WAŻNE
TERAZ

NIK zawiadamia prokuraturę ws. decyzji KRRiT

Zima stulecia w 1979 roku. "Zaspy wyższe od dorosłego człowieka"

"PKS odwołał wszystkie - poza podmiejskimi - kursy. Pociągi spóźniały się po 24 godziny, a niektóre w ogóle nie dojechały. W miastach niemal zupełnie zamarł ruch. Jeździły tylko wozy pogotowia ratunkowego". Brzmi znajomo, prawda? Ale to nie opis ostatniego weekendu z "bestią ze wschodu", tylko zimy stulecia z 1979 roku na Podlasiu.

Zima stulecia w 1979 roku. "Zaspy wyższe od dorosłego człowieka"30 stycznia 1979. Zima Stulecia na Wierzbnie w Warszawie
Źródło zdjęć: © Fot. Grażyna Rutowska, domena publiczna, Wikimedia Commons
Joanna Klimowicz
196

Za nami najmroźniejszy weekend tej zimy, najmroźniejszy od kilku lat. Północny wschód kraju tradycyjnie dzierży palmę pierwszeństwa, jeśli chodzi o rekordy spadku temperatur. "Polski biegun zimna nie zawodzi" - twittował w weekend 16-17 stycznia Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej.

Bestia ze wschodu pokazała pazur

Zaczęło się mocnym uderzeniem mrozu w piątek 15 stycznia, w sobotę przez Podlaskie przeszła burza śnieżna, a w nocy temperatura spadła do -32 stopni C przy gruncie w Suwałkach. Kolejnej nocy stacje meteorologiczne w Białymstoku zanotowały -25 stopni, a w Suwałkach prawie -27. Stanęły pociągi. Przyszła "bestia ze Wschodu".

Kiedy we wtorek temperatura podskoczyła do -11 stopni, znajomi żartowali w mediach społecznościowych: "Normalnie gorąc taki, że kurtkę można zdejmować!". Tego też dnia wyznawcy prawosławia, którzy obchodzili właśnie Święto Chrztu Pańskiego zwane Świętem Jordanu, zanurzali się w wodzie, w wyrąbanych w lodzie przeręblach (rano temperatura na Podlasiu oscylowała jeszcze wokół -20 stopni).

Zaspy śniegu i wódczany termofor

Zim stulecia w Polsce było właściwie parę. Luty roku 1929 do dzisiaj pozostaje najzimniejszym miesiącem w historii. Padło wiele nieoficjalnych rekordów zimna, m.in. -45 stopni w Rabce.

Luty 1929 roku w Krakowie. Tzw. Zima Stulecia. Mężczyzna ciągnący sanie z węglem
Luty 1929 roku w Krakowie. Tzw. Zima Stulecia. Mężczyzna ciągnący sanie z węglem © Domena publiczna, Wikimedia Commons

W Nowy Rok 1963 roku kraj zasypał śnieg, paraliżując ruch na drogach i kolei.

Zima 1986/1987 - tę pamiętam. Styczeń zapisał się jako jeden z najzimniejszych miesięcy. Średnia temperatura na wschodzie Polski wyniosła poniżej -10 stopni C. 30 stycznia 1987 roku w Białymstoku odnotowano -34 stopnie.

W latach 80. mieszkałam z rodzicami w Augustowie, pięknym miasteczku nad jeziorami w północno-wschodniej części kraju, gdzie zimy na ogół były mroźne i śnieżne. Tunel przekopywany w śniegu, z zaspami po obu stronach wyższymi od dorosłego człowieka wydawał mi się wtedy czymś naturalnym.

Tato wymyślił domowej roboty termofor - gorącą wodę w butelce po wódce, wkładaną do łóżka. Tak bardzo się do tej metody przywiązałam, że wieczorem darłam się wniebogłosy: "Gdzie moja Vistula?"(prawdopodobnie najgorsza wódka w PRL-u). Jeśli rodzice mieli akurat gości - cóż, była lekka konsternacja.

Dość dobrze pamiętamy też zimy bardziej nam współczesne: 16 lutego 2010 roku w Suwałkach leżało 65 cm śniegu. Natomiast zima na przełomie roku 2012 i 2013 ciągnęła się niemiłosiernie. Jeszcze 31 marca spadło tyle śniegu, że 1 kwietnia zalegała jego 38-centrymetowa warstwa. Marzyliśmy wtedy o tym, by wreszcie zrobić wielki stos z ciepłych kurtek, czapek i szalików. I go podpalić.

Zima 1979 - śnieg sparaliżował cały kraj

Jednak mianem najprawdziwszej zimy stulecia określa się tę na przełomie lat 1978/1979. Zimny front z północy uderzył w sylwestrową noc, niosąc mróz i śnieg, ogłoszono stan klęski żywiołowej. Mrozy może nie były mordercze (poza wschodnią częścią kraju), za to kraj sparaliżowały opady śniegu i wysokie, usypane przez wiatr zaspy. W Suwałkach 16 lutego 1979 roku zanotowano aż 84 cm śniegu, jak podaje Arkadiusz Płachta na blogu "Pogoda w Polsce".

Od 1 stycznia 1979 roku cały kraj był już sparaliżowany przez zaspy i kilkunastostopniowy mróz. W kolejnych dniach wskutek zakłóceń w transporcie zaczęło brakować surowców energetycznych. Zamarznięte zwrotnice kolejowe i popękane w wyniku mrozów szyny spowodowały, że transporty węgla do elektrociepłowni docierały wyjątkowo rzadko, a rozmrażanie tych, które udało się dowieźć, było bardzo utrudnione. Do odśnieżania torów i dróg skierowano wojsko wyposażone w ciężki sprzęt (m.in. czołgi, które gąsienicami zrywały z dróg grubą warstwę zmrożonego i zbitego śniegu). W większości miast komunikacja miejska nie funkcjonowała lub działała w bardzo ograniczonym stopniu. Transport międzymiastowy również funkcjonował bardzo źle. Autobusy w niektórych okolicach jeździły w tunelach wykopanych w śniegu.

