Trudna sytuacja parków narodowych w Polsce. Ostatni powstał ponad 20 lat temu
Parki narodowe są jedną z form ochrony przyrody w Polsce. Na mapie naszego kraju można ich odnaleźć zaledwie 23, a żaden nowy nie powstał od ponad 20 lat. Dlaczego tak się dzieje? "Problem jest bardzo złożony. Pojawia się konflikt między presją turystyczną, potrzebami ochrony przyrody a lokalną społecznością" - tłumaczy Marta Klimkiewicz z Fundacji ClientEarth.
19.05.2023 | aktual.: 19.05.2023 09:55
Ostatni park narodowy w Polsce - Ujście Warty - powstał w 2001 roku. - Od tego czasu całe pokolenie Polaków zdążyło się urodzić i osiągnąć pełnoletniość, a żaden kolejny park nie został utworzony - powiedziała Marta Klimkiewicz. Zdaniem ekspertki ds. obszarów chronionych jest to spory problem dla polskiej przyrody.
Dlaczego nie powstają nowe parki narodowe?
- Parków narodowych powinniśmy mieć przynajmniej dwa razy tyle, co obecnie. Uchroni nas to przed ponurym końcem. Nie chroniąc przyrody, piłujemy gałąź, na której sami siedzimy - mówi w podcaście Pauliny Górskiej. Problem jest jednak bardzo złożony i dotyczy zarówno społeczności lokalnej, jak i branży turystycznej. - To jest mozaika interesów, gdzie każdy ciągnie w swoją stronę i ochrona przyrody jest na bardzo trudnej, żeby nie powiedzieć straconej, pozycji - dodaje ekspertka.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Radykalne zahamowanie rozwoju sieci parków narodowych nastąpiło po zmianie ustawy o ochronie przyrody. Przed przyjęciem zmian parki tworzone były na podstawie rozporządzenia i jednostronnego rozstrzygnięcia Rady Ministrów. Natomiast po 2000 roku samorządy otrzymały prawo weta w sprawie decydowania o tworzeniu i poszerzaniu granic parków narodowych. Oznacza to, że żaden park nie może zostać utworzony ani powiększony bez zgody samorządowców.
Oczywiście samorządy muszą uargumentować swoją decyzję, ale zdaniem ekspertki z ClientEarth, nie ma w tym nic trudnego. - Nie jest powiedziane, jak rozwinięte musi być uzasadnienie. Wystarczy, że powiedzą nie, bo godzi to w interesy ekonomiczne lokalnej ludności albo źle wpłynie na rynek pracy - tłumaczy. - Często to nie są powody, które mają osadzenie w rzeczywistości.
ClientEarth zwraca również uwagę na bierność władz centralnych, która jest jednym z powodów niepowstawania nowych parków narodowych.
Turyści narzekają na ceny
Władze muszą oczywiście poświęcić spore środki na utrzymanie parków narodowych, dlatego cieszą się np. z obecności turystów. Aby wejść na teren parku, odwiedzający muszą uiścić odpowiednią opłatę. Można mieć nieodparte wrażenie, że bez względu na to, ile trzeba byłoby zapłacić za wstęp, turyści i tak narzekaliby, że jest za drogo. Nie wszyscy zdają sobie jednak sprawę z tego, co składa się na ową cenę.
- 15 proc. ceny biletu jest przeznaczane na TOPR. Nie dość, że płacimy stosunkowo niewielką kwotę, żeby zobaczyć to, co w polskiej przyrodzie najpiękniejsze, to jeszcze część z tego idzie na zapewnienie nam bezpieczeństwa - tłumaczy Marta Klimkiewicz.
Pieniądze pobierane są także z Funduszy Leśnych Lasów Państwowych. - Tych środków jest bardzo mało, ok. 35 milionów zł rocznie, a to jest budżet jednego dużego parku - tłumaczy ekspertka.
