Białowieża
Białowieża to jedna z miejscowości „na końcu Polski”. Leży w sercu Puszczy Białowieskiej, przy granicy z Białorusią. Dawniej była książęcą i królewską rezydencją myśliwską. To tutaj książęta litewscy, królowie polscy, a następnie carowie rosyjscy budowali dwory i pałacyki.
Białowieża to jedna z miejscowości „na końcu Polski”. Leży w sercu Puszczy Białowieskiej, przy granicy z Białorusią. Dawniej była książęcą i królewską rezydencją myśliwską. To tutaj książęta litewscy, królowie polscy, a następnie carowie rosyjscy budowali dwory i pałacyki. Ostatnim takim obiektem był pałac carski wzniesiony w 1894 roku dla cara Aleksandra III. Dzisiaj park pałacowy idealnie nadaje się na romantyczne spacery.
Niestety, sam pałac został spalony w 1944 roku. Na jego miejscu stoi okazały budynek Muzeum Przyrodniczo-Leśnego Białowieskiego Parku Narodowego. Po modernizacji to jedno z najnowocześniejszych muzeów w Polsce. Zobaczymy tu nie tylko eksponaty, ale również filmy oraz posłuchamy nagranych odgłosów zwierząt (np. salę ornitologiczną wypełnia śpiew ptaków). Atrakcję stanowi 25-metrowa wieża widokowa, z której obejrzeć można panoramę okolic Białowieży. W muzeum jest też część hotelowo-restauracyjna, a na dziedzińcu rośnie czternaście kilkusetletnich dębów, które są pozostałością po XVIII-wiecznym parku króla polskiego Augusta III.
W sąsiedztwie wznoszą się budowle dawnego kompleksu pałacowego - brama pałacowa, stajnia kozacka, budynek zarządu, Dom Marszałkowski, Dom Szoferów, Dom Łaźni. Najstarszym obiektem jest drewniany dworek myśliwski z 1845 roku, w którym mieści się Ośrodek Edukacji Przyrodniczej. Przed wschodnią bramą, prowadzącą do parku, wznosi się cerkiew św. Mikołaja Cudotwórcy, wybudowana w latach 1889-1893. W południowej części parku pałacowego znajdują się dwa stawy.
Na grobli pomiędzy nimi stoi obelisk z napisami w językach polskim i niemieckim. Upamiętnia on polowanie z 1753 roku, w którym wziął udział król August III. Centrum Białowieży rozciąga się na wschód od pałacu. Główną ulicę tworzy zespół drewnianej zabudowy, z małymi domami odwróconymi szczytami do drogi. Przy drodze do Pogorzelców i Teremisek powstał skansen budownictwa regionalnego. Białowieża staje się powoli atrakcyjnym ośrodkiem turystycznym.
Puszcza Białowieska
Białowieski Park Narodowy to najcenniejszy obszar Puszczy Białowieskiej, leżącej na polsko-białoruskim pograniczu. Obejmuje największe naturalne lasy na terenie Polski. Większość turystów odwiedza przede wszystkim Rezerwat Pokazowy Żubrów oraz obszar ochrony ścisłej Orłówka.
W pierwszym możemy zobaczyć nie tylko żubry, ale także jelenie, łosie, łanie, dziki i wilki. Swoją zagrodę mają tu także koniki polskie oraz żubronie, zwierzęta będące krzyżówką żubra i krowy. Obszar ochrony ścisłej Orłówka zwiedza się tylko w zorganizowanych grupach z przewodnikiem. Dostępu do tego najdzikszego zakątka puszczy broni płot, granica państwowa oraz rzeki Narewka i Hwoźna.
Po przejściu przez bramę zwiedzający wchodzą w świat, gdzie rządzi przyroda. Czterokilometrowy szlak, dostępny dla wszystkich, i ponad 20-kilometrowa trasa dla profesjonalnych przyrodników oprowadzają po matecznikach Puszczy Białowieskiej. Tutaj nie sprząta się powalonych drzew, nie przerzedza lasu. Pośród spróchniałych pni, pokrytych grubym kożuchem mchów i porostów, wyrastają nowe rośliny. To również środowisko życia niespotykanych nigdzie indziej zwierząt.
Z obszarem ochrony ścisłej Orłówka, poprzez doliny Narewki i Hwoźnej, sąsiaduje Obręb Ochronny Hwoźna. Można go zwiedzać bez przewodnika. W okolicy jest wiele ścieżek przyrodniczych. W pobliżu Białowieży są to między innymi: Miejsca Mocy – pogańskie miejsce kultu otoczone kamiennym kręgiem, Dęby Królewskie i Wielkich Książąt Litewskich – ścieżka oprowadzająca po fragmencie lasu porośniętym dębami w wieku 150-500 lat, z których każdy nosi imię innego władcy (wstęp płatny 2 zł).
Na północ od puszczy, w rejonie wsi Siemianówka, znajduje się sztuczny zbiornik na górnej Narwi. Nazywa się Zbiornikiem Siemianowskim lub eziorem Siemianówka.
Jedną z atrakcji puszczy jest kolejka leśna zbudowana przez Niemców w czasie I wojny światowej. W latach 40. XX wieku łączna długość szyn wynosiła 360 km. Od 1991 roku kolejką jeżdżą turyści.
Okolice
Budy – wioska puszczańska z zespołem drewnianej zabudowy regionalnej. Narewka – drewniana cerkiew z XIX wieku. Hajnówka – centrum administracyjne Puszczy Białowieskiej. Współczesny sobór prawosławny św. Trójcy o niezwykle interesującej formie architektonicznej. Kościół śś. Braci Machabeuszów z połowy XIX wieku.
Seria: Miejsca niezwykłe
Tytuł: Zakątki na urlop i weekend
Autor: Dariusz Jędrzejewski
