Zamek Czocha - twierdza pełna duchów

Uchodzi za najbardziej tajemniczy zamek w Polsce. Na jego historię składa się wiele opowieści o zaginionych skarbach, legend o duchach i zagadkowych doniesień związanych z jego mieszkańcami. Obronna, XIII-wieczna budowla, zna też wiele tajemnic II wojny światowej. Zamek Czocha sam w sobie przypomina twierdzę prosto z bajki. Położony na szczycie granitowego wzgórza nad zalewem Leśniańskim, przez lata nie istniał na turystycznych mapach. Dziś malownicza twierdza przyciąga poszukiwaczy skarbów i filmowców. Była tłem powstania kilku filmów i seriali: "Gdzie jest generał", "Wiedźmin", "Legenda". Jednak do popularności dolnośląskiego skarbu najbardziej przyczynił się serial "Tajemnica twierdzy szyfrów" na podstawie scenariusza Bogusława Wołoszańskiego, który również tu realizował dokument "Sensacje XX wieku".

ml

W latach II wojny światowej w zamku mieściła się szkoła szyfrantów Abwehry, którzy rozkodowywali radzieckie depesze. Z II wojną światową wiąże się wiele opowieści, choć nie do końca wiadomo, na ile są prawdziwe. Bohaterem jednej z ciekawszych miejscowych historii jest Ernst Gütschow, który zamienił Czochę w luksusową siedzibę. Drezdeński producent cygar i ostatni właściciel warowni zgromadził przebogatą kolekcję dzieł sztuki (w tym część carskich skarbów) oraz bezcenne zbiory biblioteczne. Ukrył je, kiedy *Armia Czerwona *w 1945 r. zbliżyła się do zamku. Wyjeżdżając stąd miał podobno powiedzieć, że nawet jeśli zamek zostanie splądrowany, to i tak zostanie w nim dużo więcej. Nie brakuje więc głosów, że skarb znajduje się wciąż pod zamkiem w nieodkrytych i niezbadanych lochach. Na miejscu znaleziono komnatę schowaną za metalowymi drzwiami, jednak przypuszcza się, że to tylko sprytny sposób na odwrócenie uwagi od prawdziwego miejsca ukrycia skarbów.

Podczas ostatniej wojny zamek w ogóle nie ucierpiał. Poza wspomnianymi skarbami, o których krążą legendy, wyposażony był w kosztowności i dzieła sztuki pozostawione przez Niemców. Wiele z nich zniknęło bez śladu. Z mebli i wyposażenia zamek okradali żołnierze armii radzieckiej i miejscowi szabrownicy. Największej kradzieży miał dokonać pierwszy powojenny burmistrz Leśnej, Kazimierz Lech wspólnie z zamkową bibliotekarką, Krystyną von Saurma, która odkryła zamkowy schowek. Ciężarówką wypełnioną kosztownościami Czochy wyjechali z Leśnej gdzieś w nieznane. Historycy mówią, że zabrali ze sobą insygnia koronacyjne Romanowów, 60 popiersi carów rosyjskich, 100 ikon, zastawy porcelanowe, biżuterię i obrazy. Mówi się, że to część skarbu Gütschowa. Powojenne losy zamku są równie zagadkowe, a ich wyjaśnienie nawet dla historyków okazuje się rzeczą wcale nie łatwą. Od 1952 r. aż do 1996 r. był własnością Ludowego Wojska Polskiego, ośrodkiem wypoczynkowym pracowników sił zbrojnych. Wtedy był nie tylko niedostępny dla
zwiedzających, ale jako utajniony obiekt zniknął z map turystycznych.

Zamek to też wiele zadziwiających opowieści i legend. Jedna z nich mówi, że dawna siedziba Joachima von Nostitza jest nawiedzana przez jego niewierną żonę *- Ulrikę. Podczas nieobecności męża dopuściła się zdrady, której owocem było dziecko. Gdy powrócił z długiej wyprawy wojennej, zastał swa żonę Ulrikę z dzieckiem, które przecież nie mogło być jego. Wściekły mąż z zemsty zamurował niemowlę w kominku, a żonę wrzucił do studni. Tam zakończyła życie. Podobno wieczorami po zamku niesie się płacz dziecka oraz zawodzenie nieszczęsnej Ulriki. Na dziedzińcu wciąż obejrzeć można renesansową studnię, czyli *studnię niewiernych żon - miejsce kary za zdradę męża. W sypialni Gütschowów (kolejnych właścicieli) jest też łoże z zapadnią, przez które do lochu wpadła pazerna Anna. Skuszona majątkiem wyszła za mąż za podstarzałego bogacza. Niestety, w noc poślubną nie udało się jej ukryć wstrętu, a odepchnięty małżonek uruchomił dźwignię koło łoża. Tak Anna zakończyła swój żywot. Jak każdy porządny zamek, tak i
ten ma swoją białą damę. Jest nią Gertruda, która w czasie wojen husyckich za kilka złotych monet oddała zamek obcym. Wydała przy tym brata, który został zabity przez wrogie wojska. Podobno brat w chwili śmierci przeklął ją i dlatego jej dusza od wieków nie może opuścić zamku.

Niegdyś do dóbr zamku Czocha *należała także znajdująca się niedaleko *Złotnik Lubańskich szubienica. Według tradycji miała pochodzić z XIII wieku. Pozostałość po niej jest jednym z niewielu tego typu obiektów w Polsce. Masywna budowla ma kształt cylindra o średnicy ok. 6 m i wysokości 3,5 m. Zachowały się świadectwa, kto na niej zginął. Wynika z nich, że można było na niej wieszać hurtowo, po kilka osób.

Na zamku funkcjonuje bractwo rycerskie, które organizuje pokazy walk i turnieje, prowadzi naukę tańców dawnych i strzelania z łuku. Kto chce zobaczyć nocne wizyty białej damy, może wybrać się na specjalnie organizowane wyprawy. Jednak to rozrywka dla turystów o mocnych nerwach, którzy uzbrojeni w latarki chcą badać mroczne zakątki dolnośląskiego skarbu. Wrażeń nie brakuje, bowiem trasa prowadzi przez pomieszczenia zamknięte w ciągu dnia. Chętni mogą na zamku spędzić noc, a nawet kilka nocy. Wystarczy zarezerwować pobyt w znajdującym się tu hotelu, który swym gościom również zapewnia zwiedzanie z przewodnikiem. Czego nie można tu pominąć? Wartymi uwagi są Sala tortur *i *Sala Rycerska, zajmująca przestrzeń dwóch kondygnacji, a także Komnata Książęca w stylu późnogotyckim z łożem krytym baldachimem. Jest też tajne przejście do lochów przez ruchomą szafę oraz łóżko z zapadnią wprost do lochu.

ml