Chorwacja środkowa

[

Przejeżdżając przez środkową część Chorwacji możemy obserwować jej „drugą twarz”, tak różną od tej, do której przyzwyczaiło nas wybrzeże. Chorwacja Centralna zdecydowanie bliższa jest kulturze środkowoeuropejskiej niż śródziemnomorskiej: rozległe równiny, wzgórza z średniowiecznymi twierdzami, malownicze wioski i winnice, ale przede wszystkim odmienna architektura widoczna w miastach. Centrum tej krainy stanowi Zagrzeb, lecz w okolicy można znaleźć wiele miast o podobnej atmosferze, jak choćby Čakovec, Karlovac czy Samobor. Malownicze okolice chorwackiej stolicy oferują turystom niemniej atrakcji niż wybrzeże, choć o zupełnie innym charakterze. Za masywem górskim Medvednica, rozciąga się kraina zwana Chorwackim Zagórzem (Hrvatsko Zagorje). To region pagórkowaty i pełen zieleni, z malowniczymi pałacami i dworami świadczącymi o zamierzchłej
dostojnej przeszłości Chorwacji. Niestety nie wszystkie one są dzisiaj w stanie umożliwiającym zwiedzanie. Warto jednak zatrzymać się w paru zagórskich miejscowościach, żeby poczuć specyfikę tego regionu. Stąd pochodzi kilka znanych chorwackich osobistości, m.in. pierwszy chorwacki prezydent Franjo Tuđman. Zagórze to także teren bogaty w gorące źródła – jest tu kilka kurortów leczniczych. Miłośnicy przyrody również nie będą mieli okazji do narzekań, jeśli odwiedzą park Lonjsko Polje. Te bagienne tereny są siedliskiem wielu gatunków roślin i zwierząt. Innym ciekawym przyrodniczo terenem są Góry Żumberaczko – Samoborskie, rozciągające sie na zachód od Zagrzebia. Dla poszukujących doznań duchowych doskonałym miejscem wyciszenia i refleksji może być sanktuarium maryjne – Marija Bistrica. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Čakovec • Krapina • Kumrowiec • Marija Bystrica • Varaždinskich Toplic

[

Chorwacja. W kraju lawendy i wina Prezentowane materiały pochodzą z przewodnika turystycznego po Chorwacji opublikowanego nakładem wydawnictwa Bezdroża. ]( \"http://bezdroza.pl\" )

[

Čakovec Jest to pierwsze większe chorwackie miasto, jakie napotykamy, jadąc z Polski przez Węgry, po przekroczeniu granicy w miejscowości MURSKO SREDIŠČE. Čakovec liczy ok. 17 tys. mieszkańców i jest stolicą chorwackiego regionu Međimurje, położonego między rzekami Murą na północy (wzdłuż niej biegnie chorwacka granica z Węgrami i, częściowo, ze Słowenią) i Drawą na południu. Čakovec kojarzy się w Chorwacji przede wszystkim z ośrodkiem przemysłu tekstylnego. Warto się tu jednak zatrzymać,
aby zwiedzić muzeum upamiętniające dzieje miasta i okolicy od zamierzchłej przeszłości. Pierwszą osada na obszarze dzisiejszego Čakoveca założyli starożytni Rzymianie w I w. n.e. – wówczas miejsce to zwało się Aqua. Współczesną nazwę miasto zawdzięcza XIII-wiecznemu grafowi Dimitremu Csaky, który wybudował tutaj twierdzę. Był to nadworny sędzia węgierskiego króla Beli IV. Čakovec często zmieniał właścicieli. Najsłynniejszymi byli z pewnością banowie chorwaccy wywodzący się z rodu Zrinskich, którzy władali miastem w XVI i XVII w. W tym małym, spokojnym miasteczku warto przede wszystkim odwiedzić Muzeum Međimurja i obiekty, które znajdują się pod jego zarządem. Muzeum mieści się przy Trgu Republike 5, tel.: +385 40 313285, 40 313499, faks: 40 312820). Zostało założone w 1954 r. w dawnej twierdzy, zbudowanej na planie czworokąta z dziedzińcem pośrodku. Wokół twierdzy zachowały się jeszcze spore fragmenty murów obronnych. Muzeum czynne jest od wtorku do piątku w godz. 10.00–15.00 oraz w soboty i niedziele w
godz. 10.00–13.00, bilet ok. 25 HRK. W muzeum zgromadzono eksponaty archeologiczne z terenu Čakoveca i regionu Međimurje, prezentowana jest także wystawa etnograficzna i historyczna związana z dziejami okolicznych obszarów oraz kolekcja obrazów Ladislava Kralja Međimureca. Godna uwagi jest ponadto kolekcja podarowana muzeum przez Lujo Bezeredi, artystę pochodzenia węgierskiego, która liczy 485 dzieł (głównie rzeźb). Częścią muzeum jest także kaplica św. Heleny z XIV w. w miejscowości Šenkovac, wcześniej należąca do klasztoru Paulinów. W XVI w. pełniła funkcję kaplicy pogrzebowej, w której chowano członków rodziny Zrinskich. Warto się wybrać do Šenkovaca, aby zobaczyć niewielkie, ale bardzo cenne średniowieczne malowidła zdobiące wnętrze kaplicy. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Powrót do strony głównej

