Zaćmienie Słońca nad Polską. Gdzie i jak je oglądać?

Zaćmienie Słońca następuje wtedy, gdy Księżyc w swoim ruchu dookoła Ziemi znajdzie się na linii widzenia Słońce-Ziemia. Jest wówczas w nowiu. Jednak ze względu na to, że jego orbita nie jest idealnie kołowa i ma pewne nachylenie względem płaszczyzny orbity Ziemi dookoła Słońca, to zaćmienia nie zachodzą przy każdym nowiu.

Najbardziej spektakularne są zaćmienia całkowite, gdy cała tarcza słoneczna zostaje zakryta i wtedy widzimy dookoła koronę słoneczną. W przypadku, gdy część tarczy pozostaje widoczna, mówimy o zaćmieniu częściowym. Są też zaćmienia zwane obrączkowymi i to właśnie do tej kategorii należeć będzie zaćmienie, które przypadnie w czwartek 10 czerwca.

Przy zaćmieniu obrączkowym cała tarcza Księżyca przesłania Słońce, ale Księżyc jest zbyt daleko od naszej planety i widoczny na niebie kątowy rozmiar jego tarczy jest mniejszy, niż rozmiar tarczy Słońca. W takiej sytuacji wokół ciemnej tarczy Księżyca widać jasny pierścień.

Zaćmienia całkowite to ogromna atrakcja turystyczna, potrafiąca zachęcić mnóstwo osób do wybrania się do kraju, przez który przebiega pas zaćmienia całkowitego.

10 czerwca pas, w którym będzie można zobaczyć zaćmienie obrączkowe, przebiegnie przez Kanadę, Grenlandię, biegun północny i wschodni kraniec Azji. Maksymalnie faza zaćmienia obrączkowego potrwa 3 minuty i 51 sekund. Można więc ją łatwo przegapić.

W Polsce to niezwykłe zjawisko będzie można zobaczyć jako zaćmienie częściowe. W Warszawie zacznie się ok. godz. 11.55, maksymalną fazę osiągnie o 12.54, a zakończy się o 13.54. W innych miejscowościach poszczególne momenty mogą różnić się o kilka lub kilkanaście minut. Największa faza będzie widoczna w północnej Polsce - np. w Gdańsku czy Szczecinie.

W Warszawie zaćmienie można będzie zobaczyć m.in. przed siedzibą Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Warszawskiego przy Alejach Ujazdowskich 4 od godz. 11.55. Na miejscu obecni będą astronomowie.

Aby zobaczyć zaćmienie częściowe, potrzebujemy sposobu na osłabienie światła Słońca. Co ważne - w żadnym wypadku nie wolno patrzeć na Słońce przy pomocy lornetki czy teleskopu, jeśli nie są one wyposażone w odpowiednie filtry – grozi to uszkodzeniem lub utratą wzroku.

Najbezpieczniejszą metodą obserwacji jest rzutowanie obrazu Słońca z teleskopu na ekran (np. białą kartkę). Zaćmienie można też dojrzeć za pomocą okularów do obserwacji zaćmień Słońca. Domowe metody to patrzenie przez zadymioną szybkę czy płytę CD, jednak nie należy przesadzać z długością obserwacji.

Zaćmienia Słońca występują od dwóch do pięciu razy w roku, przy czym widoczne są tylko na określonych obszarach Ziemi.

Zaćmienia całkowite to z perspektywy pojedynczej miejscowości naprawdę rzadkość, statystycznie w jednym obszarze występują co 370 lat. W Polsce ostatnie zaćmienie całkowite było widoczne w 1954 roku (Suwałki, Sejny), a następne będzie w 2075 roku.

Na zaćmienie obrączkowe widoczne z naszego kraju trzeba będzie z kolei poczekać aż do 2135 roku. Częściej z Polski możemy dostrzec zaćmienia częściowe. Poprzednie było prawie rok temu - 21 czerwca 2020 roku, z tym że zakryty był jedynie sam skrawek słonecznej tarczy (poniżej 1 proc.). Zaćmienie częściowe realnie widoczne z całej Polski było 20 marca 2015 roku. Następne po przypadnie 25 października 2022 roku.