prl

"Aby wesprzeć bratni, socjalistyczny PRL, Kuba przekazała nam w darze... wypchane ropuchy. Mimo to Polaków traktowano tam jak turystów ze zgniłego Zachodu". Przedstawiamy fragment książki Anny Kalinowskiej "Piękny mafioso z KC i inne opowiadania podróżującej po kraju bloku".

Dziś trudno sobie wyobrazić turystyczny kalendarz Polaków bez majówki. Jednak w PRL-u, kiedy to 1 maja był wprawdzie wolny od pracy, ale 3 maja do 1990 roku nie miał takiego statusu, o wiosennych długich weekendach nie było mowy. No, chyba że ktoś miał tatę, który bardzo nie lubił obchodzić swoich imienin (wypadających 2 maja) i żeby tylko uniknąć wszelkich form celebracji, zawsze w tym czasie zabierał nas na majowe wypady.

Utarło się przekonanie, że najlepszym miejscem na ferie zimowe są góry. Dla mnie jednak zimowy wypoczynek kojarzy się przede wszystkim z morzem. To tu jako dziecko w latach 80. spędzałam większość zim.

Choć oferta zimowych atrakcji w PRL-u była mocno ograniczona, to dla najmłodszego pokolenia był to czas pysznej zabawy. Potrzeba jest bowiem matką wynalazków, a brak gotowych rozwiązań podsuwa twórcze pomysły. Z organizowaniem czasu wolnego, radziliśmy sobie nadspodziewanie dobrze.

Czas PRL-u pokoleniu, które go nie doświadczyło, kojarzy się głównie z reglamentacją żywności, stanem wojennym oraz PEWEX-ami. Pod wieloma względami był to jednak ciekawy okres w historii naszego kraju, o czym świadczą chociażby nostalgiczne opowieści i wspomnienia. Ze szczególnym rozrzewnieniem wiele osób wspomina zwłaszcza wakacje.

Choć krążyły o nim różne zabawne anegdoty, był marzeniem wielu Polaków. Mijając go na ulicach i widując na parkingach, można było odnieść wrażenie, że jest częścią krajobrazu – aż niepostrzeżenie kultowy maluch stał się muzealnym zabytkiem. Jak wyglądały podróże popularnym "kaszlakiem" i czy można było objechać nim świat?

Lata 70. i 80. były złotą erą w historii polskiego himalaizmu. Nasi wspinacze jeden za drugim zdobywali najwyższe szczyty i bili kolejne rekordy. Jednak nie byłoby tych sukcesów, gdyby nie niespotykana kreatywność naszych rodaków. I to w zupełnie niedocenianej dziedzinie.

Polskie społeczeństwo w sprawach seksu jest dość konserwatywne, choć lubi zaglądać do cudzej sypialni. I to niezależnie od ustroju. Jak wyglądało życie intymne naszych rodaków w czasach Polski Ludowej?

Znajomości, rodzina na wsi i dobre rozeznanie co do jakiego sklepu rzucili – to były trzy filary świątecznego zaopatrzenia w PRL-u. A i tak siermiężne Boże Narodzenie wspominamy z rozrzewnieniem. Nigdy już pomarańcze nie będą smakować aż tak dobrze.

Dumnym posiadaczom malucha w Polsce Ludowej przeszkadzał głównie jego maleńki, zaledwie 125-litrowy bagażnik. Jakim więc cudem zmotoryzowanym udawało się upchnąć do "kaszlaka" całą rodzinę oraz bagaże w trakcie wakacyjnych wojaży? Mieliśmy swoje sposoby.

Na zdjęciach z lat 70. i 80. polskie wybrzeże przypomina modowy wybieg. Dziewczyny w nienagannych fryzurach i stylowych, bardzo kobiecych kostiumach. Zamiast gumowych dmuchańców i wszechobecnych parawanów, wiklinowe kosze i drewniane leżaki, a w skromniejszej wersji - rozłożone na piasku koce i plażowe parasole. Jak i gdzie plażowaliśmy w PRL-u?

Wczasy w Bułgarii za komuny były dla Polaków jak urlop w raju i do dziś są wspominane z rozrzewnieniem. - W Neseberze nocowaliśmy w łodziach na plaży i kąpaliśmy się na golasa w morzu. Rano strażnicy mieli odrobinę pretensji, ale papierosy Marlboro po raz kolejny okazały się fantastycznym środkiem płatniczym i negocjacyjnym - wspomina Maryla Pawlak-Żalikowska.

Od czasu upadku socjalizmu, władze - nie tylko Polski, ale także innych dawnych państw socjalistycznych w Europie, starają się usunąć z przestrzeni publicznej wszelkie pomniki, tablice i inne gloryfikujące dawny ustrój symbole. Większość z nich zniknęła już z ulic. A powinno być wręcz przeciwnie. Pomniki mają być lekcją historii, o której nigdy nie powinniśmy zapomnieć.

"Kiedyś to były zimy" - wspominają nasze babcie. I trudno odmówić im racji. Choć w PRL-u wielu rzeczy brakowało, to śnieg i mróz nie były reglamentowane.

Chyba w każdym z naszych domów jest (lub była) ciupaga, śnieżna kula lub tandetne zdjęcie z napisem "pamiątka znad morza" oprawione w ramkę z muszelek. Takie kiedyś kupowało się pamiątki z wakacji. A jakie przywozi się dzisiaj? I jakie warto przywieźć, by nie najeść się wstydu?

Kobiety im zazdrościły. Mężczyźni do nich wzdychali. Piękne, wykształcone, z nieskazitelnymi makijażami i fryzurami. Wymykały się dusznej rzeczywistości komuny. Dziś ich zawód nieco stracił na prestiżu, ale o karierze stewardesy wciąż marzy niejedna dziewczyna. Bo choć wiele się zmieniło, ta profesja wciąż rozbudza wyobraźnię.

Starsze i średnie pokolenie pamięta ich dobrze, stojących na poboczach jezdni i machających książeczkami, na okładkach których znajdowały się czerwone okręgi na białym tle. Autostopowicze. Choć dzisiaj także spotyka się ich na naszych drogach, to czas świetności tej formy podróżowania przeminął razem z Polską Ludową. Wtedy o akcji "Autostop" układano nawet piosenki i kręcono filmy.

Jest rok 1985. Zbigniew Wodecki nagrywa piosenkę, której nie chce wykonać Irena Santor ("Ja mam śpiewać o gołych babach?"). To ma być taki niezobowiązujący, wakacyjny żart. Gdy telewizja publiczna pokazuje teledysk, w którym golizna bije po oczach, Polska Republika Absurdu oficjalnie zamienia się w Stany Zjednoczone Golasów. A "Chałupy Welcome To" stają się jej hymnem. Polacy zrzucają ciuchy. Polki biorą udział w wyborach "Miss Natura". I nie mają nic do ukrycia.

Przed 1989 rokiem, za czasów PRL, podróżowaliśmy znacznie mniej niż dziś, a każdy prywatny wyjazd za granicę – do Bułgarii, Niemieckiej Republiki Demokratycznej czy Jugosławii – był powodem do długotrwałych dyskusji w gronie rodziny i przyjaciół.