Góry Stołowe - niezwykła atrakcja Polski
Ten górski świat wydaje się zaczarowany, bajkowy. Z głębokich szczelin skalnych, w których śnieg potrafi zalegać nawet latem, wędrowcowi ledwie udaje się dostrzec w górze skrawek nieba. W wielohektarowych labiryntach wypada skrupulatnie trzymać się znaczonego szlaku, gdyż inaczej można pobłądzić niczym w legendarnym, antycznym królestwie Minotaura. Gigantyczne Skalne Grzyby zdawać się mogą fantazją przeniesioną z filmów Disneya. Wielkie bloki skalne, choć nietknięte ręką ani narzędziem człowieka, bywają płaskie jak stołowe blaty, co zresztą podsunęło tę nazwę - Góry Stołowe. Urwiska zapierają dech. A czar niewysokich, lecz niezwykłych gór, dodatkowo zwiększają kompleksy leśne, torfowiska i bujne łąki górskie, urozmaicone grupami drzew i pojedynczymi piaskowcowymi ostańcami, które oparły się milionom lat erozji.
Świat Gór Stołowych *wydaje się zaczarowany, bajkowy. Z głębokich szczelin skalnych, w których śnieg potrafi zalegać nawet latem, wędrowcowi ledwie udaje się dostrzec w górze skrawek nieba. W wielohektarowych labiryntach wypada skrupulatnie trzymać się znaczonego szlaku, gdyż inaczej można pobłądzić niczym w legendarnym, antycznym królestwie Minotaura. Gigantyczne _ *Skalne Grzyby _ zdawać się mogą fantazją przeniesioną z filmów Disneya. Wielkie bloki skalne, choć nietknięte ręką ani narzędziem człowieka, bywają płaskie jak stołowe blaty, co zresztą podsunęło tę nazwę - Góry Stołowe. Urwiska zapierają dech. A czar niewysokich, lecz niezwykłych gór, dodatkowo zwiększają kompleksy leśne, torfowiska i bujne łąki górskie, urozmaicone grupami drzew i pojedynczymi piaskowcowymi ostańcami, które oparły się milionom lat erozji.
Tekst: Tomasz Ławecki, Kazimierz Kunicki, Liliana Olchowik-Adamowska (Kierunek Polska, Wydawnictwo BOSZ)
[
]( http://www.bosz.com.pl/ )
if/at
Unikat na skalę Europy - Góry Stołowe
Te stare góry w ciągu milionów lat budowane były warstwowo niczym tort z nieprzepuszczalnych margli i wapnistych piaskowców, wydźwigane ruchami górotwórczymi, a następnie mozolnie rzeźbione przez wiatry i wodę. Położone w środkowej części Sudetów tuż przy polskiej granicy z Czechami, i z sąsiadami dzielone, objęte zostały ochroną jako park narodowy nie ze względu na rzadkie zwierzęta czy endemiczną roślinność, jak to często bywa, lecz właśnie dla swych zadziwiających form skalnych.
Unikat na skalę Europy - Góry Stołowe
Ich turystyczna kariera zaczęła się u schyłku XVIII w. i wiązała z wizytami gości możnych i sławnych, pośród których znalazł się i król pruski Fryderyk Wilhelm II, i król poetów Johann Wolfgang Goethe, po którego pobycie pamiątkowa tabliczka z 1790 r. do dziś zresztą się zachowała. Widząc rosnące zainteresowanie swym terenem, energiczny sołtys śródgórskiego Karłowa, Franz Pabel, zbudował drogę na Szczeliniec Wielki z 665 wykutymi w skale schodami i stał się pierwszym sudeckim (a może nawet europejskim?) przewodnikiem dyplomowanym; w 1845 r. wzniesiono zaś schronisko, które funkcjonuje do dziś i pozostaje najstarsze w Sudetach.
Unikat na skalę Europy - Góry Stołowe
Najczęstszy cel pierwszy stanowi Szczeliniec Wielki (919 m n.p.m.), na który wędruje się ze wsi Karłów, położonej w samym sercu parku narodowego. To najwyższy szczyt Gór Stołowych i najlepszy ich punkt widokowy na całe Sudety, a zarazem niczym wspinające się w górę skalne miasto i fascynujący labirynt. Z głębokich szczelin wkracza się na piaskowcowe platformy, mija rzeźbione przez naturę figury: Fotel Pradziada, Kaczęta, Małpoluda nazywanego też Mamutem, Wielbłąda. Warto tu zajrzeć do rozpadliny zwanej Diabelską Kuchnią i do Piekiełka - wąskiej i przepastnej szczeliny 100-metrowej długości.
