Przyroda Balearów i jej ochrona

Przyroda Balearów jest zdeterminowana klimatem śródziemnomorskim, charakterem wyspiarskim regionu oraz dominującym podłożem wapiennym. W szacie roślinnej dominuje twardolistna wiecznie zielona i sucholubna makia z dębem ostrolistnym, sosną alepską (zwaną potocznie pinią), cedrem, dziką oliwką i pistacją, jałowcem, szarańczynem strąkowym i mirtem oraz mnóstwem kwiatów i aromatycznych roślin, jak rozmaryn, wrzosiec, lawenda, wiciokrzew i cyklamen oraz wieloma endemitami spotykanymi tylko na Balearach.

Cenna roślinność porasta nadmorskie wydmy – jałowiec, piaskownica zwyczajna, mikołajek nadmorski, wilczomlecz, pankracjum nadmorskie. Korzenie roślin w naturalny sposób umacniają system wydm, pełniąc ważną rolę ekologiczną. Niemal wszystkie obszary wydm na Balearach objęte są ochroną. Niezwykle cenne są także ekosystemy morskie – zarośla trawy morskiej (Posidonia oceanica), które dostarczają żywności zwierzętom oceanu oraz tlenu – utrzymując wodę czystą i przejrzystą, a także chronią plaże przed erozją ze strony fal i naturalnych ruchomych wydm.

Świat zwierząt reprezentuje blisko 300 gatunków ptaków wodnych – osiadłych i migrujących, żerujących i gniazdujących zwłaszcza na nadmorskich terenach podmokłych objętych ochroną. Wśród stawów i jezior oraz na wybrzeżu zobaczymy: mewę śródziemnomorską, kormorana czubatego, kaczkę krzyżówkę, kokoszkę wodną, czaplę nadobną i siwą, bączka, łyskę, brodźca piskliwego, burzyka balearskiego i żółtodziobego czy stada flamingów, inaczej czerwonaków. Miłośnicy obserwacji ptaków powinni koniecznie zawitać do jednego z parków przyrodniczych na wyspach. Z ptaków drapieżnych spotkamy sokoła wędrownego i skalnego, pustułkę, pójdźkę, a na Minorce rzadkiego białosępa – padlinożernego dużego ptaka z rodziny jastrzębiowatych o długości ciała do 70 cm. Ssaki lądowe reprezentują: królik europejski, zając, jeż, szczur śniady i wędrowny, mysz zaroślowa i żołędnica. Spotyka się także łasicę, kunę i piękną cętkowaną żenetę z długim ogonem, która w dzień kryje się w szczelinach skalnych albo koronach drzew, a w nocy buszuje w
poszukiwaniu pożywienia. Charakterystyczne dla Balearów są też piękne jaszczurki – jak gekkon murowy przypominający miniaturkę smoka lub krokodyla, jaszczurka Lilforda, zwana też jaszczurką z Balearów, albo endemiczna seledynowa jaszczurka zwana sargantaną z Pitiuzów będąca symbolem Formentery. W wodach morskich doliczono się ponad 200 gatunków ryb, a wytrwałym może uda się zobaczyć także skaczącego ssaka morskiego – delfina zwyczajnego, butlonosego, pręgobokiego albo grindwala. Przepięknym mieszkańcem tutejszych wód jest zagrożony wyginięciem kaszalot z charakterystyczną prostokątną głową, który osiąga długość ponad 20 m i znany jest z pościgów za kalmarami, swoim największym przysmakiem.

Blisko 40% powierzchni archipelagu objęte jest ochroną przyrodniczą. Najwyższą formą ochrony jest Park Narodowy Archipelagu Cabrera (Parc Nacional Archipiélago de Cabrera), jedyny park narodowy na Balearach, gdzie obowiązkową wycieczkę statkiem powinni odbyć wszyscy miłośnicy przyrody. Na Balearach utworzono także siedem parków przyrodniczych (kat. parc natural , hiszp. parque natural) obejmujących wartościowe tereny podmokłe oraz najcenniejsze przyrodniczo i krajobrazowo wyspy i fragmenty wybrzeża wraz z ekosystemem morskim. Są to:
- na Majorce – Parc Natural Cala Mondragó, Parc Natural S´Albufera de Mallorca, Parc Natural Sa Dragonera oraz Parc Natural Península de Llevant,
- na Minorce – Parc Natural S’Albufera des Grau,
- na Ibizie i Formenterze – Parc Natural Ses Salines D´Eivissa i Formentera oraz Parc Natural Es Vedrá, Es Vedranell i Els Illots de Ponent.

Ponadto na Balearach utworzono aż 80 obszarów przyrodniczych szczególnej ochrony ANEI (Área Natural de Especial Interés), z czego 44 znajdziemy na Majorce, 19 na Minorce, 13 na Ibizie i 4 na Formenterze. Większość z tych form ochrony obejmuje naturalne plaże z pasmem wydm i cenną fauną i florą.

Dominika Zaręba