Suwalszczyzna - miejsca, które trzeba zobaczyć

To niewielki skrawek Polski, zawierający zaledwie trzy powiaty: suwalski, augustowski i sejneński. Do zaoferowania ma mnóstwo atrakcji. Można tu przemierzać dziesiątki kilometrów bez obaw, że napotka się tłumy wczasowiczów. Urzekają baśniowe krajobrazy, a tajemnicze jeziora, rzeki i wzgórza zachęcają do ich odkrywania. Niegdyś te tereny zamieszkiwało plemię tajemniczych Jaćwingów - dziś zostały po nich grodziska i cmentarzyska kurhanowe, ukryte w rozsypanych po regionie pagórkach. Każdy, kto spędzi na Suwalszczyźnie przynajmniej kilka dni, wyjedzie stąd nie tylko wypoczęty, odstresowany i najedzony kresowymi przysmakami, ale przede wszystkim zakochany w tej krainie.

Klasztor w Wigrach *
Początkowo był to dwór królów polskich i wielkich książąt litewskich, którzy upodobali sobie te okolice jako myśliwską bazę wypadową. Jednak Jan Kazimierz po potopie szwedzkim postanowił wypełnić swoje śluby lwowskie i przekazał, aktem z 6 stycznia 1667 roku, *Jezioro Wigierskie wraz z otaczającą puszczą zakonowi kamedułów. Dziś pokamedulski klasztor w Wigrach jest najcenniejszym zabytkiem Suwalszczyzny i zarazem rarytasem na skalę światową. W jego skład wchodzą m.in.: dom furtiana, bramy na taras dolny i górny, dom królewski, pałac biskupi, kościół, dawny refektarz i wieża zegarowa. Są też niewielkie katakumby, w których niegdyś składano ciała zmarłych zakonników i przyklasztorne eremy (w których dziś znajdują się pokoje hotelowe). Na miejscu można także zobaczyć pomieszczenia, w których w 1999 roku mieszkał Jan Paweł II. W otaczających jezioro Wigry lasach kryje się kompleks dwudziestu leśnych oczek wodnych, zwanych sucharami. Herbaciany kolor wody nadają im kwasy humusowe.
ml

W Płocicznie znajdziemy wigierską wąskotorówkę, która ciągnie kolorowe wagoniki. Ta staruszka w 2016 roku kończy 100 lat. Do 1989 roku transportowano nią drewno, a dziś wsiadają do niej turyści, by przemierzyć trasę Płociczno - Krusznik. Zabytkową kolejką wąskotorową można odbyć przejażdżkę po Puszczy Augustowskiej oraz Wigierskim Parku Narodowym. Po drodze są przystanki na podziwianie, z punktów widokowych, wysokich brzegów Wigier i panoramy z wyspami Ordów i Ostrów. W 1991 roku kolejka została wpisana do rejestru zabytków, jako cenny wytwór techniki i jako jedna z najdłużej funkcjonujących kolejek leśnych w Polsce.

Spływ szlakiem kajakowym z Wigier przez Czarną Hańczę i Kanał Augustowski jest jednym z najbardziej znanych szlaków kajakowych w Polsce. Wyjątkowy na tej trasie jest sam Kanał Augustowski, jeden z najwspanialszych zabytków hydrotechnicznych w Polsce. Jest prawdziwą perłą wśród szlaków wodnych Europy. Wykorzystuje obniżenie rynnowe, tworzące pasmo jezior augustowskich oraz doliny rzek - Netty i Czarnej Hańczy. Jego długość to 101,3 km, przy czym na terenie Polski mamy 80 km. Do dzisiaj wygląd zbliżony do pierwotnego zachowało aż dziewięć śluz, które posiadają oryginalną konstrukcję z XIX w. Godna uwagi jest śluza w Paniewie (na zdjęciu) - dziewiąta na Kanale Augustowskim (licząc od strony Biebrzy) i jedyna dwukomorowa na tym kanale na terenie Polski.

Słynne bliźniacze mosty znajdziemy wśród uroczych pagórków i łąk za wsią Stańczyki, na dawnej trasie linii kolejowej Gołdap - Żytkiejmy (31 km). Służyły do przewozów pasażerskich, ale przede wszystkim towarowych. Zaliczane są do najwyższych kolejowych mostów w Polsce (wysokie na 36,5 m.). Wyglądają jak budowle z bajki. Być może dlatego, że zaprojektowanie tych (liczących po 250 m długości) mostów powierzono architektom z Włoch, a niektóre elementy wzorowane były na rzymskich akweduktach w Pont du Gard. Są piękne i okazałe, a co istotne, niesamowicie fotogeniczne. Za wejście na mosty pobierana jest opłata (4 zł - dorośli, 2 zł - dzieci).

