Bułgarska muzyka. Wpada w ucho

[

Bułgarska muzyka tradycyjna Cechą charakterystyczną bułgarskiej muzyki ludowej jest specyficzny, niesymetryczny rytm, który sprawia, iż dla przeciętnego polskiego ucha jej melodie wydają się bardzo skomplikowane. Użycie swoistych instrumentów (kawał, będący rodzajem klarnetu, dudy i trzy- lub czterostrunowe skrzypce) nadaje bułgarskiej muzyce ludowej charakterystyczne, łatwo rozpoznawalne brzmienie. Ważna jest także technika śpiewania (gardłem, a nie przeponą), która sprawia, iż bułgarskie głosy są tak niepowtarzalne. Bułgarska muzyka ludowa i instrumenty muzyczne z tego kraju należą do najciekawszych zjawisk kulturowych Europy. Każda kraina Bułgarii ma swój własny zestaw instrumentów, melodii i technik wykonawczych, ale wszystkie one pochodzą z tygla muzycznej kultury Orientu, w szczególności Persji i Arabii. Wpływy te przywędrowały do
Bułgarii poprzez Turcję i zostały rozmaicie i w wielu wypadkach bardzo oryginalnie przetworzone. Muzyka Bułgarii od lat pozostaje w centrum zainteresowania zarówno badaczy folkloru, jak i muzyków jazzowych i eksperymentalnych. Zainteresowanie to jest spowodowane niezwykłym ornamentalizmem muzyki Bułgarii i nieregularną rytmiką. Podziały na 5/4, 7/4, 6/16, 7/16, 9/16, 11/16, 13/16 nie należą do rzadkości, ale w niektórych utworach możemy mieć do czynienia z płynną, intuicyjną rytmiką, która w Europie jest zjawiskiem intrygującym. Bułgarska muzyka ludowa jest badana i wykładana na Akademii Muzycznej w Płowdiwie. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Śpiew • Taniec • Muzyka liturgiczna • Instrumenty Ludowe • Płyty z tradycyjną muzyką Bułgarii • Muzyka klasyczna • Jazz • Muzyka pop • Rock

[

*Bułgaria. Pejzaż słońcem pisany * Prezentowane materiały pochodzą z przewodnika turystycznego po Bułgarii opublikowanego nakładem wydawnictwa Bezdroża. ]( \"http://bezdroza.pl\" )

[

Śpiew Bułgaria jest znana na świecie głównie za sprawą praktyki wokalnej i popularnych wokalistek, jak Janka Tanewa i akompaniujący jej zespół Trakijska Trojka (Stojan Weliczkow – kawał, Michaił Marinow – gydułka, Rumen Sirakow – tambura). Po klasyczne już dziś nagrania tych muzyków zawsze warto sięgnąć. W Bułgarii śpiewają głównie kobiety, a instrumentalistami są mężczyźni. Pieśni towarzyszą życiu wsi i dzielą się na m.in. pieśni rytualne, związane z obyczajami, historyczne, heroiczne, hajduckie i
pieśni pracy. Te ostatnie są niezwykłym w Europie dowodem na archaiczność źródeł naszej kultury. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Powrót do strony głównej

[

Taniec Muzyka Bułgarii jest nierozerwalnie związana z tańcami nazywanymi choro lub igra. Tańce te wykonuje się w kręgu, przy czym tancerze trzymają się za ręce lub w pasie i wykonują skomplikowane układy kroków. Tańce kobiece są zupełnie inne od przeznaczonych dla mężczyzn: są spokojniejsze, a układy kroków są mocniej skodyfikowane, mężczyźni zaś wykonują dużo indywidualnych improwizacji i tańczą bardziej dynamicznie. Do intrygujących badaczy należą zachowane jeszcze gdzieniegdzie układy tańców magicznych, jak np. taniec zaklinający deszcz. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Powrót do strony głównej

