniczej im. bp Jana Chrapka, z 400 gatunkami drzew i krzewów.

Piotrawin - gotycki kościół św. Stanisława i św. Tomasza apostoła, fundacji biskupa Zbigniewa Oleśnickiego, z 1441 roku oraz kaplica, miejsce spoczynku Piotra Strzemieńczyka, zwanego Piotrawinem - właściciela wsi, postaci związanej z legendą św. Stanisława. Na południe od wsi nieczynne kamieniołomy kredy, z punktem widokowym na Małopolski Przełom Wisły.

Zatargi św. Stanisława ze Szczepanowa z królem Bolesławem Śmiałym zakończyły się tragiczną śmiercią biskupa krakowskiego. Stanisławowi postawiono między innymi zarzut nieprawnego przejęcia dóbr niejakiego Piotrawina. W czasie procesu, który miał wykazać winę biskupa, sędzia zaproponował, aby na świadka został powołany nieżyjący już Piotrawin. Ku przerażeniu zebranych, Piotrawin pojawił się na sali sądowej i potwierdził, że odsprzedał ziemię biskupowi. Tym samym udowodnił jego niewinność. Ta scena jest bardzo często przedstawiana na obrazach św. Stanisława.

Najstarszym obiektem Staropolskiego Okręgu Przemysłowego jest największa na świecie neolityczna kopalnia krzemienia pasiastego w Krzemionkach Opatowskich.

Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Gminy Bałtów „Bałt”
ul. Bałtów 55 (041) 264 12 93 www.baltow.info

JuraPark Bałtów
ul. Bałtów 8a (041) 264 14 20 www.jurapark.pl bilety: normalny 16 zł,
ulgowy 12 zł, dzieci do 4 lat – wstęp bezpłatny Spływ tratwami – rezerwacja:
(041) 264 14 20;
bilety: normalny18 zł,
ulgowy 14 zł

Stacja narciarska „Szwajcaria Bałtowska”
(041) 264 14 20 www.szwajcariabaltowska.pl