Jezioro Biskupińskie. Biskupin. Najstarsza osada słowiańska

Gdy w 1933 roku podczas wycieczki nauczyciel miejscowej szkoły, Walenty Schweitzer, zainteresował się wystającymi z wody Jeziora Biskupińskiego drewnianymi palami, z pewnością nie spodziewał się, jak wielkie znaczenie będzie miało to odkrycie.

Dzięki konserwującym właściwościom wody i torfu odsłonięto dobrze zachowane konstrukcje drewniane obronnego osiedla ludzkiego o regularnej zabudowie (falochron, brama, część ulic i budynków mieszkalnych) sprzed 2700 lat, położonego na podmokłej wyspie (dziś półwyspie) znajdującej się na Jeziorze Biskupińskim. Szacuje się, że w osadzie (ok. 1,3 ha) znajdowało się ponad 100 domostw średnio o wymiarach 8 x 10, usytuowanych szeregowo wzdłuż 11 równoległych ulic.

Całość otoczona była 460-metrowym drewniano-ziemnym wałem o szerokości sięgającej 4 m, a wysokości zapewne nawet 6 m. Wokół wału biegła ulica. Dodatkowo gród chronił falochron z ukośnie wbitych pali, w niektórych miejscach osiągający szerokość 9 m. W osadzie mieszkało prawdopodobnie ok. 600–1200 osób. Mieszkańcy byli związani z tzw. kulturą łużycką, trwającą od epoki środkowej brązu po wczesną epokę żelaza. Badania dendrochronologiczne pozwoliły stwierdzić, że drzewo dębowe na budowę ścięto w latach 747–722 p.n.e., zaś ponad połowa budulca pochodzi z zimy przełomu 738 i 737 roku. Nie wiadomo, dlaczego Biskupin i podobne obronne osiedla kultury łużyckiej powstałe w połowie VIII wieku w pobliżu (których ślady odkryto w Sobiejuchach – 15 km dalej – i Izdebnie odległym o 8 km) około VI wieku p.n.e. przestały istnieć (najazd Scytów, podniesienie się poziomu jeziora?).

Międzynarodowy wyraz uznania dla Muzeum w Biskupinie stanowiła Nagroda Unii Europejskiej Europa Nostra, przyznana mu w 2006 roku w dziedzinie utrwalania dorobku kulturalnego i muzealnictwa.

Biskupin 17 88-410 Gąsawa Rezerwat w Biskupinie (52) 30 25 055 muzeum@biskupin.pl www.biskupin.pl

Począwszy od 1995 roku w trzecim tygodniu września przez 9 dni na terenie rezerwatu archeologicznego prezentowane są najróżniejsze przejawy życia ludzi od najdawniejszych czasów. Każdorazowo określa się wiodący wątek imprezy, związany zazwyczaj z konkretnym kręgiem kulturowym, np. z kulturą Bałtów – północno--wschodnich sąsiadów mieszkańców Biskupina, Indian, wikingów, z dziejami i cywilizacją starożytnego Egiptu, Japonii („Japonia, kraj nie tylko samurajów” – 2008 rok). Gwarancją wysokiego poziomu merytorycznego imprezy są kompetencje organizatorów: pracowników muzeum oraz wykładowców Instytutu Archeologicznego Uniwersytetu Warszawskiego. Ważną częścią programu są edukacyjne pokazy, np. obróbki lnu, wyrabiania filcu, kucia grotów strzał, produkcji dziegciu, warzenia soli i piwa, obróbki skóry czy pływania dłubanką. Różnorodność pokazów i prezentacji jest naprawdę imponująca, a możliwość współuczestnictwa w nich jest dodatkową atrakcją. W tak wielkiej imprezie nie może zabraknąć rekonstrukcji dawnej
wojskowości: rzutów oszczepem i toporem, strzelania z kuszy i łuku, inscenizacji walk, które odnoszą się do wielu epok: od prehistorycznych po późne średniowiecze. Imprezie towarzyszą liczne koncerty muzyki i występy taneczne, połączone niejednokrotnie z warsztatami dla uczestników. Ów interaktywny klimat podtrzymują także zajęcia kulinarne, w których wspólna końcowa degustacja potraw (np. dań kuchni jaćwieskiej) jest obowiązkowym punktem programu.

Mogilno – wielokrotnie przebudowane opactwo benedyktynów z 1065 roku. W nawach bocznych gotycko-barokowego kościoła św. Jana Apostoła zachowały się jedyne w Wielkopolsce przykłady sklepień kryształowych, a w podziemiach romańskie krypty. Wenecja – ruiny kamienno-ceglanego zamku z XIV–XV wieku, należącego niegdyś do Mikołaja z Nałęczów, zwanego Krwawym Diabłem Weneckim. Sezonowo kursuje tu kolejka z 1894 roku o najwęższym w Polsce rozstawie szyn (z Gąsawy przez Biskupin do Żnina). Na jej dworcu znajduje się muzeum z wystawą taboru i urządzeń kolejowych. *Żnin *– wieża gotycka – pozostałość po ratuszu; kościół św. Floriana z XV wieku, wybudowany m.in. z romańskiej kamiennej kostki dawniejszej świątyni.

Seria: Miejsca niezwykłe Tytuł: Zamki, turnieje, rycerze Autor: Paweł Komorowski, Jarosław Kurkowski