Upiorny sylwester w Białymstoku

Dzięki uprzejmości Jolanty Gadek, dyrektor Książnicy Podlaskiej, przeglądam archiwalne wydania regionalnej Gazety Współczesnej z tego okresu. 2 stycznia 1979 roku zaniepokojeni redaktorzy na pierwszej stronie donosili: "Sylwester w okowach mrozu". I wyliczali: "Silny atak zimy. Elektrociepłownia na pełnych obrotach. Ofiarna pomoc żołnierzy. Ogrzewanie kosztem ciepłej wody. Pogotowia w ruchu przyspieszonym. 4,6 tys. km dróg nieprzejezdnych".

Wydanie Gazety Współczesnej z 2 stycznia 1979 roku
Wydanie Gazety Współczesnej z 2 stycznia 1979 roku © Skan Gazety Współczesnej

"Mocnym, zimowym akcentem kończy się 1978 rok. Ponad 30-stopniowe mrozy, silne wiatry i obfite opady śnieżne sparaliżowały komunikację kolejową i samochodową, opóźniły przewozy ludzi i transport towarów. Wystąpiły zakłócenia w dostawie gazu i energii cieplnej" - donosiła Gazeta Współczesna.

Opisywała sylwestrową noc w Zakładzie Energetycznym, gdzie dziennikarze towarzyszyli załodze wspomaganej przez żołnierzy, w pocie czoła rozbijającej zamarznięte bryły węglowe, by nie dopuścić do wygaśnięcia pieca. Gazeta odwiedziła też szpitale, porozmawiała z milicją, do której ludzie dzwonili ze skargami (że słaby gaz, że zimno w mieszkaniach), relacjonowała sytuację na drogach regionu, wyliczyła, że w Białymstoku do odśnieżania wysłano dziewięć pługów. Najwyraźniej na niewiele się to zdało:

"PKS odwołał wszystkie - poza podmiejskimi - kursy. Pociągi spóźniały się po 24 godziny, a niektóre w ogóle nie dojechały do Białegostoku. W miastach niemal zupełnie zamarł ruch. Jeździły tylko wozy pogotowia ratunkowego i milicyjnego. Nieliczni zmotoryzowani śmiałkowie - dodajmy, że mało rozsądni - poutykali w zaspach bądź znaleźli się w rowach. Taksówkarzy można było policzyć na palcach".

Zima stulecia nie oszczędziła też reporterów Gazety Współczesnej. Artykuł kończy się wyjaśnieniem: "Z przyczyn technicznych (awaria lampy błyskowej na silnym mrozie) nie mogliśmy wykonać zdjęć ludzi pozostających na stanowiskach pracy".

Czy równie straszne mrozy znowu za moment zawitają w Polsce? Cóż, "bestia ze wschodu", może przynieść największe ochłodzenie od 20 lat. Wywoła śnieżny chaos w całej Europie, a w wielu regionach mogą paść rekordy zimna.

Najbardziej srogie zimy w Polsce. Te zdjęcia robią wrażenie

Wybrane dla Ciebie

Zaskakujące dane dotyczące czerwcówki. Zakopane nie jest liderem
Zaskakujące dane dotyczące czerwcówki. Zakopane nie jest liderem
Znaleźli go na ścianie w Krakowie. "Niecodzienny turysta"
Znaleźli go na ścianie w Krakowie. "Niecodzienny turysta"
Ciekawe zjawisko astronomiczne. W Polsce też mamy białe noce
Ciekawe zjawisko astronomiczne. W Polsce też mamy białe noce
Szczury na plaży i w wodzie w europejskim kurorcie. Turyści przerażeni
Szczury na plaży i w wodzie w europejskim kurorcie. Turyści przerażeni
Tragiczne wieści z Libii. Sześć osób w stanie krytycznym
Tragiczne wieści z Libii. Sześć osób w stanie krytycznym
Trzęsienie ziemi u wybrzeży wakacyjnego raju. Służby w najwyższej gotowości
Trzęsienie ziemi u wybrzeży wakacyjnego raju. Służby w najwyższej gotowości
Hit za oceanem. Nowy park rozrywki otwiera bramy
Hit za oceanem. Nowy park rozrywki otwiera bramy
To może być hit. Wars testuje płatność... wzrokiem
To może być hit. Wars testuje płatność... wzrokiem
Zmiany na kolei. Na trasie z Warszawy do Poznania ze 139 zostało ich tylko 9
Zmiany na kolei. Na trasie z Warszawy do Poznania ze 139 zostało ich tylko 9
Choroby tropikalne zagrażają Europie. Eksperci wskazują winowajców
Choroby tropikalne zagrażają Europie. Eksperci wskazują winowajców
Brytyjczycy przerażeni sytuacją w Hiszpanii. "Turyści bali się wychodzić z hoteli"
Brytyjczycy przerażeni sytuacją w Hiszpanii. "Turyści bali się wychodzić z hoteli"
Najdroższe miasto w Europie. Nocleg 750 zł, piwo na mieście 40 zł, cola 21 zł
Najdroższe miasto w Europie. Nocleg 750 zł, piwo na mieście 40 zł, cola 21 zł