Komańcza - nie tylko miejsce wygnania wielkiego Polaka
Położona w Bieszczadach Komańcza to wieś w dolinie rzeki Osławicy i potoku Barbarka, która może pochwalić się bardzo interesującą historią, a także zaoferować turystom wiele atrakcji. Dla Polaków miejsce to jest ważne ze względu na wydarzenia z 1953 r. Właśnie tu, przez równo rok, był internowany Prymas Tysiąclecia.
W czasie Wiosny Ludów rozegrała się tu zwycięska bitwa partyzantów polskich nad wojskami Austrii, a w listopadzie 1918 roku ukraińska ludność z Komańczy ogłosiła powstanie tzw. Republiki Komańczańskiej, która zgłosiła akces do Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej. Istniała ona do 27 stycznia 1919 r., kiedy to polskie formacje przywróciły ją do naszego kraju.
Tragiczne skutki II wojny światowej
Gmina Komańcza pierwsze kroki w kierunku turystyki zaczęła stawiać w okresie międzywojennym. Powstałe wówczas pensjonaty zostały jednak zniszczone w okresie drugiej wojny światowej. Do dnia dzisiejszego zachowały się jedynie dwa obiekty z tego okresu - Klasztor Sióstr Nazarytanek z 1931 roku i Schronisko PTTK.
Druga wojna światowa nakreśliła więcej tragicznych śladów w historii Komańczy. Po klęsce Kampanii Wrześniowej Żydzi żyjący we wsi zostali straceni w obozie kaźni w Zasławiu, a 60 przedstawicieli społeczności romskiej zostało rozstrzelanych. Natomiast tuż po wojnie większość Łemków zamieszkujących wieś została wysiedlona na Ukrainę, a w późniejszym okresie na Ziemie Odzyskane podczas Akcji “Wisła”.
Najsłynniejsze miejsce wygnania w Polsce
Najważniejszą, a zarazem najpopularniejszą atrakcją wsi jest klasztor ss. Nazaretanek. Był on ostatnim miejscem internowania ks. Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Spędził tu równo rok (od 27 października 1955 do 26 października 1956). Klasztorny pokój, w którym mieszkał, jest udostępniony odwiedzającym to miejsce.
W zorganizowanej tu *izbie pamięci *można obejrzeć liczne pamiątki po Prymasie Tysiąclecia. Są tam m.in. stolik, wiklinowy fotel, szafka nocna, lampa naftowa, żelazne łóżko oraz używane przez niego szaty liturgiczne, ornat, sutanna, biret i piuska kardynalska. Jest też kostur podróżny; nieodłączny towarzysz wędrówek kardynała po okolicznych lasach. Na pamiątkę m.in. tekstów Jasnogórskich Ślubów Narodu Polskiego i Wielkiej Nowenny Tysiąclecia, które powstały w tym miejscu, prezentowane są w klasztorze m.in. kałamarz, pióro, bibularz oraz maszyna do pisania, na której nazaretanka s. Stanisława Niemeczek, przypisywała rękopisy ks. Wyszyńskiego.
- Nie jesteśmy muzeum. Chcemy żeby odwiedzający nas mogli duchowo spotkać prymasa Wyszyńskiego. Mogli poznać wartości, z powodu których był więziony; to otoczenie jest nasiąknięte jego osobowością - podkreśla siostra Bożena Gosztyła.
Od początku tego roku izbę pamięci odwiedziło ponad 40 tys. osób.
Pozostałe atrakcje Komańczy
Komańcza to jednak nie tylko klasztor. Od 1974 roku wieś ma status uzdrowiska. Jest też gminą ekologiczną, należącą do Stowarzyszenia Zdrowych Miast Polskich.
Warto tu zobaczyć dwie cerkwie – prawosławną i grekokatolicką, znajdujące się na szlaku architektury drewnianej województwa podkarpackiego. Ta pierwsza została wybudowana w latach 2008-2010 i jest repliką dawnej cerkwi grekokatolickiej z 1802 r., spalonej w roku 2006. Po pożarze zachowała się jedynie dzwonnica i przycerkiewne krzyże. Druga, to przeniesiona ze wsi Dudyńce w 1988 r. budowla ustawiona na piętrowej murowanej podstawie.
Warto zauważyć, że w Komańczy uroczystości kościelne są organizowane wspólnie przez duchownych rzymsko- i greckokatolickich i uczestniczą w nich wyznawcy z obu parafii. Na przykład, procesja Bożego Ciała rokrocznie rozpoczyna się w kościele rzymskokatolickim, a kończy w cerkwi greckokatolickiej.
We wsi prowadzone jest także prywatne muzeum poświęcone kulturze łemkowskiej. Założone zostało przez miejscowego Łemko Stefana Boiwko wraz z żoną Darią. W tej rodzinnej kolekcji znajdziemy m.in. pamiątki rodzinne, przedmioty codziennego użytku w gospodarstwie domowym, oryginalną łemkowską skrzynię wianową, żarna oraz oryginalne stroje łemkowskie pochodzące z całej okolicy.
Gratka dla aktywnych
Komańcza to także interesujące miejsce dla wszystkich kochających polską przyrodę. Znajdą tu ścieżkę przyrodniczo-historyczną po Komańczy (7 km), Transgraniczną Trasę Rowerową Komańcza-Medzilaborce (160 km), Ciśniańsko-Wetliński Park Krajobrazowy, Jaśliski Park Krajobrazowy, rezerwaty "Zwiezło” i "Przełom Osławy pod Duszatynem" oraz liczne szlaki turystyczne (czerwony, zielony, niebieski).
W okresie zimowym można natomiast skorzystać z wyciągu narciarskiego, licznych naturalnych tras do biegów narciarskich, kuligów oraz przejażdżek saniami i psimi zaprzęgami.
Na terenie gminy Komańcza powstała bogata baza noclegowa, która w okresie letnim jednorazowo może przyjąć nawet 1000, a zimą 600 osób. Turyści mogą wybierać między gospodarstwami agroturystycznymi, ośrodkiem wczasowym, schroniskiem PTTK, pensjonatami, ośrodkami górskimi, schroniskami PTSM i polami namiotowymi.
_ *Kard. Stefan Wyszyński *(ur. w 1901 r.) w okresie komunistycznych represji wobec Kościoła i społeczeństwa bronił chrześcijańskiej tożsamości narodu. Gdy rząd zdecydował się na jawną ingerencję w wewnętrzne życie Kościoła i w zasady obsadzania stanowisk kościelnych, prymas wypowiedział swoje słynne "non possumus". Był niekwestionowanym autorytetem moralnym, duchowym współtwórcą przemian społecznych, które doprowadziły do upadku komunizmu. W latach 1980-81 wspierał i chronił przed zagrożeniami rodzącą się "Solidarność". Zmarł 28 maja 1981 r. po ciężkiej chorobie. W związku z zasługami dla Kościoła i Ojczyzny, zaczęto go określać mianem Prymasa Tysiąclecia. _
Urszula Drukort-Matiaszuk/if, Wirtualna Polska
