"Zakopane! Zakopane!" – już od 20 stycznia w DESA Unicum oglądać można jedną z najbardziej wyczekiwanych wystaw sezonu.

Lata 20-te, lata 30-te! Pierwsze w tym roku duże wydarzenie aukcyjne porwie miłośników sztuki w podróż po najpiękniejszych tatrzańskich wspomnieniach. Już od 20 stycznia w DESA Unicum przy ul. Pięknej 1A w Warszawie oglądać można unikalny zbiór obiektów sztuki związanej z Zakopanem. To ponad 120 dzieł, które już 31 stycznia b.r. trafią na aukcję, a następnie do prywatnych lub publicznych kolekcji. Magia tatrzańskich szczytów i polan, śnieżne pejzaże, ujęty w portretach witkiewiczowski sznyt zakopiańskich salonów i życia towarzyskiego, pełne wigoru i przepięknych ludowych wzorów prace Zofii Stryjeńskiej. Ukochane przez kolekcjonerów dzieła Jana Stanisławskiego oraz wyjątkowy tusz Andrzeja Wróblewskiego. Na szczególną uwagę zasługuje "Trujoczka", która jest uznawana za ekspresyjny przykład dojrzałej twórczości Tadeusza Brzozowskiego. Duży zbiór rzeźb zakopiańskich, akwarele Władysława Skoczylasa, tkaniny i kilimy, kultowy plakat "Zima w Polsce", ale też… dwie pary nart z lat 20-tych-30-tych XX w., wykonane w legendarnej wytwórni Bracia Schiele i S-ka. Przystanek obowiązkowy – i dla tych, którzy już niebawem będą patrzeć na świat z Kalatówek, i dla tych, którzy potrzebują energii w stolicy.

"2023 rok będzie w DESA Unicum czasem wielu wyjątkowych inicjatyw – rozwiniemy pełen wachlarz kolekcjonerskich dziedzin, szereg unikalnych wystaw, pionierskie projekty edukacyjne. Sztuka po raz kolejny, jak często w trudnych historycznie momentach, przyniesie radość, ukojenie oraz ładunek energii, którymi chcemy dzielić się nie tylko z kolekcjonerami i znawcami, lecz także ze wszystkimi, którzy są sztuki ciekawi. Każda z naszych inicjatyw realizuje misję – promocji kultury, popularyzacji twórców, budowania kultury mecenatu. "Zakopane! Zakopane!" to jednak wydarzenie absolutnie szczególne – takie natężenie wspomnień, sentymentu, malowniczych obrazów i motywów, które pokolenia Polaków niosą w sercach, zdarza się niezwykle rzadko. Dlatego też zdecydowaliśmy się już 20 stycznia, niemal dwa tygodnie przed bardzo wyczekiwaną przez kolekcjonerów aukcją, udostępnić cały zbiór szerokiej publiczności. Będziemy szczęśliwi, mogąc się z Państwem dzielić tą radością" – mówi Agata Szkup, Prezes Zarządu DESA Unicum.

Na wystawie oraz w ofercie aukcyjnej zaprezentowanych zostanie 121 obiektów, w tym obrazy, grafiki, fotografia, rzemiosło artystyczne, przedmioty użytkowe oraz zabytkowy sprzęt narciarski. Ważną częścią oferty są również memorabilia: pamiątki ze słynnej zakopiańskiej restauracji Stanisława Karpowicza oraz po jednym z twórców tatrzańskiej speleologii, a prywatnie bliskim przyjacielu Witkacego, Stefanie Zwolińskim.

To rzadko spotykany w jednym miejscu tak ciekawy zbiór obiektów, wiążących się bezpośrednio z Zakopanem i środowiskiem artystycznym, które wykształciło się w stolicy polskich Tatr w latach 20-tych XX wieku.