[

Krapina Pierwszym większym miasteczkiem, jakie napotykamy, jadąc na południe, jest Krapina. Jest to miasto rodzinne Ljudevita Gaja – twórcy iliryzmu, ruchu panslawistycznego, który w połowie XIX w. zdobył wielkie poparcie wśród Chorwatów. Przy głównej drodze specjalne tablice informują przejeżdżających, że w Krapinie można zwiedzać ciekawe muzeum pokazujące życie codzienne neandertalczyków, którego szczątki odkopano w grocie na wzgórzu Hušnjakovo. Dzisiaj miejsce to znajduje się wewnątrz miasta. Krapina jest niewielkim średniowiecznym miasteczkiem, które, jak świadczą dokumenty, istniało już w 1347 r. Pod koniec XV w. Krapina wraz z Bihaciem (na terenie Bośni) była siedzibą chorwackiego bana Ivana Karlovicia. W tych czasach w Krapinie wzniesiono trzy twierdze. Do dzisiaj zachowały się niestety jedynie szczątki jednej z nich. Ljudevit Gaj
rozpowszechniał w XIX w. legendę, że w tych trzech krapinskich twierdzach mieszkało niegdyś trzech braci: Lech, Czech i Rus (ten ostatni znany jest w Chorwacji jako Meh), którzy później dali początek trzem słowiańskim narodom: Polakom, Czechom i Rusinom. Największą atrakcją miasta jest bez wątpienia Muzeum Ewolucji Hušnjakovo położone na wzgórzu o tej samej nazwie, przy Šetalište V. Sluge, tel.: +385 49 371491. Czynne jest ono codziennie w godz. 9.00–15.00 (latem do 17.00). Muzeum znajduje się w pobliżu jaskini, w której w 1883 r. w czasie wykopalisk archeologicznych znaleziono szczątki praczłowieka znanego dziś jako homo primigenius krapiniensis, w Chorwacji zwanego Dedek Kajbumščak. Wykopaliskami kierował znany chorwacki antropolog i paleontolog Dragutin Gorjanović Kramberger. Praczłowiek z Krapiny umiał posługiwać się ogniem i wykonywał narzędzia z kości i kamienia. Żywił się mięsem upolowanych słoni, niedźwiedzi i jeleni, których szczątki także znaleziono w czasie wykopalisk. Badania naukowe wykazały, że
wśród krapińskich praludzi rozwijał się kanibalizm. Dzisiaj wokół muzeum znajduje się park, w którym można zobaczyć wykonane w kamieniu sceny z życia codziennego krapińskiego praczłowieka. W Krapinie warto też odwiedzić Muzeum Miejskie znajdujące się w pozostałościach jednej z trzech krapińskich twierdz. Pamiątki po Ljudevicie Gaju oglądnąć można w Muzeum Regionalnym, które znajduje się w jego rodzinnym domu: ul. Gajeva 14, tel.: +385 49 370810. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Powrót do strony głównej

