Wyspa Man - europejskie quasi-panstwo

Rzadko potrafimy poprawnie wskazać położenie Wyspy Man, tymczasem znajduje się ona pomiędzy Wielką Brytanią a Irlandią na Morzu Irlandzkim. Jest stosunkowo niewielka - jej powierzchnia to 580 km kw. - niemalże tyle samo, co powierzchnia Bornholmu. Wyspę Man zamieszkuje mała społeczność, która wynosi ok. 82 tys. osób. Rdzenną ludność wyspy stanowią celtyccy Mańczycy. Na co dzień posługują się językiem angielskim, drugim jest _ manx _ z grupy języków celtyckich.

wg/udm

Wyspa posiada specyficzny status polityczny _ dependencji Korony Brytyjskiej _. Formalnie nie jest częścią Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej ani Unii Europejskiej. Bez wątpienia wyspa posiada jeden z najbardziej skomplikowanych statusów prawnych. Mieszkańcy podlegają królowej angielskiej, ale nie brytyjskiemu rządowi w Londynie. Można przyjąć, że są w pewnym sensie częścią Wielkiej Brytanii - wskazują na to chociażby wydawane mieszkańcom Wyspy Man paszporty. Interesy *Elżbiety II *reprezentuje na wyspie gubernator-porucznik, z tym, że jego obowiązki są _ de facto _ tylko ceremonialne.

Wyspa Man jest raczej mało znana większości turystów - nie tylko polskich, ale również tych w innych krajów. Bardziej kojarzona jest jako jeden z europejskich rajów podatkowych niż jako miejsce na spędzenie urlopu czy wakacji. Słynne są także odbywające się od 1907 r. bardzo widowiskowe i niebezpieczne uliczne wyścigi motocyklowe Isle of Man TT. Pomimo tego, podstawą gospodarki jest turystyka. Rokrocznie odwiedza ją ok. 300 tys. osób, czyli ok. cztery razy więcej niż liczba stałych mieszkańców Wyspy Man. Czym zajmuje się na co dzień miejscowa ludność? Głównie uprawą roślin, hodowlą zwierząt. Co ciekawe, quasi-państwo emituje m.in. własne banknoty (funt manx) czy znaczki pocztowe.

Stolicą Wyspy Man jest zamieszkiwane przez ok. 28 tys. osób Douglas (w języku manx Doolish), położone na wschodnim wybrzeżu wyspy. Miasto pełni funkcję centrum od 1863 roku. Poprzednio było to Castletown. Miasto otaczają niewysokie wzgórza przecięte dwiema rzekami Dhoo i Glass, od których wzięła się nazwa miasta. Douglas jest głównym celem przyjazdu turystów. Przypomina angielskie miasteczko, pełno w nim kafejek, restauracji, sklepów z pamiątkami. Główne atrakcje to latarnia morska, tramwaje konne, starodawne pociągi parowe, które dowiozą nas z dworca kolejowego do miasteczka Port Erin na południu wyspy.

Wyspa Man to także splot ciekawych historii. Z jednej strony można uznać to miejsce za postępowe - to właśnie tu pierwszym na świecie kobietom, przy udziale sufrażystek z Manchesteru, udało się wywalczyć prawo udziału w wyborach do parlamentu. Z drugiej strony mieszkańcy są konserwatywni i niechętnie przyjmują zmiany. Widać to na przykładzie prawa. Dopiero w latach 70. XX w., pod naciskiem Londynu, wyspa zniosła kary cielesne. Publicznie chłostano gołe pośladki gałązkami leszczyny za nieobyczajne zachowanie czy przewinienia. Dopiero zwiększony napływ turystów w latach 90. XX w. oswoił mieszkańców z "innością" i w chwili obecnej bardziej przychylnym okiem spoglądają na przyjezdnych i ich zwyczaje.

W pobliżu Wyspy Man *znajduje się także inna - *Calf of Man (w języku manx Cholloo), o powierzchni ok. 2,5 km kw. Może poszczycić się statusem obszaru o największej gęstości latarni morskich na świecie. Dwie pierwsze wybudowano w 1818 r. w celu ostrzegania przed niebezpieczeństwem, trzecia zaś powstała w 1968 r. Wyspę zasiedla tylko dwóch sezonowych mieszkańców. Wcześniej należała ona do prywatnych właścicieli, dziś jest częścią Wyspy Man. W 1959 r. zostało tutaj założone obserwatorium ptaków, które uzyskało w 1962 r. status oficjalnego obserwatorium Wielkiej Brytanii. Na Calf of Man można dostać się wyłącznie drogą morską.
Na Wyspę Man można dotrzeć drogą powietrzną lub morską. Lotnisko _ Ronaldsway _ znajduje się w południowo-wschodniej części wyspy. Samoloty latają z kilku portów lotniczych w Wielkiej Brytanii i Irlandii oraz z Jersey i Szwajcarii. Promy na wyspę wypływają z Wielkiej Brytanii i Irlandii do portu w Douglas. Poza miejscowościami na drogach nie ma ograniczenia prędkości. Z tego też powodu telewizja _ BBC _ nagrywa tu program_ Top Gear _.

wg/udm