Kraina, która rozbudza wyobraźnię. Przed nią wielka szansa
Kraina Wygasłych Wulkanów w Polsce to jeden najciekawszych historycznie i geologicznie terenów w naszym kraju. Zajmuje obszar ok. 1,3 tys. km kw. i pełen jest ciekawostek z przeszłości. Właśnie przed tą niezwykłą częścią naszego kraju otwiera się niepowtarzalna szansa.
Jest duże prawdopodobieństwo, że Kraina Wygasłych Wulkanów trafi na listę Światowych Geoparków UNESCO - poinformował Państwowy Instytut Geologiczny-PIB. Ogłoszenie listy nastąpi 27 marca br.
- Jesteśmy pełni nadziei, że tak się stanie. Byłoby to zwieńczenie wieloletniej, wytężonej pracy lokalnej społeczności, połączonej ze wsparciem ze strony środowiska naukowego. A jednocześnie - ogromny prestiż. Kolejny polski geopark dołączyłby do elitarnego grona geoparków UNESCO - powiedziała PAP dr Katarzyna Szadkowska, kierowniczka Pracowni Geologii Złożowej i Środowiskowej w Oddziale Dolnośląskim PIG-PIB we Wrocławiu. - Cieszymy się, że jako państwowa służba geologiczna również możemy wspierać tę inicjatywę, od zeszłego roku formalnie współpracując z geoparkiem.
Szanse na to, że Kraina Wygasłych Wulkanów znajdzie się na nowej liście UNESCO, oceniane są jako bardzo duże. Jak poinformował PIG-PIB, wspomniany geopark, położony w Sudetach Zachodnich, "przeszedł już długą drogę certyfikacji i uzyskał pozytywną ocenę komisji".
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
"Halo Polacy". Ameryka Północna kusi jak piękny sen. "Czuliśmy się jak na planie filmu"
Nie tylko wulkany
"Przekonamy się, czy Kraina Wygasłych Wulkanów dołączy do międzynarodowej rodziny geoparków. Nie tylko zjawiska wulkaniczne, ale także bogate dziedzictwo historyczne i kulturowe sięgające wczesnego średniowiecza predestynują go do tego idealnie - podał na stronie internetowej Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB).
Światowe Geoparki UNESCO to miejsca, w których promuje się i chroni dziedzictwo geologiczne, przyrodnicze i kulturowe, aktywizując przy tym lokalną społeczność. Obecnie na świecie istnieje 195 światowych geoparków UNESCO. Polska ma szansę na swój trzeci.
Geopark Kraina Wygasłych Wulkanów położony jest w obrębie Gór i Pogórza Kaczawskiego - rozciąga się na terenach między Złotoryją a Jelenią Górą. Jest to jeden z najbardziej zróżnicowanych pod względem tektonicznym i geologicznym obszarów Polski. Na powierzchni 1,3 tys. km kw. można tu znaleźć ślady historii geologicznej tego rejonu, liczącej 500 mln lat.
- Kraina Wygasłych Wulkanów to – jak sama nazwa wskazuje - przede wszystkim dawne wulkany, a tak właściwie zachowane w różnym stopniu pozostałości aktywności wulkanicznej: skały i minerały, ale również formy terenu. W dodatku pochodzące nie z jednego, a trzech epizodów aktywności wulkanicznej, odległych od siebie w czasie o setki milionów lat - powiedziała dr Szadkowska.
Adobe Stock Jak czytamy na stronie internetowej geoparku, pozostałości aktywności wulkanicznej pochodzą aż z trzech różnych wycinków historii naszej planety: wulkanizmu wczesnopaleozoicznego - ok. 500 mln lat temu; późnopaleozoicznego (permskiego) - ok. 270 mln lat temu oraz kenozoicznego - ok. 20 mln lat temu. Każdy z tych epizodów jest reprezentowany przez liczne formy skalne pochodzenia wulkanicznego, co wyróżnia region na mapie nie tylko Polski, ale i Europy.
Czytaj także: Zamek Grodziec. Niezwykła budowla na wulkanie
Przyciągają turystów
- Wulkany działają na wyobraźnię i przyciągają turystów. Musimy jednak pamiętać o tym, że Kraina Wygasłych Wulkanów to nie tylko skały wulkaniczne. Spotkamy tu również inne typy skał, pochodzące z różnych okresów geologicznych, które mówią nam między innymi o dawnych zbiornikach morskich i procesach zachodzących w głębi ziemi. To także ślady dawnego górnictwa, zabytki i przyroda ożywiona. O tym też nie powinniśmy zapominać – zaznaczyła dr Szadkowska. Podkreśliła jednak, że do powstania Światowego Geoparku UNESCO potrzeba czegoś jeszcze.
"To bardzo ważny czynnik, bez którego żaden geopark nie mógłby funkcjonować - jest nim lokalna społeczność. Jej rola jest nie do przecenienia. Zanim w ogóle pomyśli się o złożeniu wniosku aplikacyjnego do Światowej Sieci Geoparków UNESCO, potrzebne są oddolne działania, pociągające za sobą zazwyczaj także wsparcie samorządów. Tak było w przypadku Krainy Wygasłych Wulkanów. Dzięki ogromnemu zaangażowaniu mieszkańców-pasjonatów na jej obszarze między innymi od lat działa Sudecka Zagroda Edukacyjna, która stanowi obecnie wizytówkę i trzon oferty edukacyjnej geoparku – opowiedziała dr Szadkowska.
Adobe Stock Dwa geoparki na terenie Polski
Jak dotąd na liście światowych geoparków UNESCO znalazły się dwa miejsca w Polsce: Geopark Łuk Mużakowa (dodany do listy w 2011 r.) oraz Geopark Świętokrzyski (od 2021 r.).
Geopark Łuk Mużakowa uzyskał rangę Światowego Geoparku UNESCO jako pierwszy w Polsce. Częściowo położony jest w województwie lubuskim, a częściowo - po stronie Niemiec. "Ta spiętrzona morena polodowcowa o kształcie litery U jest jednocześnie zapisem górniczej działalności człowieka. Znajdujące się tu liczne zbiorniki wodne to wyrobiska po eksploatacji węgla brunatnego i iłów ceramicznych. Woda w zbiornikach mieni się różnymi barwami w zależności od zawartości związków chemicznych i budowy podłoża" - opisał PIG-PIB.
Po geoparku prowadzi ścieżka geoturystyczna. Walory geologiczne tego miejsca są uzupełnione przez cenne przyrodniczo kompleksy leśne oraz kompozycje ogrodowe.
Geopark Świętokrzyski jest położony w zachodniej części Gór Świętokrzyskich - na terenie miasta Kielce oraz czterech sąsiadujących gmin. "Wyróżnikiem tego obszaru jest wyjątkowa georóżnorodność, związana z występowaniem tu skał osadowych reprezentujących wszystkie systemy geologiczne od kambru do czwartorzędu. Znajdują się tu również liczne pozostałości po dawnej eksploatacji kruszców i surowców skalnych, (m.in. Wietrznia, Kadzielnia, Ślichowice), a także Jaskinia Raj" - czytamy na stronie Instytutu.
Geopark ten charakteryzuje nie tylko unikatowe w skali europejskiej dziedzictwo geologiczne, ale także ściśle powiązane z nim wartości historyczne i kulturowe regionu.