"Za kluczowe dzieła w katalogu aukcyjnym należy uznać obrazy Zofii Stryjeńskiej, Witkacego, Jana Stanisławskiego oraz Tadeusza Brzozowskiego, duży zbiór rzeźb zakopiańskich, akwarele Władysława Skoczylasa, tusz Andrzeja Wróblewskiego, tkaninę Jolanty Owidzkiej "Ściana fakturalna" ‘Giewont’", plakat "Zima w Polsce". Z rzemiosła artystycznego na uwagę zasługują kilimy projektu Kazimierza Brzozowskiego oraz krzesło proj. Wojciecha Brzegi. Z pewnością ciekawą grupą obiektów są te związane z historią narciarstwa w Polsce. Oprócz nart, pochodzących z dwudziestolecia międzywojennego, produkcji pierwszej polskiej wytwórni nart, w ofercie znalazła się rzeźba przedstawiająca narciarkę autorstwa Antoniego Kenara" – mówi Monika Zabiełowicz, koordynatorka aukcji.

Kluczowe obrazy w katalogu

Tadeusz Brzozowski, "Trujoczka" – "Trujoczka" jest niezwykle ekspresyjnym przykładem dojrzałej twórczości Brzozowskiego. W tym okresie twórczości artysty, Mariusz Hermansdorfer, dostrzega w kompozycjach idealną symbiozę kształtu, tworzywa, koncepcji i formy, gdzie dotychczasowy nastrój egzystencjalny, ironia i groteska ustąpiły miejsca sferze sacrum i eschatologii. Obraz należał do jednej z najbardziej znanych zagranicznych kolekcji polskiej sztuki współczesnej – kolekcji Sylwestrowiczów. Przez wiele lat kolekcja była eksponowana w podmiejskiej modernistycznej willi w Bernardsville w stanie New Jersey.

Zofia Stryjeńska, Tatrzańska sielanka – wyjątkowa kompozycja, która jak w soczewce skupia wszystkie najatrakcyjniejsze cechy malarstwa artystki – połączenie nowoczesnej formy malarskiej i góralskiego folkloru. Pracę cechują charakterystyczne dla dzieł artystki odważne zestawienia intensywnych barw. Obie postaci zostały uchwycone w dynamicznych, skomplikowanych pozach, jak gdyby w tanecznym kroku, co zdaje się nadawać im indywidualny, radosny wigor. Prezentowana praca opiewa proste, ludowe życie jako drogę do szczęścia i wyraz witalności.

Witkacy, portret Bogumiły Trzaskowskiej, 1938 – Portretowana była zakopiańską dentystką, której Witkacy był częstym pacjentem. Szybko poznali się również na gruncie towarzyskim. Artysta wykonał łącznie sześć portretów Trzaskowskiej. Zapraszał ją do "Witkiewiczówki", willi położonej na Antałówce, gdzie w latach 30. XX wieku mieszkał i tworzył. Prezentowany portret, jest zapewne portretem wzmiankowanym przez Joannę Siedlecką w książce "Mahatma Witkac" jako wizerunek "o dużych zielonych oczach". Portret zachwyca intensywną kolorystyką – barwnością marynarki oraz wyjątkowym i rzadko spotykanym w malarstwie artysty różem w tle.

Witkacy, Portret kobiety, 1929 - Portret powstał jako mieszanka typu B i E. Artysta połączył w nim więc wizerunek "charakterystyczny, jednak bez cienia karykatury" (typ B) z "dowolną interpretacją psychologiczną", przynależną typowi E. W codziennej praktyce Firmy Portretowej oznaczało to, że Witkacy wykonywał stosunkowo zachowawczy portret w typie B, który, pod wpływem uroku modelki, przeradzał się w dzieło nieco mniej formalne, w który wydobywał cechy portretowanej, które szczególnie przypadły mu do gustu. Subtelnie opracowana partia twarzy modelki pozostaje w kontraście z ekspresjonistycznie potraktowaną partią tła.

