Galapagos. Zachwycający archipelag, który powstał z lawy i popiołów

Wyspy Galapagos położone są na równiku na Oceanie Spokojnym, około 1000 km na zachód od Ekwadoru, do którego oficjalnie należą. W sumie składają się z dziewiętnastu wysp pochodzenia wulkanicznego wraz z innymi mniejszymi wysepkami, klifami i formacjami skalnymi. Archipelag administracyjnie należy do prowincji Galápagos, która obejmuje trzy kantony: Isabela, San Cristóbal i Santa Cruz. Stolica prowincji Puerto Baquerizo Moreno znajduje się na wyspie San Cristóbal. Całość Galapagos to około 8000 km kw.

Naturalne laboratorium

Wyspy odkrył w 1535 r. hiszpański biskup i żeglarz Tomás de Berlanga. Do tego czasu żadna z wysp nie była zamieszkała. Pierwsza wzmianka o stałej osadzie datowana jest na koniec XIX w. Do dzisiaj populacja ludności jest niska, co tylko pomaga zachować dziewiczy charakter krajobrazu.

W 1978 r. archipelag został wpisany na listę UNESCO. W 2001 r. wpis poszerzono o Rezerwat Morski Galápagos. Rząd Ekwadoru próbuje uregulować turystykę masową i wprowadzać bardzo restrykcyjne zasady ekologiczne. Radykalne zmniejszenie liczby odwiedzających pomoże uchronić lokalną faunę i florę.

Niekończące się wyspy

Galapagos powstał w wyniku aktywności wulkanicznej. Pierwsze wyspy powstały z lawy bazaltowej z erupcji podwodnych wulkanów około 5,5 mln lat temu. Wskutek ruchów tektonicznych Wyspy Galápagos wędrują na południe i na wschód w tempie 7 cm rocznie. Wciąż też powstają nowe formacje, które na skutek aktywności wulkanicznej przesuwają się na wschód, gdzie znikają.

Aktywność wulkaniczna

Archipelag jest jednym z najbardziej aktywnych obszarów wulkanicznych na świecie połączony z płynnym jądrem Ziemi. Formowanie wysp przez zestalenie magmy podczas erupcji podwodnych wulkanów nazywane jest zjawiskiem "gorącego punktu Galapagos".

Najwyższym szczytem całego archipelagu jest wulkan Wolf (1710 m n.p.m.), który wznosi się na wyspie Isabela. Wulkan ma najgłębszą kalderą (700 m) oraz jest jednym z wulkanów z najdłużej obserwowanymi erupcjami od 1797 r. Na wyspie są też inne wulkany – Darwin, Alcedo, Cerro Azúl i Sierra Negra. Ostatni ma drugi co do wielkości krater na świecie. Ogromny stożek wulkaniczny Pinnacle Rock znajduje się na wyspie Bartolomé. Typowe są również tunele lawowe, które powstają pod zestalającą się powierzchnią lawy.

Symbol Galápagos

Słowo Galapagos w języku hiszpańskim oznacza żółwia. W przeszłości mieszkało na wyspach wiele z tych stworzeń i ich podgatunków. Dlatego Galapagos bywa również nazywany Wyspy Żółwie. Liczba żółwi zaczęła drastycznie maleć wraz z większą częstotliwością pojawiania się tu marynarzy, którzy na nie polowali.

Archipelag jest domem dla niesamowitego żółwia słoniowego (Chelonoidis nigra), który jest największym żółwiem lądowym na świecie. To naprawdę gigantyczne stworzenie może osiągnąć wagę do 250 kg i żyć nawet 150 lat. Największy znaleziony osobnik mierzył 1,87 m i ważył ponad 400 kg. Żyje zarówno na żyznej ziemi, jak i w popiele wulkanicznym, na którym się wygrzewa. Żółw słoniowy jest roślinożercą i jego dieta składa się głównie z pędów roślin trawiastych, liści i krzewów. Radzi sobie także z kaktusami.

Prehistoryczne jaszczury

Legwan morski (Amblyrhynchus cristatus) jest jedyną jaszczurką poszukującą pożywienia w morzu. Najczęściej widywany jest w nadbrzeżnych rejonach zaschniętej czarnej skorupy lawy, gdzie wygrzewa się w słońcu. Dzięki długim ostrym pazurom jest w stanie zejść po brzegu skał pod powierzchnię wody, gdzie zjada wodorosty. W poszukiwaniu żywności może zanurzyć się nawet do 10–15 m. Do pływania wykorzystuje długi spłaszczony ogon. Legwan morski jest zwierzęciem zimnokrwistym, dlatego, zanim się zanurzy, musi podgrzać ciało do temperatury co najmniej 35 st. C, aby nie wyziębił się w wodzie. Tę czynność powtarza kilka razy dziennie. Podczas wygrzewania się na powierzchni wydziela sól morską przez gruczoły na nosie.

Inne endemiczne jaszczurki zamieszkujące archipelag to legwan galapagoski (Conolophus subcristatus), legwan różowy (Conolophus marthae) oraz legwan lądowy z Santa Fe (Conolophus pallidus).

Na początku były zięby

Obserwacja zięb zainspirowała Karola Darwina do sformułowania swego najsłynniejszego działa – teorii ewolucji. Zięby Darwina, zwane również ziębami z Galapagos, to grupa kilkunastu niewielkich, bardzo podobnych do siebie gatunków ptaków zaliczanych obecnie do tanagrowatych (Thraupidae). Ewolucyjnie dostosowały swój kształt dzioba, który różni się w zależności od pożywienia i sposobu jego zyskiwania.

Galapagos to dosłownie ptasi raj. Na archipelagu występują dwa rodzaje rybitw: głuptak niebieskonogi (Sula nebouxii) i głuptak czerwononogi (Sula sula). Mewa widłosterna (Creagrus furcatus) jest jedyną mewą, która poluje w nocy. Ostrygojad brunatny (Haematopus palliatus) dzięki twardemu dziobowi jest w stanie rozbić niezwykle twarde skorupy ostryg. Na archipelagu można spotkać fregatę wielką (Fregata magnificens), kulika mniejszego (Numenius phaeopus), kormorana nielotnego (Phalacrocorax harrisi) i drozda galapagoskiego (Mimus trifasciatus).

Na północ za pingwinami

Pingwiny równikowe (Spheniscus mendiculus) są jedynymi przedstawicielami swojego gatunku zamieszkującymi półkulę północną. Zamieszkują wody wokół Galapagos i gnieżdżą się na jego skalistych wybrzeżach. Jego ciało jest mniejsze i szczuplejsze (najmniejszy pingwin na świecie). Jest w stanie przetrwać na wyspach dzięki wystąpieniu zimnych prądów, które ochładzają gorącą wodę – są to prądy Humboldta i Cromwell.

Ciekawskie stworzenia

Wyspy zamieszkują także dwaj przedstawiciele rodziny uszatkowatych (Otariidae) – uszatka kalifornijska (Zalophus californianus) i kotik galapagoski (Arctocephalus galapagoensis). Jak sama nazwa wskazuje, jego przodkowie pochodzili z Kalifornii, a ponieważ przez długi czas żył w izolacji na Galapagos, uważano go za nowy gatunek.

Źródło: amconex.pl