Kiedyś Wolne Terytorium Triestu. Dziś Triest. Historia. Ciekawostki. Co warto zobaczyć

Triest, leżący na wzgórzach Carso nad Zatoką Triesteńską, jest stolicą regionu Friuli-Wenecja Julijska. Miasto to jest ważnym portem i ośrodkiem handlowym, ale nade wszystko – specyfi cznym centrum kulturalnym, miejscem, w którym mieszają się różne narodowości, języki i tradycje.

Historia miasta
Obszar dzisiejszego Triestu, zamieszkany już w czasach prehistorycznych, staje się w 50 r. p.n.e. rzymską kolonią, która otoczona zostaje murami obronnymi. Po upadku cesarstwa pada wielokrotnie ofiarą napaści barbarzyńskich, stabilizację przynosi miastu dopiero połowa IX w., kiedy to staje się posiadłością biskupią. W wieku XIV Triest uzyskuje autonomię, lecz na krótko, bo już w roku 1382 oddaje się pod opiekę Leopolda III, rozpoczynając w ten sposób swój wielowiekowy okres związku z dynastią Habsburgów.

Znaczący rozkwit miasta przypada na wiek XVIII i wiąże się z rozwojem handlu i żeglugi, dzięki czemu Triest staje się jednym z ważniejszych miast imperium austro-węgierskiego. Po I wojnie światowej miasto przyłączono do Włoch. Po II wojnie utworzone zostaje tzw. Wolne Terytorium Triestu, które w 1954 r. podzielono między dwa kraje: miasto wraz z wąskim obszarem nadmorskim przypada Włochom, reszta – leżąca na półwyspie Istria – staje się częścią Jugosławii.

Warto zobaczyć
Niewątpliwie najpiękniejsze zabytki Triestu znajdują się w jego centrum – na wzgórzu San Giusto. Przy placu Katedralnym (Piazza della Cattedrale), w czasach rzymskich stanowiącym forum, zachowały się pozostałości wybudowanej wtedy bazyliki; obok nich wznosi się katedra, a tuż za nią zamek. Katedra św. Justyna (Cattedrale di San Giusto) powstała w XIV w. z połączenia dwóch romańskich bazylik: San Giusto i Santa Maria Assunta. Charakteryzuje ją niesymetryczna fasada z ogromną gotycką rozetą i trzema portalami. Do lewej ściany przylega dzwonnica, w której mury włączono fragmenty portyku rzymskiej świątyni. Wnętrze katedry podzielone jest na pięć naw o różnej szerokości, a jedną z nich (po prawej stronie) zwieńczono kopułą. Z lewej nawy przechodzi się do skarbca oraz do baptysterium św. Jana, gdzie znajduje się ośmiokątna misa chrzcielna z IX w. Warto zwiedzić absydę św. Justyna, w której na uwagę zasługują freski przedstawiające żywot świętego i mozaika z XIII w., oraz drugą absydę, pozostałą z kościoła Santa
Maria Assunta, z XII-wieczną mozaiką.

Na prawo od katedry wznosi się gotycki kościółek San Michele del Carnale. Zamek, czyli castello (otwarty: wt.–nd. 9.00–13.00, wstęp: 2 EUR, ulgowy 1 EUR), został wzniesiony w XV w. na gruzach wcześniejszych fortec, a rozbudowano go w ciągu dwóch następnych stuleci. Wewnątrz mieści się Civico Museo del Castello di San Giusto, w którym podziwiać można m.in. kaplicę, salę Wenecką (a w niej cenne meble i gobeliny) oraz okazałą kolekcję broni. Nieopodal zamku znajduje się Museo di Storia ed Arte (Muzeum Historii i Sztuki, Piazza della Cattedrale 1, otwarte: 9.00–13.00, pn. zamkn.; wstęp: 3,50 EUR, ulgowy 2,50 EUR, bilet uprawnia także do wstępu do lapidarium) gromadzące spore zbiory archeologiczne: na parterze m.in. starożytności egipskie, a na pierwszym piętrze – materiał pochodzący z wykopalisk na terenie miasta i okolic, w szczególności z nekropolii Santa Lucia di Tolomino, ponadto szkła akwilejskie, ceramikę grecką i italską oraz brązy.

Tuż obok muzeum, w lapidarium (orto lapidario), podziwiać można starożytne ołtarze i sarkofagi, jak również neoklasyczny cenotaf (symboliczny grobowiec) zmarłego w Trieście niemieckiego archeologa Winkelmanna. Poniżej wzgórza San Giusto (u końca biegnącej ku morzu Via della Cattedrale trzeba skręcić w lewo) znajduje się jedna z prowadzących niegdyś do miasta rzymskich bram, tzw. Arco di Riccardo, wzniesiona przez Oktawiana Augusta. Nieco dalej, na Piazza San Silvestro, wznoszą się dwa kościoły: po prawej barokowy Santa Maria Maggiore oraz po lewej romańsko gotycki San Silvestro, prawdopodobnie najstarszy kościół w mieście. Znajduje się on w miejscu, gdzie – jak mówi legenda – stał niegdyś dom męczennic Tekli i Eufemii. Skręciwszy następnie w prawo, w Via del Teatro Romano, dociera się do położonych u stóp wzgórza pozostałości rzymskiego teatru. Pobliski trójkątny plac (Piazza della Borsa) to miejsce, w którym kiedyś odbywał się handel i załatwiano wszelkie interesy. Ograniczają go ze wszystkich stron wysokie
XIX-wieczne budynki, m.in. nowy budynek giełdy (Borsa Nuova, Palazzo Dreher), wznoszący się na lewo od niego stary budynek giełdy (Borsa Vecchia) z początku XIX w. oraz wybudowany w latach 40. XIX w. Tergesteo z pasażem prowadzącym na Piazza del Teatro.

Przy placu tym znajduje się neoklasyczny budynek Teatro Comunale Giuseppe Verdi, a w nim m.in. muzeum teatralne. Serce miasta stanowi jednak Piazza dell’Unitŕ d’Italia – prostokątny plac z jednej strony sięgający morskiego nabrzeża, a z drugiej zamknięty XIX-wiecznym Palazzo Comunale. Przed pałacem stoi pomnik Karola VI oraz fontanna Czterech Kontynentów. Patrząc na plac od strony morza, widzimy: po lewej stronie Palazzo del Governo z początków XX w., a po prawej – XVIII-wieczny Palazzo Pitteri i o wiek młodszy, majestatyczny Palazzo Lloyd Triestino.