Jan Stanisławski, "W Tatrach" – obraz jest wybitnym przykładem pejzażowego malarstwa artysty, w którym uwidacznia się posunięte do granic uproszczenie widzianego pejzażu oraz panteistyczne rozumienie natury Stanisławskiego. Jest to ciekawie kadrowana kompozycja, zbudowana na zasadzie kontrastu panującego w ocienionych i mocno oświetlonych partiach gór. Obrazy o tematyce tatrzańskiej i zimowej artysty rzadko pojawiają się na rynku aukcyjnym. Dzieło takiej klasy powinno przyciągnąć uwagę ważnych kolekcjonerów, którzy od dłuższego czasu kolekcjonują "sztukę zakopiańską".

akwarele Władysława Skoczylasa – prezentowane w ofercie aukcji prace powstałe w trakcie pobytu artysty w Zakopanem. Widoczne w pracach inspiracje ludowością w dużej mierze stanowią o nowoczesności jego malarstwa. Prace zachwycają dekoracyjnością i barwnością oraz nieortodoksyjnym podejściem do ludowości. Artysta swobodnie traktował góralską tradycję, a jego artystyczna wyobraźnia pozwalała na mieszanie różnych motywów i bawienie się folklorystycznymi wzorami. Kompozycje poddane są daleko idącej stylizacji, pewnej archaizacji oraz rytmizacji.

W pracach można obserwować zainteresowanie artysty barwą lokalną, dekoracyjną harmonią oraz wagę, jaką przykładał do zagadnienia formy i kompozycji.

Andrzej Wróblewski, [Góry nr 295] – Praca charakteryzuje się niezwykłą oryginalnością i siłą wyrazu. Monochromatyczny rysunek stanowi dość szczególny zapis widoku górskich szczytów zdominowany przez kontrast czerni i bieli. W zależności od przyjętej optyki można tę pracę uznać albo za dość naturalistyczne, dokumentalne odwzorowanie pewnego fragmentu rzeczywistości, albo też za ukazanie majestatycznego, pięknego charakteru górskiego krajobrazu. Praca wystawiana była na wielu wystawach i ma niewątpliwie wysoką wartość kolekcjonerską.

Andrzej Wróblewski zaliczany jest do grona największych polskich malarzy powojennych. Jego prace regularnie przekraczają górne granice estymacji podczas licytacji na aukcji.

Biografia Wróblewskiego jest głęboko związana z Tatrami i Zakopanem. Podróżując w góry, artysta podczas swoich wypraw i samotnych spacerów często sięgał po szkicownik, w którym tworzył szybki zapis górskiego pejzażu. Prezentowany w ofercie aukcji tatrzański pejzaż, przedstawia niezwykle ważny motyw w twórczości malarza, a także ostatni widok jaki oglądał artysta przed swoją przedwczesną śmiercią.

Z mniejszych obiektów - warto pamiętać o obrazach:

Józef Rapacki "Pejzaż tatrzański" – rzadkie dzieło artysty. Za motyw artyście posłużyła, nie typowa dla niego mazowiecka równina czy leśny zagajnik, a tatrzańskie, skalne urwisko. Obraz jest znakomitym przykładem realistycznego malarstwa Rapackiego i jego kunsztu. Obraz namalowany w najlepszym okresie twórczości artysty, włącza się w znany cykl Rapackiego, którego tematem były wrzosowiska.

Józef Doskowski "Fantazja scenograficzna" – Projekt scenografii do sztuki teatralnej Witkacego stworzonej w ramach działalności Teatru Formistycznego stanowi niezwykle ciekawy i rzadki dokument epoki oraz przykład artystycznej działalności Formistów.

Wacław Taranczewski, poliptyk "Skały – nad Morskim Okiem" – monumentalny przykład malarstwa artysty. Mimo lapidarności środków wyrazu, poliptyk świetnie oddaje wrażenie surowości i wręcz namacalnej szorstkości skał i piargów. Taranczewski wykorzystał szorstkość techniki sgraffita dla sugestywnego oddania nie tylko faktury eponimicznych skał i usypisk rumoszu, lecz także jakby wewnętrznej struktury kamienia.

Komentarz z perspektywy aukcji:

Koordynatorzy aukcji: Monika Zabiełowicz i Jan Rybiński.

Estymacje. W ofercie znajduje się pełen wachlarz przedziałów cenowych, od obiektów, których cena startowa waha się w okolicach kilku tysięcy złotych, przez dużą reprezentację w przedziale 20 000 – do 50 000 zł, po flagowe dzieła, których ceny mogą sięgnąć kilkuset tysięcy.