Na terenie Suwalskiego Parku Krajobrazowego czaruje wzniesienie o charakterystycznym kształcie, przypominającym stożek krateru wulkanu. To legendarna Góra Cisowa, która jest symbolem regionu. Często określana jest mianem "Suwalskiej Fudżijamy", "Góry Gulbieniszkowskiej" lub "Góry Sypanej". Wznosi się na 256 m n.p.m., a jej zdobycie nie nastręcza zbyt wielu trudności, za to widok zapiera dech w piersiach. Zobaczymy stąd zagłębienie Szeszupy, którego dno pokrywają liczne jeziora, łąki, torfowiska oraz wzniesienia, tworząc niepowtarzalny krajobraz. Na szczycie góry znajduje się krzyż i tablica upamiętniająca pielgrzymkę Ojca Świętego Jana Pawła II do Polski w 1999 r.

Malowniczo położone Sejny wyróżniają się przebogatą kulturą i historią. Leżą 30 km od Suwałk, a jadąc na wschód mamy stąd już tylko 12 km do przejścia granicznego z Litwą w Ogrodnikach. Miasto jest dziś polsko-litewskie (znaczną część stanowią Litwini), a przed wojną było również żydowskie. Kameralna miejscowość ma zaledwie sześć tysięcy mieszkańców. Wśród sympatycznej, małomiasteczkowej zabudowy wyróżnia się klasztor, który w XVII wieku założyli dominikanie oraz przyległa bazylika Nawiedzenia NMP z figurą Matki Boskiej Sejneńskiej. I klasztor, i bazylika stanowią jedne z najcenniejszych zabytków architektonicznych na Suwalszczyźnie. Jest też synagoga, klasycystyczny ratusz i były pałac biskupi.

Po jeziorze Wigry można popłynąć w rejs łodzią Leptodora II, która służy do obserwacji życia w wodzie przez szklane okna, umieszczone w dnie. To pierwsza na polskich wodach łódź z przeszklonym dnem i jedyny taki okaz w całej Polsce. Podczas rejsu jak na dłoni widać podwodne życie jeziora. Łódź wyposażona jest w nowoczesny sprzęt badawczy - zestawy do pomiaru składu chemicznego wody oraz sondę termiczno-tlenową. Oryginalna łódź motorowa o długości 7 m cumuje w Starym Folwarku przy Muzeum Wigier. Od 1 lipca można odbywać nią rejsy indywidualne. Kursuje kilka razy dziennie.

To kolejny tutejszy fenomen i unikat na skalę światową. Hańcza jest najgłębszym jeziorem nie tylko w Polsce, ale też na Niżu Środkowoeuropejskim. Do tej pory wydawało się, że jego maksymalna głębokość to 108,5 m, ale ostatnie badania wykazały, że ma ono o 3 metry więcej, czyli 111,5 m. Wody jeziora są bardzo czyste, a widoczność zazwyczaj wynosi nawet do 12 m. Nie dziwi więc, że stało się mekką płetwonurków, również ze względu na swoją specyfikę - nagłe spady i ostre zbocza. We wsi Błaskowizna działa centrum nurkowe. Ci, którzy nie nurkują, malownicze zatoki i półwyspy mogą podziwiać z roweru.

Dolina Rospudy nazywana jest zielonymi płucami Polski. Na tym terenie dom znalazło wiele rzadkich gatunków roślin i ptaków. Rozległą dolinę wyróżnia też nieco dzika na tym odcinku rzeka Rospuda, włączona w obszar chronionego krajobrazu. Kajakarzom rzeka serwuje bajeczne widoki, czystą wodę i dziką przyrodę. Zmieniająca się, jak w kalejdoskopie rzeka, zakręty i przeszkody nie pozwolą się tu nudzić. Świerki i porozrzucane na brzegach jezior głazy nadają krajobrazowi nieco górski wygląd. Przygotować się należy na trasę o wysokich, często zalesionych brzegach i przełomach z kamienistym dnem. Są też odcinki charakterystyczne dla wolno płynącej rzeki nizinnej o brzegach zabagnionych i porośniętych szuwarami.
ml