Najstarsze miejsce na Ziemi

Nasza planeta ma 4,6 miliarda lat. Lądy powstawały i zapadały się w tym czasie wiele razy. Gdzie jest najstarsze miejsce na Ziemi, na którym można postawić stopę?

Adam i Ewa z Polski?

Życie wyszło na ląd w Polsce. Zdarzyło się to 395 milionów lat temu w okolicy Kielc. Ten Sensacyjny wniosek wysnuli dwaj polscy naukowcy: Marek Niedźwiedzki i Piotr Szreka. Na początku 2010 roku ujawnili swoje odkrycie, w którym udział miał jeszcze Zbigniew Złonkiewicz. W nieczynnym kamieniołomie w Zachełmiu widnieją odciśnięte najstarsze ślady stóp tetrapoda. To taka przerośnięta traszka o długości 2,5 metra. 395 milionów lat temu tetrapod postawił swoją łapę na brzegu morza, które wówczas znajdowało się w tym miejscu. Tak rozpoczęło się zasiedlanie lądów i powstawanie coraz to nowych gatunków, aż do nas, ludzi. Można śmiało przyjąć, że najstarsze znane miejsce na Ziemi, na którym jakaś forma życia postawiła swoją stopę, to kamieniołom w Zachełmie. Do Adama i Ewy jeszcze jednak sporo brakuje. W skali czasu jaki upłynął od wyjścia zwierząt z morza na ląd to ledwie chwila. Pierwsi ludzie pojawili się zaledwie 250 tysięcy lat temu. I nie na terenach Polski, ale w Afryce.

Polskie dinozaury

Co ciekawe ci sami naukowcy odkryli także najstarsze znane ślady dinozaurów. Niedaleko zachełmskiego kamieniołomu, w . Były to małe prorotodactylusy wielkości kota. Biegały po Ziemi jakieś 250 milionów lat temu. Wygląda na to, że okolice Kielc są najważniejszym polskim miejscem prehistorii. Za to najstarsze osady ludzkie na terenie dzisiejszej Polski znajdowały się w Wielkopolsce, *w *był regularną osadą już 2700 lat temu. Do dziś tak naprawdę nie wiadomo co skłoniło rolnicze plemiona łużyckie do zbudowania sobie osady i zamknięcia się w jej murach. Zapewne była to obawa przed napadami koczowniczych plemion. Ale istnieje też naukowa teoria sugerująca, że to moda i próżność zdecydowały o powstaniu Biskupina. Kupcy łużyccy mieli kontakty z Grecją. Snuli opowieści o pięknych miastach, solidnych domach ** świątyniach. To coś zupełnie odmiennego niż prowizoryczne szałasy przenoszone z miejsca na miejsce w poszukiwaniu urodzajnej ziemi. Łużyczanie postanowili, że nie będą gorsi i też zbudują sobie miasto.

Ognisty magiel
nie jest najstarszym miastem na świecie, a kamieniołom w Zachełmie, gdzie życie wyszło na ląd, nie jest najstarszym kawałkiem lądu na naszej planecie. Wprawdzie idąc tam na spacer stawiamy swoje stopy na skałach, które istniały w tym miejscu już 400 milionów lat temu. Długo zanim pojawiły się dinozaury. Ale w innych miejscach globu można stawiać kroki na skałach, które uformowały się 4 miliardy lat temu.

Stały ląd wyłonił się z pierwotnej magmy. Ziemia na początku była bardzo gorąca. Nie było stałej powierzchni, a roztopiona magma bulgotała i przelewała się jak gęsty, ognisty ocean. Ale magma powoli stygła. Na powierzchni naszej planety zaczęły tworzyć się coraz sztywniejsze płyty, unoszące się jak kra na głębszych i bardziej plastycznych warstwach. Dziś nazywamy je płytami tektonicznymi. Wielokrotnie zmieniały kształt powierzchni Ziemi. Tam gdzie był ląd powstawał ocean, tam gdzie było morze wypiętrzał się ląd. Z płaskich równin wyrastały góry, a doliny i wąwozy zapadały się w potężnych trzęsieniach. Można wyobrazić sobie, że jest gdzieś takie miejsce na lądzie, które uformowało się najdawniej, przetrwało ten cały magiel i wciąż jest widoczne na powierzchni.

Wyprawa do początków Ziemi

W 2008 roku, po 7 latach badań, naukowcy znaleźli takie miejsce. Leży na terytorium , na wschodnich wybrzeżach Zatoki Hudson. Niełatwo dostać się tam przeciętnemu turyście. Najbliższa miejscowość z infrastrukturą zapewniającą przetrwanie zwykłym śmiertelnikom to Inukjuak *(niegdyś znana pod nazwą *Port Harrison). Nie można do niego dojechać samochodem, bo nie ma drogi. Można próbować łodzią, od strony zatoki z lodowatą wodą, o ile nie jest zamarznięta. Sama osada liczy około 1500 mieszkańców, głównie Innuitów. Ponad 20 km na południowy-wschód wybrzeże jest uformowane ze skał nazwanych przez geologów Nuvvuagittuq Greenstone Belt. Naukowcy od dawna przypuszczali, że są bardzo stare. Pobrali próbki i zbadali dokładnie zawartość rzadkich izotopów neodymium i samarium. Wynik: te skały uformowały się 4,3 miliarda lat temu! Czyli na bardzo wczesnym etapie tworzenia skorupy ziemskiej. Skały są pochodzenia
wulkanicznego, zastygłym jęzorem lawy. Całkiem ładne miejsce, choć zimne i surowe, na brzegu zatoki morskiej o krystalicznej wodzie i niezmąconej ciszy. Piknik w takim miejscu to niezły cel życiowej wyprawy do początków Ziemi.

pw/if