Ukraińskie "wyszywanki". Kolorowa moda za naszą wschodnią granicą

Co roku, w trzeci czwartek maja, Ukraińcy na całym świecie obchodzą Dzień Wyszywanki. Tego dnia nakładają oni bluzki i koszule lub inne części garderoby z tradycyjnymi wyszywanym wzorami ludowymi i idą w nich do szkoły, na uczelnię, do pracy, na zakupy, popołudniowy spacer, koncert czy wieczorną randkę.

Dzień Wyszywanki to nowe święto, które zrodziło się niedawno na Ukrainie w wyniku społecznej oddolnej inicjatywy. Nie jest to oficjalne święto narodowe i nie jest to dzień wolny od pracy, niemniej jednak wydarzenie to jest obchodzone bardzo uroczyście. Szybko stało się ważnym elementem budowania tożsamości narodowej Ukraińców.

W 2007 r. Lesi Woroniuk, studentka wydziału historii, politologii i stosunków międzynarodowych Uniwersytetu w Czerniowcach zwróciła się z apelem do swoich koleżanek i kolegów, aby jednego dnia ubrali się w tradycyjny ukraiński strój, czyli wyszywane bluzki i koszule. Do tego pomysłu zainspirował ją jeden z kolegów, który na co dzień chodził w "wyszywance". Prośba Lesi Woroniuk spotkała się z pozytywnym odzewem studentów w Czerniowcach.

W następnych latach akcja ta upowszechniła się na kolejnych uczelniach, w innych ukraińskich miastach, a nawet wśród Ukraińców przebywających za granicą. Obecnie Dzień Wyszywanki stał się praktycznie nieoficjalnym świętem jedności narodowej. Tego dnia wspólny ubiór na całym świecie jednoczy naszych wschodnich sąsiadów.

Choć Dzień Wyszywanki to normalny dzień pracy, to po południu i wieczorem w większości miast Ukrainy organizowane są okolicznościowe festiwale i festyny, na których spotykają się mieszkańcy ubrani w zdobione stroje. W skupiskach Ukraińców za granicą organizowane są okolicznościowe parady i imprezy kulturalne.

W tym roku Dzień Wyszywanki obchodzono 16 maja - już po raz 13. Turyści, którzy tego dnia byli na Ukrainie, pewnie ze zdziwieniem mogli zaobserwować na ulicach Lwowa, Łucka, Kijowa, Odessy i innych ukraińskich miast mężczyzn, spieszących się do pracy w garniturach, którzy pod marynarkami mieli założone haftowane koszule. Młodzież szkolna biegła do szkół również w kolorowo haftowanych bluzkach i koszulach.

Prawdziwą rewię mody zaprezentowały panie ubrane nie tylko w wyszywane bluzki i koszule, ale także haftowane narzutki, płaszcze, kurtki, spódnice. Ubrani w nie byli urzędnicy, barmani, panie sprzedające w sklepach i na bazarach, a nawet dwudziestoletnie dziewczyny pracujące w kasach marketów. Wiele osób do normalnych ubiorów miało założone wszywane dodatki do garderoby, np. chusty, szale, torebki lub choćby tylko wyszywane paski.

Haft ukraiński ma bogatą historię i wywodzi się ze sztuki ludowej. Wzmianki o jego występowaniu odnoszą się do 531 rok p.n.e. Mimo że jest spotykany na całej Ukrainie, to w zależności od regionu występują w nim pewne różnice w kolorystyce, rodzajach ściegów, motywach zdobniczych i kompozycji. Haftem ukraińskim zdobiono nie tylko garderobę, ale również elementy dekoracji stołu (obrusy, bieżniki, serwetki), pościel, narzuty na łóżka, a także wieszane na ścianach kilimy i inne ozdobne elementy wystroju domostw.

W środkowej i wschodniej Ukrainie haftowano formy geometryczne oraz motywy roślinne. Przeważała kolorystyka biała, jasnoniebieska, jasnozielona, brunatnożółta, czerwono-niebieska i czerwono-czarna. W zachodniej Ukrainie dominuje haft krzyżykowy, ornamentyka geometryczna i wzory kwiatowe. Najczęściej używa się kontrastowych barw z błękitem, ultramaryną, zielenią i żółcią.

"Wyszywanki" często otrzymuje się od bliskich lub rodziny w prezencie. Z tego też powodu z reguły każdy Ukrainiec ma ich kilka. Można też kupić je sobie samemu zgodnie ze swoim gustami i upodobaniami. Obecnie nie przywiązuje się już takiej wagi do przestrzegania zasad wyszywania wzorów, a wiele współczesnych "wyszywanek" to swobodne modowe adaptacje dawnych wzorów do współczesnej garderoby.

Najpopularniejsze "wyszywanki" to białe bluzki lub koszule haftowane w czerwone lub czerwono-czarne wzory. Nie ma jednak twardych reguł. Każdy zakłada taką odzież, jaka mu się podoba. Haftowana bluzka nie musi być białego koloru. Może być też np. czarna z czerwonym lub innego koloru haftem. Panie noszą żółte, czerwone lub niebieskie sukienki w ukraińskie wzory.

Do obchodów tego wyjątkowego dnia przyłączają się także osoby innych narodowości, solidaryzujące się z Ukrainą. "Wyszywanki" zakładali artyści tej miary, co Sandra Bullock, Madonna, Nicole Kidman, Sylvester Stallone, Jackie Chan czy Arnold Schwarzenegger.

Bardzo pomysłowo zorganizowano w tym roku Dzień Wyszywanki we Lwowie. Lwy, będące symbolem miasta, znajdujące się przy wejściu do ratusza, ubrano w tradycyjne stronie. Przystrojono także posągi bóstw: Diany, Amfitryty, Adonisa i Neptuna, zdobiące cztery fontanny, które znajdują się na lwowskim rynku. Przed wejściem do ratusza ustawiono "ściankę" ze wzorem ukraińskiego haftu i adresem wspólnej grupy w mediach społecznościowych. Przechodnie mogli robić sobie selfie na jej tle i umieszczać swoje fotki na grupie sympatyków święta.

W centrum miasta, na placu przed słynną Operą Lwowską, ustawiono estradę, na której do późnych godzin wieczornych odbywały się występy w ramach Festiwalu Wyszywanki, które były okazją do wspólnej zabawy.

Dzień Wyszywanki na Ukrainie był dla mnie miłym zaskoczeniem. Szczególnie to, że Ukraińcy nie wstydzą się swojej tradycji i wywodzących się z niej ludowych strojów, które chętnie zakładają. Byłem zadziwiony, że założenie wyszywanki, nawet wśród młodzieży, może być tak samo "cool" jak założenie bluzki z napisem Nike, Adidas czy Gucci.

Ukraińcy chętnie ubierają haftowane bluzki, nie tylko z okazji Dnia Wyszywanki, ale także noszą je na co dzień, o czym przekonałem się podczas mojego pobytu na Ukrainie. Gdy na ulicy robiłem zdjęcia osób w "wyszywankach", to chętnie przystawały i z dumą oraz satysfakcją pozowały.

Zaskakujące jest, w jak prosty sposób Ukraińcy uczynili z "wyszywanki" nie tylko element budowania tożsamości narodowej, ale także sposób na promocję swojego kraju za granicą. A może by tak coś podobnego spróbować zainicjować w naszym kraju?

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl