Ekomuzea - muzea bez murów

Ziemia gorlicka to niezwykła kraina zarówno pod względem historycznym, kulturowym, narodowościowym, jak i przemysłowym – wszak to tutaj w II połowie XIX wieku narodził się polski i światowy przemysł naftowy. Dziś na całym terenie istnieją pozostałości po nim – egzotyczne trójnogi, kiwony, koła fijalne stanowią stały, acz niestety coraz rzadszy element krajobrazu. Na uwagę zasługują również rozsiane po lasach cmentarzyki z okresu I wojny światowej.

Bieszczady, wraz z łagodnymi stokami Beskidu Niskiego, leżą w województwie podkarpackim i są najbardziej wysuniętą w kierunku południowo-wschodnim częścią Polski. Niewysokie szczyty połonin, niskie i łatwo dostępne przełęcze, malowniczo położony Zalew Soliński kuszą swą urodą i majestatem spragnionych relaksu turystów

Bieszczady. Skąd nazwa?

Tereny te od tysiąca lat stanowią pogranicze krajów, kultur i narodów - słowo "bieszczad" oznacza więc nie tyle konkretne góry, co właśnie górskie pogranicze Polski, Rusi, Słowacji i Węgier. Ten niezamieszkały i niezagospodarowany pas terenu szybko zyskał złą sławę – ponoć ongiś dziki "bieszczad" upatrzyli sobie uciekający przed prawem przestępcy, a zbóje "z bieszczadu" grabili podkarpackie wioski.

Lanckorona leży w Beskidzie Makowskim, około 40 km na południe od Krakowa, nad rzeką Skawinką. Zwana jest "miasteczkiem na wzgórzu" – rzeczywiście, najwyższy punkt Góra Lanckorońska (550 m n.p.m.) króluje nad okolicą. Z jej szczytu, który chętnie zdobywają turyści zainteresowani ruinami XIV-wiecznego zamku, roztacza się piękny widok na lasy, skały, wąwozy i wzgórza.

Z jej szczytu, który chętnie zdobywają turyści zainteresowani ruinami XIV-wiecznego zamku, roztacza się piękny widok na lasy, skały, wąwozy i wzgórza.

Nic dziwnego, że mieszkańcy miasteczka, dumni z jego urody i tradycji, podejmują akcje mające na celu wyeksponowanie walorów przyrodniczych i kulturowych Lanckorony. Jedną z nich było założenie Ekomuzeum „Lanckorona”, czyli zespołu rozsianych w terenie miejsc ciekawych przyrodniczo i historycznie, które połączone są wspólnym programem zwiedzania. W ten sposób przyjezdni mogą wniknąć w tajemnice miasteczka i regionu.

W ramach ekomuzeum stworzono również specyficzną ofertę turystyczną, w której skład wchodzą takie atrakcje jak możliwość uczestniczenia w warsztatach manualnych (garncarstwo, rzeźbiarstwo, wytop świec i wiele innych), imprezach folklorystycznych czy zainscenizowanych zabawach edukacyjnych, mających przybliżyć bogatą historię regionu.

Miasto powiatowe jest położona w kotlinie, nad rzekami Skawą i Stryszawką, na pograniczu trzech pasm Beskidów: Wysokiego, Średniego i Małego. To tutaj czart miał zdybać Pana Twardowskiego w karczmie Rzym. Drewniana gospoda stojąca na suskim rynku do dziś podejmuje przyjezdnych.

Najcenniejszym zabytkiem okolicy jest renesansowy zamek – Mały Wawel, otoczony parkiem z oranżerią i Domkiem Ogrodnika, w którym ma swą siedzibę muzeum regionalne.

Nad Suchą góruje Babia Góra – najwyższe, dziesięciokilometrowe pasmo w Beskidach Zachodnich. Poniżej leżą wsie, m.in. Zawoja – i tu ciekawostka: jest to jedna z najdłuższych wsi w Polsce i jednocześnie zwyczajna osada z domami, kościołami, polami i…karczmami wzorowanymi na ludowych gospodach, które rosną tutaj jak grzyby po deszczu.

Niewątpliwą atrakcją tych terenów jest szlak architektury drewnianej, pełen unikalnych, dobrze zachowanych obiektów sakralnych i świeckich – świątynie w Dębnie Podhalańskim, Binarowej czy Krużlowej, cerkwie w Miliku i Kwiatoniu. To tylko niektóre z architektonicznych perełek, jakie ukrywa ten teren.

Czyste powietrze, piękne widoki, cisza i spokój – to wszystko sprawia, że w okolicy rozwija się turystyka uzdrowiskowa. Miłośników wodnych uciech zaprasza zalew Klimkówka, a zakochanych w koniach największa w Europie stadnina i hodowla koni huculskich w Gładyszowie – Regietowie

Okolice Gorlic to tereny z potencjałem prężnego rozwoju, toteż przebiega tędy planowana odnoga Szlaku Bursztynowego pod hasłem ,,Przyroda, tradycja, ludzie” łącząca ciekawe inicjatywy. Można tu zatem pojeździć na koniach, wybrać się na wędrówkę szlakiem przemysłu naftowego i architektury drewnianej, lub też wypocząć korzystając z zabiegów fizyko- i hydroterapii w Wysowej oraz przy okazji nauczyć się przepięknego rękodzieła artystycznego, z którego słyną te ziemie.

Bałtów, wieś gminna, usytuowany jest około 12 kilometrów na północny wschód od Ostrowca Świętokrzyskiego, w dolinie rzeki Kamiennej, na Pogórzu Bałtowskim. Charakterystyczne dla krajobrazu tego miejsca są strome zbocza Doliny Kamiennej z wapiennymi skałkami, lessowe wąwozy głębokie nawet na 20 metrów.

Jesienią ubiegłego roku rozpoczęto prace nad projektem Bałtowskiego Zwierzyńca, które zakończyły się ekspresowo i już w lutym 2007 roku przywieziono pierwsze zwierzęta – muflony i daniele. Później sprowadzono konie huculskie, osiołki, syberyjskie jelenie Dybowskiego, kozice śruborogie, łobuzowate lamy, nostalgiczne alpaki i czarnogłowe owce kameruńskie. Znalazło się też miejsce dla dostojnego, długowłosego bydła szkockiego i świniodzików, a egzotyki dodał Zwierzyńcowi Ali – sześcioletni wielbłąd zakupiony od wrocławskiego zoo

Ponad godzinna podróż tratwami (12-osobowe) pośród atrakcji rezerwatu Ulów połączona z opowieściami miejscowych flisaków tworzy niesamowite wrażenie. A nocą można je tylko spotęgować, zamawiając spływ z pochodniami, urozmaicony śpiewami przy akompaniamencie akordeonu.

O Bałtowie jeszcze parę lat temu mało kto słyszał. Ale sytuacja uległa zmianie, gdy odkryte w okolicy skamieniałości okazały się śladami prehistorycznych gadów. Od 2003 r. Bałtów przerodził się w jedną z ważniejszych atrakcji turystycznych tej części Polski. Dzięki prężnej działalności dwóch tutejszych stowarzyszeń: Delta i Bałt, w bardzo krótkim czasie powstał tu pierwszy w Polsce spływ tratwami po rzece nizinnej, a zaraz po nim Park Jurajski, odtwarzający w skali 1:1 świat, w którym przed milionami lat królowały dinozaury. Dziś na 3 ha oglądać możemy 40 rekonstrukcji prehistorycznych gadów, wykonanych z wielką precyzją i dbałością.

Niczym nieskrępowana wolność, przestrzeń, piękno surowych krajobrazów. Większości z nas tereny te kojarzą się z dziką naturą i równie nieokiełznanymi, pełnymi fantazji zakapiorami, wagabundami. W tej krainie jest moc i tajemnica, bo chyba nikt tak naprawdę nie może powiedzieć, że zna Bieszczady wzdłuż i wszerz.

Bieszczadzki Park Narodowy, dwa parki krajobrazowe i wiele rezerwatów przyrody sprawiają, że skarby natury stanowią tu najcenniejsze bogactwo.