Świąteczny hit we Włoszech. "Ulicą płyną nieprzebrane tłumy"
Nie ma Bożego Narodzenia bez szopki. A w tej mogą znaleźć się figurki gwiazd piłki nożnej, popu czy… królowej Elżbiety II. O magicznej atmosferze świąt w Neapolu opowiada nam Małgorzata Ewa Mikrut, Polka od lat mieszkająca w Kampanii.
W Neapolu byliśmy 8 grudnia, akurat na święto Immacolata, czyli hucznie obchodzone w całych Włoszech święto Niepokalanego Poczęcia. W Trattorii Nennella fiesta na całego – tańczą i śpiewają klienci - wielopokoleniowe rodziny, i obsługa.
Ulicą Toledo płyną nieprzebrane tłumy, mam uczucie, że jeśli w tym tłoku podniosę nogi, fala i tak mnie poniesie. Wszyscy wolniutko, krok po kroku zmierzają na Via San Gregorio Armeno, żeby obejrzeć wystawione przez rzemieślników na widok zachwyconych oczu misterne szopki.
Sen Benino o szopce
W sklepach królują świąteczne baby panettone, pakowane w ozdobne pudła. Przynosi się je w prezencie, kiedy idzie się na święta w gości.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
"Halo Polacy". Polka na Sycylii zdradza, ile wydaje się na życie na włoskiej wyspie
Oczywiście można, a nawet trzeba kupić szopkę bożonarodzeniową albo choć jakiś jej element. Czasem bardzo zaskakujący, jak figurka Maradony (neapolitańczycy wciąż szaleją na punkcie Boskiego Diego, a kult ten wręcz nosi znamiona religii), czy brytyjskiej królowej Elżbiety II, zmarłej w 2022 roku.
Szopki są wielkości od orzecha włoskiego, w którym jakimś cudem mieści się święta rodzina, aż do ogromnych, na których wśród setek elementów, figurek, zdobień toczy się wewnętrzne pełne znaczeń życie.
Licencjodawca Na razie, wśród setek wyrzeźbionych z każdym detalem elementów, nie ma jeszcze Dzieciątka Jezus – według neapolitańskiej tradycji tę figurkę kładzie się do żłóbka w wigilię. Uroczyście niesie ją dziecko. Każde w rodzinie chce dostąpić tego zaszczytu, więc finalnie kończy się tak, że trzeba kupić kilka figurek Jezusków.
O rozszyfrowanie znaczenia poszczególnych figurek w szopkach (tych zdecydowanie bardziej tradycyjnych niż gwiazdy popu czy politycy), a także innych ciekawych świątecznych tradycji, proszę Małgorzatę Ewę Mikrut, która w Kampanii, a dokładnie na Wybrzeżu Amalfitańskim, mieszka od ponad 25 lat. Zajmuje się tam organizacją ślubów i prowadzi na Facebooku grupę "Włochy-Kierunek Neapol, Sorrento, Amalfi i Cilento".
Małgosia ze znawstwem opowiada o tradycji budowania co roku własnej domowej rodzinnej szopki, dokupując elementy na ulicy San Gregorio Armeno, zwanej "Via dei Presepi".
Joanna Klimowicz - Tradycje mogą się zmieniać, ale szopka jest odporna na wszystko, a praca lokalnych rzemieślników z Neapolu jest znana na całym świecie. W małych neapolitańskich sklepikach można kupić materiały potrzebne do uzupełnienia szopki, korek, mech i postaci. Korek służy głównie do tworzenia krętych ścieżek, którymi przechodzą pasterze, aby dotrzeć do jaskini. Scena narodzin Jezusa zawsze znajduje się na pierwszym planie – opowiada Małgosia, tłumacząc jednocześnie, dlaczego grota symbolicznie położona jest na dole szopki - trzeba zejść w ciemność i pokonać kręte ścieżki, aby dotrzeć do światła, odrodzenia.
- Każdy element szopki ma swoje znaczenie, a niektórych figurek nie może zabraknąć. Benino przedstawia śpiących pasterzy, którym aniołowie z Pisma Świętego przekazali dobrą nowinę. W tradycji neapolitańskiej Benino reprezentuje pasterza, który śpi i marzy o szopce, więc sama szopka jest snem Benino i gdyby się obudził, szopka by zniknęła – opowiada Małgorzata Ewa Mikrut.
