Kampinoski Park Narodowy. Zielony pomnik przyrody i historii

Wystarczy wsiąść w komunikację miejską, na rower lub w samochód, by po chwili wędrować starorzeczem Wisły, zachwycać się siłą woli wiekowych drzew, które z widocznym wysiłkiem trwają na niegościnnych wydmach, odkrywać puszczańskie legendy i pamiątki po trudnej historii Polski.

Bo choć park narodowy powstał w tym miejscu dopiero w 1959 roku, puszcza rosła tu od wieków, a jej losy od zawsze splatały się z losami Warszawy i całej Polski.

Kampinoski Park Narodowy - skąd tu wzięły wydmy?

Żeby podziwiać piękno Kampinosu nie trzeba znać jego historii. Ani tej najnowszej, ani tej zdecydowanie starszej. Jednak odrobina wiedzy o tym terenie, pozwala spojrzeć na park z innej perspektywy. Tłumaczy też skąd w tym miejscu wzięły się wydmy i sąsiadujące z nimi bagna, które porasta wspaniała Puszcza Kampinoska.

Teren dzisiejszej puszczy został ukształtowany przez cofający się lodowiec. Spływające z niego wody utworzyły szerokie na blisko 18 kilometrów koryto rzeki - Prawisły. Gdy wody zaczęły opadać z rzeki zaczęły wynurzać się wyspy, a te dały początek wydmach. Równolegle do wydmowych pasów, w korytach rzeki tworzyły się bagna, które dziś poprzetykane są piaszczystymi wzniesieniami i małymi wydmami.

Piasek i bagna nigdy nie cieszyły się uznaniem w oczach człowieka. Zwykłe nieużytki na których trudno gospodarować. Być może tylko dzięki tym nieurodzajnym glebom Puszcza Kampinoska nie została wykarczowana, a w jej miejscu nie pojawiły się pola uprawne. Choć w XVIII wieku, kiedy przemysł potrzebował coraz więcej i więcej drewna, znaczna część starych lasów została wycięta, w puszczy zachowało się wiele starych borów sosnowych. Nie trudno też znaleźć tu wiekowe buki i inne drzewa pomnikowe.

Kampinoski Park Narodowy - rośliny historyczne i chronione

Większość turystów jedzie do Kampinosu, by zachwycać się tutejszą przyrodą. A ta jest rzeczywiście wyjątkowa. Podziwiając malownicze ścieżki i szlaki jako całość, warto jednak wyostrzyć wzrok i przyjrzeć się pojedynczym roślinom. Niektóre dostrzeżemy bez problemu. Ich rozmiar i kształt po prostu nie pozwoli ich przegapić. Z pomocą przychodzą też parkowe oznakowania. Do tych, których nie sposób przeoczyć należą najsłynniejsze parkowe drzewa. To one uznawane są za największe atrakcje Kampinoskiego Parku Narodowego.

Najbardziej znanym jest Dąb Kobendzy, rosnący u podnóża Krzywej Góry. Około 400-letnie drzewo nazwano tak na cześć prof. Romana Kobendzy, który był inicjatorem założenia parku. Wcześniej drzewo nazywano Jagiellonem. Bo choć wbrew legendzie Władysław Jagiełło nie odpoczywał pod nim w czasie polowania, jest to jeden z najstarszych dębów w Kampinosie, którego przodkowie jak najbardziej mogły spoglądać z góry na polskiego króla. Dąb Kobendzy jest jednym z trzech Jagiellonów. Drugi rośnie na Posadzie Demboskie. Trzeciego już nie ma.

Na polanie Wystawa koło Bielin wciąż stoi za to Dąb Powstańców. To nie tylko pomnik przyrody, ale też historii. Na szczególną uwagę zasługuje jego imponującej długości dolny konar. Ponoć to właśnie na nim, podczas powstania styczniowego, carscy kozacy wieszali powstańców z oddziału majora Remiszewskiego.

Nieopodal Górek można za to zobaczyć szczątki powalanej w 1984 roku Sosny Powstańców. Straceni na niej powstańcy zostali ekshumowani i spoczęli na cmentarzu w Kampinosie.

Wśród roślin, na które warto zwrócić uwagę są jednak nie tylko potężne, wiekowe drzewa. Jeśli dobrze wytężymy wzrok, może uda nam się wypatrzyć przedstawicieli gatunków reliktowych czy chronionych, jak wężymord stepowy, sasanki łąkowe, lilie złotogłów czy storczyki.