[

Kumrowiec „Najsłynniejsza wieś na całym świecie” – pod takim hasłem reklamuje się dzisiejszy skansen w Kumrovecu. Gdyby nie to, że 25 maja 1892 r. przyszedł tutaj na świat Josip Broz, Kumrovec byłby pewnie dziś jedną z niczym niewyróżniających się wsi na granicy Chorwacji ze Słowenią. Kumrovec leży w Chorwackim Zagórzu, na rzeką Sutlą, w odległości ok. 50 km na północny zachód od Zagrzebia, na samej granicy ze Słowenią. Znajduje się tutaj niewielkie piesze przejście graniczne dla okolicznych mieszkańców, jednak turyści nie mogą z niego korzystać. Nazwa wsi pochodzi najprawdopodobniej od słowa „kumerni”, co w miejscowym dialekcie oznacza „biedny, poddany”, w Kumrovecu bowiem już od XIV w. mieszkali poddani grafów z Celje w Słowenii. Przez stulecia Kumrovec, jak większość wiosek w tym regionie, był zwyczajną, ubogą osadą, w której żyli
uciskani przez feudałów wielodzietni chłopi. Kiedy w 1848 r. formalnie zniesiono poddaństwo, wielu ludzi musiało szukać pracy za granicą: w Austrii, na Węgrzech czy w innych regionach Chorwacji. W czasach komunistycznej Jugosławii Kumrovec był celem wycieczek szkolnych z całego ówczesnego kraju, gdyż wizyta w rodzinnej miejscowości marszałka Tity była obowiązkowym wyjazdem w turystycznych planach każdej szkoły. W ten sposób Kumrovec stał się celem tzw. politycznej turystyki. Od 1952 r., czyli od momentu utworzenia tutaj skansenu, Kumrovec przyciąga miłośników etnograficznych wycieczek w przeszłość. Muzem Stara wieś (Muzej staro selo) to świetnie zorganizowany skansen (tel.: +385 49 225830), w którym znajdują się domy i budynki gospodarcze z przełomu XIX i XX w., przeniesione z terenów Chorwackiego Zagórza. Pomysł stworzenia muzeum zrodził się w 1948 r., kiedy odnowiono dom rodzinny Josipa Broz-Tity, który również jest przykładem typowej, tradycyjnej budowli z tych terenów. Dzisiaj w domu Tity znajduje się
ekspozycja związana z życiem tego polityka. Kolejne zabudowania w skansenie są tak ustawione, aby można było zobaczyć, jak wyglądał charakterystyczny sposób funkcjonowania wielopokoleniowych rodzin chorwackich typu „zadruga”. W letnie weekendy w skansenie organizowane są prezentacje tradycyjnych rzemiosł chorwackich. W jeden weekend września trwa w Kumrovecu tradycyjne „zagorskie” wesele, w którym można czynnie uczestniczyć (cena za udział jednej osoby w weselu wraz z posiłkiem kosztuje ok. 20 EUR). • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Powrót do strony głównej