Joanna Klimowicz - Ciccibacco siedzi na jednej z beczek, jego postać to mieszanka sacrum i profanum - odniesienie do pogaństwa i Bachusa, lubieżnego boga wina. Rybak symbolizuje pierwszych chrześcijan. Cyganka jest błyskotliwą dziewczyną, ale źle ubraną, jej zdolnością jest jasnowidzenie. Wśród wielu reprezentowanych zawodów nie może zabraknąć tej najstarszej na świecie profesji, czyli prostytutki reprezentującej erotyzm - w przeciwieństwie do dziewictwa Madonny. Mędrcy podążają za gwiazdą i przynoszą w prezencie złoto, kadzidło i mirrę. Przybywają na koniu, dromaderze i słoniu, symbolizując odpowiednio Europę, Afrykę i Azję - wylicza Mikrut. - Nawet studnia ma swoją symbolikę - w szopce to metafora paszczy piekła. Karczma, to choć dla wielu oznacza radość - bo to przecież jedzenie i picie - w żłóbku ma zupełnie inne znaczenie. Według Ewangelii, kiedy Maryja i Józef przybyli do Betlejem, prosili o gościnę w kilku gospodach, ale zostali przepędzeni. Wół i osioł ogrzewali swoim oddechem żłóbek, w którym leżał Jezus, symbolicznie jednak reprezentują dobro (wół) i zło (osioł).
Czytaj także: Polak pokazał wideo. Niezwykłe miejsce w Europie
Małgosia wskazuje, że Dzieciątko Jezus umieszcza się w kołysce z wybiciem północy 24 grudnia. Jest to tradycja, która trwa od XVII wieku.
Polka podpowiada też, że jeśli zawitacie do Neapolu w okresie świątecznym, nie możecie przegapić szopki Cuciniello w klasztorze San Martino – jednej z najpiękniejszych na świecie.
Joanna Klimowicz Jak piękna kobieta z aperitifem
Zresztą Neapol w okresie bożonarodzeniowym to ze wszech miar idealny pomysł, także ze względu na łagodną pogodę, doskonałe jedzenie i gościnność miejscowych. Małgosia porównuje miasto do pięknej kobiety z pewnymi wadami (bo ma je nawet najpiękniejsza!). Na pewno lokalnej kuchni nie można do wad zaliczyć. O jej jakości świadczą świeże produkty, np. nasycone słońcem pomidory ze zboczy Wezuwiusza, przepisy przekazywane z pokolenia na pokolenie, prostota.
Na Boże Narodzenie też je się dobrze, ale specyficznie
Smażona pizza na obiad i aperitif przed kolacją w Wigilię to zwyczaje, które dziś możemy określić jako nowoczesne. Jednak szczególnie w dzielnicy Chiaia to tradycja na rozpoczęcie świąt – opowiada Małgorzata Ewa Mikrut. - Na kolację wigilijną je się chude dania na bazie ryb, przykładowo sałatki z ośmiornicy lub łososia i marynowane anchois na przystawkę, następnie spaghetti z małżami. Na drugie danie okoń morski czy inna pyszna, świeżo smażona ryba. Nie może zabraknąć bożonarodzeniowych słodyczy: struffoli, roccocò, susamielli, pastiera, mostacciouli i cassata.
Oczywiście wszystko w towarzystwie likieru nocillo lub limoncello na wybrzeżu – na lepsze trawienie. Bez lokalnych win, zwłaszcza tych białych, święta nie mogą się obejść.
Małgosia wspomina też o neapolitańskim Bingo czyli Tomboli. To rodzaj wspólnej zabawy, w którą grają całe Włochy, jednoczącej całe rodziny.
- W Boże Narodzenie każdy z nas pragnie zanurzyć się w tej magicznej atmosferze światła, kolorów, ciepła i wielu dobrych intencji, które może dać tylko ta pora roku. Dlatego szukając idealnego miejsca na spędzenie świątecznych dni z rodziną, polecam Neapol i jego okolice – kusi Małgosia.