Unikat na skalę Europy - Góry Stołowe
Na jednej ze skał można odnaleźć mocno już zatartą datę AD 1576: to ślad anonimowego wędrowca jezuity, który uwiecznił się jako pierwszy zdobywca Szczelińca. W następnym stuleciu podczas wojny trzydziestoletniej protestanci szukali tu schronienia przed prześladowaniami religijnymi, później zaś na ponad dwa stulecia miejsce skryło się w zapomnieniu. Ma on jeszcze mniejszego brata - to Szczeliniec Mały, z podobną fantazją przez naturę ukształtowany, jednakże nieoznakowany, niebezpieczny ze względu na możliwość pobłądzenia i dla turystów niedostępny.
Unikat na skalę Europy - Góry Stołowe
Równie popularnym celem są Błędne Skały, labirynt rozłożony na 20-hektarowym terenie i wijący się wąskimi przejściami pomiędzy blokami piaskowca ciosowego o niezwykłych kształtach, jak Wielka Sala i Skalne Siodło, Tunel czy Kurza Stopka. Z punktu widokowego Skalne Czasze rozciąga się rozległa panorama pasm sudeckich. Stąd blisko do malowniczych Białych Skał, zbudowanych z jasnego piaskowca z dużą domieszką kwarcu, i do Narożnika, którego narożne południowe skały spadają imponującym urwiskiem nad Łężycami Górnymi.
Unikat na skalę Europy - Góry Stołowe
Trzecim celem są z reguły Skalne Grzyby, których nazwa mówi sama za siebie, ale rzeczywistość przewyższa oczekiwania. Wielkie, bajeczne, kryją się pośród świerkowego boru na północno-wschodnich krańcach parku. Oczywiście, atrakcyjnych celów jest tu więcej, jak np. Radkowskie Skały w północno-zachodniej części parku, stanowiące skupisko skalnych baszt i filarów porozcinanych stromymi, głębokimi do 100 m żlebami i dolinkami, przez które płyną niewielkie potoki. To one oraz Skały Puchacza nad pionowymi ścianami dawnego kamieniołomu, uważa się też za najlepszy w tych górach teren wspinaczkowy. Zauważmy, że Radkowskie Skały leżą w pobliżu Stroczego Zakrętu na wielce malowniczej Szosie Stu Zakrętów, która stanowi pozostałość po wielkiej, ale niedokończonej przez III Rzeszę inwestycji strategiczno-turystycznej, jaką miała być Droga Sudecka. Ta szosa, razem z całą dość gęstą siecią tutejszych dróg, ogromnie ułatwia penetrację Gór Stołowych.
Unikat na skalę Europy - Góry Stołowe
Oprócz atrakcji przyrody nieożywionej, park i jego otulina zachęcają dodatkowymi jeszcze celami wędrówek. To małe zabytkowe miasteczko Radków z zacisznym zalewem, w którego krystalicznej wodzie odbija się sylweta Szczelińca, oraz pobliskie Wambierzyce, sławna od wieków miejscowość pielgrzymkowa. To także trzy świetne sudeckie kurorty: Kudowa-Zdrój razem z unikatową kaplicą Czaszek w Czermnej oraz Skansenem Kultury Ludowej w Pstrążnej; Duszniki-Zdrój, w których niegdyś koncertował Fryderyk Chopin, a Feliks Mendelsohn-Bartholdy skomponował uwerturę do _ Snu nocy letniej _; wreszcie Polanica-Zdrój otoczona pięknymi kompleksami leśnymi.
Piaskowiec dla Reichstagu
Koło Radkowa, w najniższej części Gór Stołowych, oczywiście poza terenem parku narodowego, funkcjonuje do dziś kamieniołom piaskowca. Niegdyś dostarczył kamienia na elewacje znanych berlińskich budynków, przede wszystkim gmachu Reichstagu.
Tekst: Tomasz Ławecki, Kazimierz Kunicki, Liliana Olchowik-Adamowska (Kierunek Polska, Wydawnictwo BOSZ)
Oficjalne wydanie internetowe Wydawnictwa Bosz: www.bosz.com.pl
if/at