[

Marija Bystrica Około 30 km na północ od Zagrzebia znajduje się sanktuarium maryjne, nazywane często przez samych Chorwatów „chorwacką Częstochową”. Tutaj również cudami słynie Czarna Madonna. W przeciwieństwie jednak do Częstochowy, w Mariji Bistrici znajduje się rzeźba przedstawiająca Matkę Boską z Dzieciątkiem. Początki osady Bistrica sięgają prawdopodobnie jeszcze końca XII w. W 1334 r. po raz pierwszy wzmiankowany jest w kronikach kościół pod wezwaniem św. Piotra i Pawła. Do tego właśnie kościoła około 1545 r., kiedy Turcy podbijali coraz większe obszary dzisiejszej Chorwacji, ówczesny biskup przeniósł rzeźbę Matki Boskiej z Dzieciątkiem z kaplicy na wzgórzu Vinski Vrh, gdzie się wcześniej znajdowała. Aby uratować świętą figurę, ów anonimowy biskup zakopał ją pod kościelnym chórem. Minęło kilkadziesiąt lat, gdy w 1588 r. proboszcz
Luka zauważył dziwne światło, jakie wieczorami było widziane pod chórem. Kazał więc kopać w tym miejscu i tak odnalazł rzeźbę Matki Boskiej. W 1650 r. rzeźba ponownie została schowana w obawie przed Turkami, lecz tym razem zamurowano ją w jednym z kościelnych okien. Dnia 15 sierpnia 1684 r. zagrzebski biskup Martin Borković odmurował figurę i postawił na głównym ołtarzu kościoła. Od tego momentu do sanktuarium w Bistrici zaczęli przybywać pielgrzymki. W następnych dziesięcioleciach rozbudowano kościół, a w 1731 r. przemianowano go i od tej pory jest pod wezwaniem Matki Boskiej Śnieżnej. Także miejscowość coraz częściej nazywano wówczas Marija Bistrica. Czarna Madonna z Bistrici uważana jest za cudowną, o czym świadczą liczne wota prezentowane w kościele, a także w specjalnej kaplicy, którą wybudowano w celu przechowywania darów wotywnych. Cudownym wydarzeniem był pożar kościoła 14 sierpnia 1880 r., podczas którego ołtarz wraz z rzeźbą pozostał nietknięty. W 1923 r. kościół został ogłoszony przez papieża
Piusa XI bazyliką. Interesującym polskim akcentem w dziejach tego miejsca jest to, że w 1941 r. ówczesny biskup zagrzebski, a dzisiaj już błogosławiony Alojzy Stepinac zaprosił do Mariji Bistrici paulinów z Częstochowy. Niestety, ze względu na wojnę nie zatrzymali się oni tutaj na dłużej. W 1987 r. Watykan uznał, że formalnym świętem Matki Boskiej Bistričkiej będzie dzień 13 lipca. W centrum miasteczka znajduje się Trg Pape Ivana Pavla II (nazwany imieniem polskiego papieża). Mieszczą się tutaj liczne sklepy z pamiątkami, w tym także pszczelarskie, w których można kupić przednie miody. Obok nich stoją liczne stragany z pamiątkami i dewocjonaliami. Wśród typowych przedmiotów z plastiku można tutaj jeszcze znaleźć prawdziwe dzieła sztuki, ponieważ w okolicy Mariji Bistrici tworzą nadal ludowi artyści – rzeźbiarze i kamieniarze, jak twórca drewnianych zabawek Ivan Mikuš. Od Trgu wystarczy zrobić tylko kilka kroków, aby znaleźć się przed wejściem do kościoła Matki Boskiej Śnieżnej. Kościół otacza budynek z
podcieniami od strony wewnętrznej. Na ścianach w podcieniach można zobaczyć malowidła przedstawiające liczne cuda, jakie dokonały się za sprawą Matki Boskiej Bistričkiej. Wokół kościoła na wzgórzu postawiono stacje Drogi Krzyżowej, która wije się pod górę ostrymi serpentynami, a jej stacje to wykonane z białego marmuru realistycznie wyglądające postaci. Najwięcej pielgrzymów przybywa do tego sanktuarium w okresie letnim, głównie na 13 lipca i 15 sierpnia. W zimowych miesiącach roku trudno wprost uwierzyć, że jest to największe chorwackie sanktuarium, bo miasteczko świeci pustkami. Za wzgórzem Kalwarii znajduje się klasztor Karmelitanek Bosych. Z Trgu Pape Ivana Pavla II warto udać się ul. Gornjoselską pod nr 20 do galerii rzeźby i malarstwa Pavla Hudeka. Można tam zobaczyć i kupić prace artysty. Są to najczęściej pejzaże z okolic Bistrici oraz figurki ceramiczne Matki Boskiej. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Powrót do strony głównej

