[
Bajkowe wręcz miasto usytuowane na zalesionym i trudno dostępnym wzgórzu wysokości 130 m – jest jedną z najstarszych osad na Cresie. Znajduje się we wschodniej części wyspy w odległości 21 km od miasta Cres i 18 km od Porozine. Było zamieszkane 4 tys. lat p.n.e., a dzięki dogodnemu usytuowaniu strategicznemu już w czasach antycznych było jednym z najbardziej zaludnionych miast (ówczesna nazwa – Caput Insulae – dosłownie oznacza głowę wyspy). We wczesnym średniowieczu stało się chorwackim obozem (castrum) i niezależną komuną (ok. 1000 r. n.e.). Chorwacka nazwa Beli pochodzi z czasów króla Beli IV, który się tu schronił przed Tatarami. Na jednym ze wzgórz otaczających miasto, skąd rozciąga się przepiękny widok, do dziś zachował się plac podobny do amfiteatru i otoczony kamiennymi siedzeniami, było to miejsce spotkań. Znajduje się tam
również cysterna publiczna na wodę, loggia miejska i obiekty sakralne. Dzisiejsze miasto-muzeum zachowało średniowieczny wygląd. Najładniejszy jest mały, romański kościółek św. Marii (sv. Marije) ze zbiorem cennych krzyży procesyjnych z XIII–XIV w. zgromadzonych w zakrystii. Zachowała się również romańska katedra Narodzin Błogosławionej Marii Dziewicy (Rođenja Blažene Djevice Marije) z dzwonnicą, a na cmentarzu gotycki kościół św. Antoniego (sv. Antuna) z pocz. XV w. Warto pospacerować uliczkami wśród domów z uroczymi balkonikami, niezwykłymi, dekoracyjnymi fasadami i pozostałościami napisów głagolicą (widoczne również na cmentarzu, na nagrobkach). Zwiedzając wyspę, koniecznie należy zobaczyć rzymski most w Beli (długości 8 m), który jest jedynym zachowanym w całości mostem z tego okresu na wschodnim wybrzeżu Morza Adriatyckiego. Wyrzeźbiony na nim rok 1878 to data jednej z kilku renowacji. W mieście działa od 1993 r. klub ekologiczny Eko Centrum „Caput Insulae” CCIB, zlokalizowany w byłej szkole podstawowej
(ul. Beli 4, tel.: +385 51 840525, e-mail: caput.insulae@ri.htnet.hr, orlov-let@ri.t-com.hr, ]( \"http://bezdroza.pl\" )www.caput-insulae.com)
, a zajmujący się ochroną przyrody i zabytków, szczególnym zadaniem klubu jest ochrona sępa białogłowego (stacja ornitologiczna). W budynku ECCIB-a jest stała wystawa biologiczna. W Beli rozpoczyna się trasa ekologiczno-edukacyjna długości 12 km (3–4 godz. piechotą), na której czytelnie oznaczono najważniejsze pomniki przyrody i kultury. W mieście utworzono również artystyczne centrum multimedialne.
Zobacz także:
Wyspa Cres
_ Źródło: Bezdroża _
