Wszystkie oczy na polskie miasto. "Powód do dumy, ale i zobowiązanie"

Już niedługo wszystko będzie jasne. W przyszłym roku Komitet Światowego Dziedzictwa UNESCO zdecyduje, czy wczesnomodernistyczne centrum Gdyni z jej wyjątkową zabudową dołączy do takich cudów jak Mur Chiński, Piramidy w Gizie czy Zamek w Malborku.

Wniosek o wpisanie na listę UNESCO został złożony w 2023 r. W uzasadnieniu podkreślono, że zabudowa wczesnomodernistycznego centrum Gdyni ukazuje znaczącą wymianę wartości kulturowych i społecznych oraz przełom w dziedzinie rozwoju architektury i urbanistyki, jaki zachodził w latach 20. i 30. XX w., kiedy rodziła się zupełnie nowa koncepcja "budynku, który jest tak inny od tych, jakie go poprzedzały, że nowa architektura staje się faktem, a nie możliwością". Zwrócono też uwagę na lokalny kontekst architektury, która nawiązuje do portowego charakteru miasta.

- Modernistyczne centrum Gdyni jest najważniejszym zabytkiem miasta oraz największym osiągnięciem polskiej urbanistyki XX w., reprezentującym wyjątkowy przykład kształtowania się nowoczesnej urbanistyki w powiązaniu z nowatorską modernistyczną architekturą - wyjaśnia Celina Łozowska, kierowniczka Biura Miejskiego Konserwatora Zabytków.

Jak podkreśla Łozowska, kandydatura Gdyni nie budzi w Polsce żadnych kontrowersji i jest wnioskiem ponadpolitycznym. - Także wielu zagranicznych ekspertów znających Gdynię, uważa, że jej dziedzictwo zasługuje na światowe uznanie - dodaje kierowniczka Biura Miejskiego Konserwatora Zabytków.

Wpisanie wczesnomodernistycznego centrum na listę UNESCO, oznacza dla Gdyni znacznie więcej niż tylko prestiż. - To różnorodne korzyści - wyjaśnia Celina Łozowska. - To m.in. wzrost rozpoznawalności miasta na arenie międzynarodowej, rozwój turystyki kulturowej, lokalnej gospodarki, dodatkowe punkty przy ubieganiu się o zewnętrzne środki finansowe w ramach programów na zabytki, rozwijanie różnorodnych platform współpracy czy większa partycypacja społeczna - wymienia urzędniczka.

Czytaj także: Miasto gigantów. Było starsze niż piramidy w Egipcie

Nic więc dziwnego, że zarówno mieszkańcy, jak i włodarze miasta mocno trzymają kciuki za pozytywny werdykt Komitetu Światowego Dziedzictwa UNESCO.

To nie przypadek, że Senat RP postanowił, iż przyszły rok będzie rokiem Gdyni. W 2026 roku miasto będzie obchodziło 100-lecia nadania praw miejskich. Prezydent Gdyni, Aleksandra Kosiorek przyznała w rozmowie z WP, że dla niej i mieszkańców to nie jest tylko symboliczny gest. - To wyraz uznania dla wyjątkowej roli, jaką Gdynia odegrała i nadal odgrywa w historii Polski - podkreśliła.

Aleksandra Kosiorek nie kryła też swojej radości z powodu decyzji Senatu RP. - Jestem bardzo szczęśliwa, że Senat Rzeczypospolitej Polskiej, co warte podkreślenia - jednogłośnie i ponad partyjnymi podziałami - przyjął uchwałę o ustanowieniu roku 2026 rokiem miasta Gdyni. Z całego serca dziękuję - mówiła wzruszona. - To dla nas - mieszkańców - nie tylko powód do dumy, ale i zobowiązanie. Zobowiązanie, by pielęgnować pamięć o tych, którzy budowali to miasto. By czerpać z ich odwagi, ich miłości do Polski - dodała prezydent Kosiorek.

W ramach obchodów 100-lecia Gdyni w mieście odbędą się dziesiątki wydarzeń kulturalnych, sportowych, społecznych i historycznych. Szczegółowy program jest tworzony, a urzędnicy do dyskusji o tym, jak świętować jubileusz miasta, zaprosili jego mieszkańców, organizacje pozarządowe, rady dzielnic, placówki oświatowe, grupy nieformalne i wszystkich tych, którzy chcieli mieć wpływ na charakter obchodów.

W planach są zarówno wydarzenia lokalne, jak i ogólnopolskie. Wyjątkowym wydarzeniem, niejako symbolizującym przewodnią ideę stulecia Gdyni – czyli wspólnotowość – będzie czerwcowa Letnia Noc Urodzinowa. Gdynianie i goście jubileuszu zostaną zaproszeni do wspólnego stołu urodzinowego, być może najdłuższego na świecie, by razem świętować setne urodziny swojego miasta.

Ale to nie koniec wydarzeń w 2026 r. Po 20 latach przerwy, w lipcu 2026 r. Gdynia ponownie zostanie gospodarzem Światowego Zjazdu Kaszubów. Taką decyzję podjęła w marcu Rada Naczelna Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. "Wybór Gdyni nie jest przypadkowy - miasto, które w 2026 roku obchodzi swoje stulecie, symbolizuje dynamiczny rozwój Pomorza i jego silne związki z kaszubską tradycją. To właśnie Kaszubi od wieków zamieszkują te tereny, a ich kultura stanowi integralną część dziedzictwa regionu" - czytamy w uzasadnieniu.

Czytaj także: Zapomnij o Świnoujściu i Kołobrzegu. Wyjątkowy kurort nad Bałtykiem

Choć program imprezy nie jest jeszcze znany, wiadomo, że w trakcie zjazdu odbędzie się wiele wydarzeń prezentujących kaszubskie dziedzictwo kulturowe - koncerty, wystawy, pokazy tańca, warsztaty rękodzielnicze i prezentacja kuchni regionu. Organizatorzy z pewnością będą się starali, by przyszłoroczny zjazd, był jeszcze bardziej spektakularny niż ten, który odbył się dwie dekady temu. A poprzeczka została zawieszona bardzo wysoko.

- To nie tylko święto kaszubskiej kultury, ale także szansa na promocję Gdyni, integrację społeczności i wzmocnienie tożsamości kulturowej Pomorza - oceniła prezydentka miasta.

W 2006 r. w wydarzeniu uczestniczyło około 12 tys. Kaszubów. - Wielu gości docierało do Gdyni jednym z dwóch pociągów Transcassubia, a liczni uczestnicy z półwyspu przypłynęli kutrami. Atmosfera była jak zwykle fantastyczna. To był cały dzień atrakcji i wielu kaszubskich przedsięwzięć. Wśród tych, które miały okazję odbyć się tylko w Gdyni, był turniej baśki (gry karcianej) rozegrany na pokładzie okrętu Marynarki Wojennej ORP Kaszub - opowiada Małgorzata Walasek z Kaszubskiego Forum Kultury. \

Jej zdaniem wszelkie wydarzenia sprzyjające zachowaniu i promocji kultury regionalnej, takiej jak kaszubska, są w dzisiejszych czasach bardzo cennymi inicjatywami.

- W dobie globalizacji kultura kaszubska stanowi cenny kontrast, przypominając o wartościach lokalnych, które często giną w zgiełku masowej kultury. Współczesny świat potrzebuje takich tradycji, które pielęgnują naszą odrębność. To dziedzictwo jest nie tylko świadectwem historii, ale i żywym elementem współczesnej tożsamości. Promowanie kaszubskiej kultury to sposób na zachowanie różnorodności w zglobalizowanym świecie - wyjaśnia.