[

Varaždinskich Toplic Region Chorwacji położony na północ od Zagrzebia słynie z termalnych źródeł. Kilkanaście kilometrów na południowy wschód od Varaždina leży najstarszy chorwacki kurort, w którym do dzisiaj wykorzystuje się wodę termalną w celach leczniczych. Występująca tutaj gorąca woda pomaga na takie dolegliwości, jak: reumatyzm, deformacje ortopedyczne, rekonwalescencja po chirurgicznych zabiegach ortopedycznych, rehabilitacja dzieci i dorosłych ze schorzeniami kręgosłupa i kości. W miejscowym hotelu i jednocześnie ośrodku leczniczym Minerva oferowane są także zabiegi: leczniczo-relaksacyjne dla kobiet w okresie menopauzy, wyszczuplające oraz antystresowe dla biznesmenów. Temperatura wody w źródle wynosi tutaj 58 st. C. Już w III w. p.n.e. na obszarze dzisiejszych Varaždinskich Toplic mieszkało starożytne plemię Jasów. Gdy dotarli
tu Rzymianie, nazwali to miejsce Aquae Iasae. Rozkwit kulturalny i gospodarczy dzisiejsze Toplice przeżywały w II i III w. W III w. n.e. napływ Gotów spowodował załamanie się rozwoju tego ośrodka, lecz już w IV w. na rozkaz Konstantego Wielkiego Toplice zostały odnowione. W XII w. stały się one własnością zagrzebskiego Kaptolu i służyły jako rodzaj sanatorium dla przedstawicieli ówczesnego kleru. W 1376 r. wzniesiono tu gród warowny otoczony fosą, w której do celów obronnych wykorzystywano naturalną gorącą wodę. Do XVII w. z dobrodziejstw źródeł termalnych korzystał przede wszystkim kler oraz okoliczni chłopi. W XVII w., kiedy zagrożenie ze strony Turków znacznie zmalało, ośrodek stał się także uzdrowiskiem dla przedstawicieli szlachty. Średniowieczna twierdza została wówczas przebudowana w barokowy pałac. W 1779 r. wzniesiono tutaj pierwszą (od czasów rzymskich) murowaną łaźnię. W tym też czasie w Varaždinskich Toplicach pojawiła się publiczna służba medyczna. Doktor Ivan Krstitelj Lalague uczył okolicznych
chłopów, jak należy z pożytkiem dla zdrowia korzystać z kąpieli w gorących źródłach, a jednocześnie próbował ukrócić popularny zwyczaj puszczania krwi za pomocą zwierzęcych rogów, co często kończyło się tragicznie. W 1820 r. postawiono tutaj nowoczesny ośrodek leczniczy. Do II wojny światowej Varaždinske Toplice rozwijały się i w niczym nie ustępowały najsłynniejszym europejskim kurortom. W latach 1941–45 Toplice zostały bardzo mocno zniszczone i mimo że po wojnie odbudowano je, nigdy nie powróciły do przedwojennej świetności. Oprócz korzystania z zabiegów leczniczych i kąpieli w gorących źródłach, w Toplicach można także co nieco pozwiedzać. Nad miasteczkiem góruje dzwonnica kościoła św. Marcina. Wzniesiony go XV w., a przebudowano w 1762 r. w stylu barokowym. Znajdują się tutaj wspaniałe organy, dlatego kościół ten uwzględniony jest także w programie wrześniowych „Wieczorów Barokowych”. Wewnątrz kościoła na szczególną uwagę zasługują dwa marmurowe ołtarze barokowe: św. Katarzyny i św. Barbary. Zostały one
