Krzeszowice. Atrakcje. Miasto dla ciekawych w Polsce

Krzeszowice to mało znana miejscowość uzdrowiskowa. Działalność uzdrowiska zapoczątkował Aleksander August Czartoryski w 1778 roku, ale oficjalny status lecznicy Krzeszowice otrzymały dopiero w 1925 roku.

Początki uzdrowiska pamiętają klasycystyczny pałacyk Vauxhall wybudowany w latach 1783-1786, park zdrojowy w zakolach Eliaszówki i pierwsza ocembrowana studnia wody mineralnej. Nad studnią, zwaną Zdrojem Głównym, w połowie XIX wieku zbudowano klasycystyczną kapliczkę Matki Boskiej. W centrum lecznicy znajdują się Łazienki „Zofia”, wzniesione z inicjatywy Zofii z Branickich Potockiej w 1819 roku. Siedzibą Potockich był początkowo stary pałac - dawny budynek uzdrowiskowy, w którym w 1813 roku stacjonował książę Józef Poniatowski. Nowy pałac Potockich wznosi się na wzgórzu, w parku krajobrazowym. Został wybudowany w latach 1850-1858, w stylu renesansu włoskiego, według projektu Franciszka Marii Lanciego. W sąsiedztwie parku zdrojowego Potoccy ufundowali też kamienny, neogotycki kościół św. Marcina, zaprojektowany przez niemieckiego architekta Karola Fryderyka Schinkla i zbudowany w latach 1832-1844.

Rów, próg i garb

Krzeszowice leżą w Rowie Krzeszowickim, zapadlisku tektonicznym, w otoczeniu wzgórz Grzbietu Tenczyńskiego i progu Wyżyny Olkuskiej. Miasto otaczają Parki Krajobrazowe - na południu Tenczyński i Rudniański, na północy Dolinki Krakowskie. To mało znane centrum turystyczne, oplecione niezwykle gęstą siecią szlaków i ścieżek dydaktycznych, które można pokonywać pieszo lub na rowerze. Są tu także wytyczone szlaki do jazdy konnej. Liczbą tras turystycznych okolica dorównuje dużym i znanym ośrodkom, takim jak Zakopane, Wisła czy Szklarska Poręba.

Okolice

Alwernia – rynek z kilkoma zachowanymi XIX-wiecznymi, drewnianymi domami podcieniowymi. Małopolskie Muzeum Pożarnictwa z ponad 25 tysiącami eksponatów, m.in. zabytkowe samochody strażackie: Mercedes z 1912 roku i Fiat z 1936 roku. Barokowy klasztor bernardynów i sanktuarium św. Franciszka od Stygmatów z XVII wieku. W niedzielę oktawy Bożego Ciała pod klasztorem odbywa się odpust nazywany „Strzelanką Alwernijską”. Babice i Wygiełzów - ruiny zamku biskupów krakowskich na wzgórzu Lipowiec (362 m n.p.m.). Wieża z przełomu XIII–XIV wieku, doskonały punkt widokowy. Nadwiślański Park Etnograficzny z ponad 20 obiektami budownictwa drewnianego, m.in.: XIX-wieczny dom podcieniowy z Alwerni, XIX-wieczna karczma z Minogi, XVI-wieczny kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego z Ryczowa. Czerna - klasztor karmelitów bosych, ufundowany w 1631 roku przez Agnieszkę z Tęczyńskich Firlejową. W środku wznosi się kościół pw. św. Eliasza. Ołtarze i portale wykonane z czarnego marmuru. Na wzgórzu obok klasztoru znajdują się stacje
krajobrazowej Drogi Krzyżowej. „Dolina Eliaszówki” – rezerwat, kapliczka i źródełko św. Eliasza nazywane „Źródłem Miłości”, ruiny mostu o trzynastu przęsłach, łączącego niegdyś klasztor z posiadłościami karmelitów. Paczółtowice - lokalne sanktuarium Matki Boskiej Paczółtowickiej. Duży ośrodek sportowy. Racławice - późnogotycki drewniany kościół Narodzenia NMP z 1511 roku. Zachowane gotyckie elementy wystroju. Płaza – pałac z 1830 roku, przebudowany w stylu renesansu francuskiego na początku XX wieku. Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego wybudowany w II połowie XVI wieku. Rudno - zabudowa wsi otacza najwyższe wzniesienie Garbu Tenczyńskiego (411 m n.p.m.) z ruinami zamku Tenczyn. Zamek został wybudowany w XIV wieku przez wojewodę krakowskiego, Jędrzeja Toporczyka, herbu Topór. Zachowane: najwyższa zamkowa wieża, zwana Nawojową, wschodnie skrzydło i mury obwodowe z bastionami i barbakanem przy bramie wjazdowej, trzy baszty: Dorotka, Izabela, Więzienna. Tenczynek - barokowy kościół św. Katarzyny, zbudowany
w latach 1728-1742. Na przykościelnym cmentarzu pochowano znanego aktora Bogumiła Kobielę. Willa „Eliza”, w której bywali Stanisław Wyspiański i Tadeusz Boy-Żeleński. Rudawa - gotycki kościół Wszystkich Świętych, z prezbiterium zbudowanym na przełomie XIII i XIV wieku, nawą z 1470 roku i kaplicą z XVI wieku. „Willa z wieżyczką” wybudowana w 1896 roku, według projektu Tomasza Prylińskiego. Stąd pochodził Staś Tarkowski, którego imię i nazwisko otrzymał bohater „W pustyni i w puszczy”. Karniowice - zespół dworski z II połowy XVIII wieku. Wąwóz Bolechowicki – wlotu do niego strzegą dwie masywne skały: Filar Abazego i Filar Pokutników. Zimny dół w Czułowie - rezerwat ciekawych form skalnych.

Seria: Miejsca niezwykłe

Tytuł: Zakątki na urlop i weekend

Autor: Dariusz Jędrzejewski

Zobacz inne niezwykłe zakątki Polski