Kampinoski Park Narodowy - zwierzęta

Spotkać rysia w Kampinosie. To marzenie wielu. Trudno je jednak spełnić. Choć te piękne koty po blisko 200 latach nieobecności, w 1994 zostały ponownie wpuszczone do puszczy, ich populacja wciąż jest niewielka. Władze parku szacują, że dziko żyje tu maksymalnie 10 zwierząt.

Łatwiej spotkać lisy, sarny, dziki czy jelenie. Można też wypatrzyć jenoty, kuny czy bobry. Wieczorem warto wypatrywać też nietoperzy, w parku występuje 15 gatunków tych skrzydlatych ssaków.

Bliskie sąsiedztwo Wisły sprawia, że Puszcza Kampinowska to także raj dla miłośników ptaków. Można podglądać tu żurawie, bociany czarne, a nawet bieliki.

Prawdziwym królem puszczy nie jest jednak bielik, ani nawet ryś. To największy z mieszkających tu ssaków - dumny łoś.

Wielki, spokojny, majestatyczny. Łoś to nie tylko największy ssak mieszkający na terenie parku. To także jego symbol i jeden z trzech - obok rysia i bobra - gatunków przywróconych naturze na terenie Puszczy Kampinoskiej.

O spotkaniu z tym pięknym zwierzęciem marzy wielu turystów. Szanse na jego spełnienie są znacznie większe niż w przypadku rysia. Wprawdzie wraz z rosnącą populacją wilka na tym obszarze, liczebność łosi maleje, jednak według szacunków w puszczy żyje przeszło 350 tych ogromnych zwierząt, szanse spotkania z którymś z nich oko w oko, są więc całkiem spore.

Tym bardziej, że łosie nie boją się ludzi i często podchodzą do ich siedzib. Zdarza im się nawet zaglądać do leżącej nieopodal stolicy.

Największe szanse na spotkanie mamy jednak spacerując po obwodach ochronnych, jak Lipków, Zaborów, Sieraków czy Przyćmień.

Kampinoski Park Narodowy - miejsca historyczne

Rolą parku narodowego jest nie tylko ochrona przyrody, ale też pamiątek historycznych znajdujących się na jego terenie. Pod tym względem Kampinos jest parkiem szczególnym. Bliskie sąsiedztwo Warszawy sprawiło, że Puszcza Kampinoska była areną wielu historycznych wydarzeń - zwłaszcza tych dramatycznych. Stare lasy służyły za schronienie powstańcom i partyzantom. Między drzewami toczono wiele bitew.

Z puszczą nieodłącznie związana jest też historia żołnierzy Armii Krajowej, którzy szukali w niej schronienia i organizowali szkolenia wojskowe.

O tych dramatycznych czasach przypominają leśne cmentarze i ukryte wśród drzew mogiły. Niezwykłe wrażenie robi Cmentarz-Mauzoleum Martyrologii i Męczeństwa Narodu Polskiego, utworzony na terenie dawnej "polany śmierci", gdzie znajdują się groby przeszło 2 tys. zamordowanych przez okupanta mieszkańców Warszawy i okolic.

Kampinoski Park Narodowy - szlaki turystyczne: trasy piesze, konne i rowerowe

Liczący ponad 38 tys. ha powierzchni Kampinos, jest drugim po biebrzańskim, największym parkiem narodowym w Polsce. Dróg, dróżek, tras i ścieżek do błądzenia po tym pięknym terenie z pewnością nie zabraknie. Dla turystów wyznaczono tu przeszło 350 km szlaków pieszych, i 200 km ścieżek rowerowych. Są też trasy konne i 12 polan wypoczynkowych, które ze względu na sytuację epidemiologiczną zostały zamknięte dla gości. Oczywiście można przez nie swobodnie przechodzić, obowiązuje jednak zakaz gromadzenia się w tych miejscach i korzystania z ustawionej na polanach infrastruktury.

Dojazd z Warszawy do KPN nie jest żadnym wyzwaniem. Można dotrzeć tu na rowerze, samochodem, który zostawimy na jednym z 19 parkingów leśnych albo komunikacją miejską. Podróż najlepiej zacząć ze stacji metra Młociny. Możemy stąd dojechać do Dziekanowa Leśnego, skąd szlaki zielony i czerwony prowadzą przez najbardziej urokliwe zakątki wschodniej części Puszczy Kampinoskiej. Możemy też wybrać autobus, który zawiezie nas do Lasek, Izabelina lub Tuskawia, gdzie znajduje się węzeł puszczańskich szlaków. Ze stacji Młociny autobusem możemy dotrzeć niemal w samo serce puszczy - przynajmniej to historyczne - na cmentarz w Palmirach.