wykonane przez Francesco Robba do zagrzebskiej katedry, lecz od 1885 r. znajdują się tutaj. Kościół św. Marcina przylega bezpośrednio do twierdzy (Stari Grad), wybudowanej na planie czworokąta w 1376 r. przez zagrzebskich duchownych. Później budowla ta była wielokrotnie przebudowywana. W XVI i XVII w., otoczona fosą z wodą termalną i nasypem ziemnym, broniła miasta przed tureckimi najazdami. To tutaj znajdowało się pierwsze sanatorium z hotelem, które odwiedzali głównie przedstawiciele chorwackiego kleru. Na parterze twierdzy mieści się dzisiaj muzeum, założone w 1937 r. przez miejscowego aptekarza Josipa Cabrijana. Aby wejść do muzeum, trzeba przejść przez dziedziniec, na którym znajduje się wielka kamienna wanna z czasów rzymskich, służąca dzisiaj jako kwietnik. W muzeum przedstawiono historię uzdrowiska, geologiczny mechanizm funkcjonowania źródła wody termalnej, a także przedmioty z czasów rzymskich znalezione podczas wykopalisk archeologicznych. Na szczególną uwagę zasługują przedwojenne fotografie
dokumentujące kurort w czasach jego świetności. Główny kompleks kąpielowy zajmuje powierzchnię 4 hektarów. Tworzy go wspaniały ogród z krytymi basenami i pawilonem muzycznym oraz park krajobrazowy, który przechodzi łagodnie w las. Całe założenie nosi imię doktora Ivana Krstitelja Lalague. Żył on w XVIII w. i pochodził z Luksemburga, lecz w Chorwacji osiadł na stałe i przyczynił się do rozwoju chorwackich kurortów termalnych, zwłaszcza Varaždinskich Toplic. Do kompleksu im. Lalangue prowadzi kamienny portal z 1865 r., na którym po bokach widnieją rzeźby dwóch lwów z rybimi ogonami (symbole wody). Po wejściu do parku z prawej strony można podziwiać wykopaliska z pozostałościami po termach z IV w. Na niektórych ścianach widać jeszcze pozostałości starożytnego systemu ogrzewania gorącym powietrzem. W środkowej części wykopalisk znajdują się ruiny trzech rzymskich świątyń: Jupitera, Junony i Minerwy. W każdej z nich mieściły się posągi tych trzech bóstw. Kopia posągu Minerwy, jaki postawili tu Rzymianie, znajduje
się dzisiaj w sanatorium Minerva. Jej oryginał, podobnie jak oryginały posągów Jupitera i Junony, czekają na konserwację w miejscowym muzeum. Naprzeciwko wejścia do głównego kompleksu kąpielowego znajdował się niegdyś najstarszy i najsłynniejszy park z secesyjnymi zabudowaniami, zwany Josipova kupelj. Do 1943 r. było to znane tutejsze sanatorium i jednocześnie ekskluzywny hotel dla wybranej klienteli. W czasie II wojny światowej został on spalony i ostatecznie rozebrany w 1947 r. Drugą świątynią w miasteczku jest kaplica św. Ducha przy ul. braće Radić. Niegdyś był to kościół parafialny, lecz z czasem stracił na znaczeniu, a także na rozmiarach. Najbardziej ucierpiał w 1242 r. w czasie najazdu tureckiego. Dzisiaj jest to niewielka kapliczka z dwoma grobami sławnych mieszkańców Toplic. Groby te są pozostałością cmentarza miejskiego, który się tutaj znajdował do 1860 r. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Powrót do strony głównej

_ Źródło: Bezdroża _