Wystawa obiektów: 20-31 stycznia, DESA Unicum, ul. Piękna 1A, pn.-pt. 11:00-19:00, sob. 11:00-16:00

Komentarze do dzieł:

• Jednym z ciekawszych obiektów jest z pewnością gwaszowa kompozycja Zofii Stryjeńskiej "Tatrzańska Sielanka". Biorąc pod uwagę wizualną atrakcyjność dzieła oraz przebieg licytacji ostatnich prac gwaszowych Zofii Stryjeńskiej w 2022 i 2021 roku, pracę można uznać za jedną z "gwiazd" aukcji.
• Ciekawym z punktu widzenia kolekcjonerskiego jest również prezentowany w ofercie obraz Jana Stanisławskiego. Obrazy o tematyce tatrzańskiej i zimowej artysty rzadko pojawiają się na rynku aukcyjnym. Dzieło takiej klasy powinno przyciągnąć uwagę ważnych kolekcjonerów, którzy od dłuższego czasu kolekcjonują "sztukę zakopiańską".
• W ofercie znalazły się również 3 wczesne akwarele Władysława Skoczylasa.
• Nie zabrakło również prac Stanisława Ignacego Witkiewicza. W ofercie znalazły się dwa portrety z Firmy Portretowej, w tym portret Bogumiły Trzaskowskiej, która była zakopiańską dentystką i leczyła zęby Witkacego…
• Na uwagę zasługuje z pewnością także tkanina Jolanty Owidzkiej "Ściana fakturalna ‘Giewont’", którą artystka stworzyła na pamiątkę II pielgrzymki JP II do Polski.
• Spośród dzieł ze sztuki współczesnej należy pamiętać również o pejzażu tatrzańskim Andrzeja Wróblewskiego.
• Wizytówką aukcji mogą być również 3 kilimy zaprojektowane przez Kazimierza Brzozowskiego oraz Bogdana Tretera, projektantów działających w Stowarzyszeniu "Kilim" w Zakopanem, które odegrało znaczącą rolę w rozwoju zakopiańskiego tkactwa. Zarówno Brzozowski jak i Treter należą do jednych z najbardziej zasłużonych twórców polskiej tkaniny, a ich projekty zachwycają klientów ornamentami zaczerpniętymi z podhalańskich haftów, wycinanek, secesyjną dekoracyjnością oraz nasyconymi barwami.
• Spośród rzemiosła artystycznego zebranego na aukcji, należy wyróżnić również krzesło projektu Wojciecha Brzegi. Wojciech Brzega był wybitnym przedstawicielem kulturalnego i społecznego życia Zakopanego, należał do grona najbliższych współpracowników Stanisława Witkiewicza, autora stylu zakopiańskiego. Jego działalność w dużej mierze przyczyniła się do ugruntowania pozycji stylu zakopiańskiego w polskiej sztuce, a sam rzeźbiarz pozostał jednym z jego najwybitniejszych reprezentantów.
• Ważną częścią oferty są również memorabilia. W ofercie aukcji znalazły się pamiątki ze słynnej zakopiańskiej Restauracji Stanisława Karpowicza oraz pamiątki po jednym z twórców tatrzańskiej speleologii, a prywatnie bliskim przyjacielu Witkacego, Stefanie Zwolińskim.
• Po raz pierwszy w ofercie aukcji Zakopane! udało się również uwzględnić przykłady pochodzącego z dwudziestolecia międzywojennego sprzętu narciarskiego, a dokładnie dwie pary nart pierwszej polskiej wytwórni produkującej narty "Bracia Schiele i S-ka".
• Ważnymi obiektami są również rzeźby Zakopiańskie, wśród których wyróżniają się "Postać kobieca" (128188) oraz "Dziecko z lisem" (128300)
• W ofercie znalazło się również kilka dzieł, które – jak wynika z doświadczenia – mogą cieszyć się dużym zainteresowaniem kupujących. To między innymi: obrazy Stanisława Gałka, "Bajka Zimowa" Stefan Filipkiewicza, "Pejzaż tatrzański" Józefa Rapackiego czy "Fantazja scenograficzna" Józefa Doskowskiego.