Kraina, która rozbudza wyobraźnię. Przed nią wielka szansa

Jest duże prawdopodobieństwo, że Kraina Wygasłych Wulkanów trafi na listę Światowych Geoparków UNESCO - poinformował Państwowy Instytut Geologiczny-PIB. Ogłoszenie listy nastąpi 27 marca br.

- Jesteśmy pełni nadziei, że tak się stanie. Byłoby to zwieńczenie wieloletniej, wytężonej pracy lokalnej społeczności, połączonej ze wsparciem ze strony środowiska naukowego. A jednocześnie - ogromny prestiż. Kolejny polski geopark dołączyłby do elitarnego grona geoparków UNESCO - powiedziała PAP dr Katarzyna Szadkowska, kierowniczka Pracowni Geologii Złożowej i Środowiskowej w Oddziale Dolnośląskim PIG-PIB we Wrocławiu. - Cieszymy się, że jako państwowa służba geologiczna również możemy wspierać tę inicjatywę, od zeszłego roku formalnie współpracując z geoparkiem.

Szanse na to, że Kraina Wygasłych Wulkanów znajdzie się na nowej liście UNESCO, oceniane są jako bardzo duże. Jak poinformował PIG-PIB, wspomniany geopark, położony w Sudetach Zachodnich, "przeszedł już długą drogę certyfikacji i uzyskał pozytywną ocenę komisji".

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

"Przekonamy się, czy Kraina Wygasłych Wulkanów dołączy do międzynarodowej rodziny geoparków. Nie tylko zjawiska wulkaniczne, ale także bogate dziedzictwo historyczne i kulturowe sięgające wczesnego średniowiecza predestynują go do tego idealnie - podał na stronie internetowej Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB).

Światowe Geoparki UNESCO to miejsca, w których promuje się i chroni dziedzictwo geologiczne, przyrodnicze i kulturowe, aktywizując przy tym lokalną społeczność. Obecnie na świecie istnieje 195 światowych geoparków UNESCO. Polska ma szansę na swój trzeci.

Geopark Kraina Wygasłych Wulkanów położony jest w obrębie Gór i Pogórza Kaczawskiego - rozciąga się na terenach między Złotoryją a Jelenią Górą. Jest to jeden z najbardziej zróżnicowanych pod względem tektonicznym i geologicznym obszarów Polski. Na powierzchni 1,3 tys. km kw. można tu znaleźć ślady historii geologicznej tego rejonu, liczącej 500 mln lat.

Czytaj także: Kraina Wygasłych Wulkanów. Niezwykłe miejsce na mapie Polski

- Kraina Wygasłych Wulkanów to – jak sama nazwa wskazuje - przede wszystkim dawne wulkany, a tak właściwie zachowane w różnym stopniu pozostałości aktywności wulkanicznej: skały i minerały, ale również formy terenu. W dodatku pochodzące nie z jednego, a trzech epizodów aktywności wulkanicznej, odległych od siebie w czasie o setki milionów lat - powiedziała dr Szadkowska.

Jak czytamy na stronie internetowej geoparku, pozostałości aktywności wulkanicznej pochodzą aż z trzech różnych wycinków historii naszej planety: wulkanizmu wczesnopaleozoicznego - ok. 500 mln lat temu; późnopaleozoicznego (permskiego) - ok. 270 mln lat temu oraz kenozoicznego - ok. 20 mln lat temu. Każdy z tych epizodów jest reprezentowany przez liczne formy skalne pochodzenia wulkanicznego, co wyróżnia region na mapie nie tylko Polski, ale i Europy.

Czytaj także: Zamek Grodziec. Niezwykła budowla na wulkanie

- Wulkany działają na wyobraźnię i przyciągają turystów. Musimy jednak pamiętać o tym, że Kraina Wygasłych Wulkanów to nie tylko skały wulkaniczne. Spotkamy tu również inne typy skał, pochodzące z różnych okresów geologicznych, które mówią nam między innymi o dawnych zbiornikach morskich i procesach zachodzących w głębi ziemi. To także ślady dawnego górnictwa, zabytki i przyroda ożywiona. O tym też nie powinniśmy zapominać – zaznaczyła dr Szadkowska. Podkreśliła jednak, że do powstania Światowego Geoparku UNESCO potrzeba czegoś jeszcze.

"To bardzo ważny czynnik, bez którego żaden geopark nie mógłby funkcjonować - jest nim lokalna społeczność. Jej rola jest nie do przecenienia. Zanim w ogóle pomyśli się o złożeniu wniosku aplikacyjnego do Światowej Sieci Geoparków UNESCO, potrzebne są oddolne działania, pociągające za sobą zazwyczaj także wsparcie samorządów. Tak było w przypadku Krainy Wygasłych Wulkanów. Dzięki ogromnemu zaangażowaniu mieszkańców-pasjonatów na jej obszarze między innymi od lat działa Sudecka Zagroda Edukacyjna, która stanowi obecnie wizytówkę i trzon oferty edukacyjnej geoparku – opowiedziała dr Szadkowska.

Jak dotąd na liście światowych geoparków UNESCO znalazły się dwa miejsca w Polsce: Geopark Łuk Mużakowa (dodany do listy w 2011 r.) oraz Geopark Świętokrzyski (od 2021 r.).

Geopark Łuk Mużakowa uzyskał rangę Światowego Geoparku UNESCO jako pierwszy w Polsce. Częściowo położony jest w województwie lubuskim, a częściowo - po stronie Niemiec. "Ta spiętrzona morena polodowcowa o kształcie litery U jest jednocześnie zapisem górniczej działalności człowieka. Znajdujące się tu liczne zbiorniki wodne to wyrobiska po eksploatacji węgla brunatnego i iłów ceramicznych. Woda w zbiornikach mieni się różnymi barwami w zależności od zawartości związków chemicznych i budowy podłoża" - opisał PIG-PIB.

Po geoparku prowadzi ścieżka geoturystyczna. Walory geologiczne tego miejsca są uzupełnione przez cenne przyrodniczo kompleksy leśne oraz kompozycje ogrodowe.

Geopark Świętokrzyski jest położony w zachodniej części Gór Świętokrzyskich - na terenie miasta Kielce oraz czterech sąsiadujących gmin. "Wyróżnikiem tego obszaru jest wyjątkowa georóżnorodność, związana z występowaniem tu skał osadowych reprezentujących wszystkie systemy geologiczne od kambru do czwartorzędu. Znajdują się tu również liczne pozostałości po dawnej eksploatacji kruszców i surowców skalnych, (m.in. Wietrznia, Kadzielnia, Ślichowice), a także Jaskinia Raj" - czytamy na stronie Instytutu.

Geopark ten charakteryzuje nie tylko unikatowe w skali europejskiej dziedzictwo geologiczne, ale także ściśle powiązane z nim wartości historyczne i kulturowe regionu.