[

Muzyka liturgiczna W cerkwiach i klasztorach prawosławnych możemy usłyszeć niezwykle piękne pieśni liturgiczne oraz należące do najstarszej tradycji monastycznej instrumenty muzyczne, jak wielkie, dochodzące do przeszło 2 m długości drewniane dzwony uderzane drewnianym młotkiem, deski-gongi służące do wzywania mnichów na modlitwy poranne (o godz. 4 i 6) oraz zestawy dzwonów, sztab i gongów metalowych. Ta mało znana muzyka liturgiczna towarzyszy pewnym ceremoniom, które możemy napotkać np. w słynnym monasterze Rilskim (o ile zechcemy wstać bladym świtem...). Pieśni z klasztorów dostępne są także w wersji płytowej, a zakup takiej pamiątki z pobytu w Bułgarii jest naprawdę godzien polecenia. W Bułgarii wznoszą się również meczety – nie tylko w stołecznej Sofii, ale też w wioskach Pirinu. Muzyka wyznawców islamu w Bułgarii nie odbiega
istotnie od tej znanej z Turcji. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Powrót do strony głównej

[

Instrumenty Ludowe Instrumenty Ludowe instrumenty Bułgarii należą do najoryginalniejszych w Europie, warto więc poszukać sklepów muzycznych lub odwiedzić miejscowy bazar, aby je zobaczyć lub kupić. Szczególnej uwagi godne są także nagrania (kasety i płyty CD) instrumentalne z folklorem wykonywanym na autentycznych instrumentach ludowych. Najsłynniejszym z bułgarskich instrumentów jest kawał, drewniany flet składający się z trzech części. Niestety, jest to instrument trudny – jak każdy flet o zadęciu krawędziowym (nie ma ustnika, w jaki wyposażony jest popularny flet prosty, a dźwięk wydobywa się umiejętnie kierując powietrze na otwartą krawędź górnego otworu). Tę niedogodność techniczną wynagradza cierpliwemu adeptowi kawała przepiękny dźwięk. Długość tego fletu waha się w granicach 70–90 cm przy ok. 2 cm średnicy. Pochodzenie kawała nie
jest jasne, ale z pewnością intrygujące, gdyż jedni wywodzą go z Egiptu, a inni (do których należy także autor) z Indii, a konkretnie z Radżastanu, gdzie do dziś dnia grywa się na łudząco podobnych fletach. Jeżeli nie kawał, to z pewnością możemy kupić swirkę, siedmiootworową fujarkę z drewna. Bardzo ciekawa jest dwojanka, flet dwukanałowy wykonany z jednego kawałka drewna, często zdobiony i dający interesujące brzmienie. Do najokazalszych i typowych dla muzyki pasterskiej instrumentów Bułgarii należy gajda. Jest to rodzaj prostych dud (w Polsce czasem mylnie nazywanych kobzą, chociaż jest to nazwa rumuńskiej lutni). Gajda wykonana jest ze skóry jagnięcia i posiada tzw. przebierkę, czyli rurkę z otworami palcowymi wyposażoną w trzcinowy stroik oraz krótką rurkę, przez którą pompuje się ustami powietrze do skórzanego worka i długiej rurki ze stroikiem, ale bez otworów palcowych, pełniącej funkcję burdonu. Zainteresowanym instrumentami strunowymi warto polecić gydułkę, czyli rodzaj skrzypiec, na których gra
się smyczkiem, stosując tzw. technikę paznokciową. Polega to na skracaniu strun poprzez lekki nacisk paznokcia bez przyciskania struny do gryfu instrumentu. Technika ta łączy gydułkę z indyjską i nepalską sarangi. W Polsce istniał niegdyś podobny instrument o nazwie suka, znany obecnie z odtworzenia na podstawie szczątków znalezionych w okolicy Biłgoraja. Tambura to rodzaj lutni o długiej szyjce i ośmiu zazwyczaj strunach. Wyraźnie spokrewniona z rodziną lutni wywodzących się z Persji, tambura bywa podstawowym instrumentem zespołów folklorystycznych. Do instrumentów tureckich można z pewnością zaliczyć bęben typan, różnej wielkości instrument perkusyjny używany w niektórych rejonach Bułgarii. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Powrót do strony głównej

[

Płyty z tradycyjną muzyką Bułgarii Warto pomyszkować po sklepach w poszukiwaniu nagrań autentycznego folkloru muzycznego Bułgarii, warto się również skusić na zakup takiej kasety czy płyty. Będzie to niepowtarzalna pamiątka z Bułgarii. Obok klasyki w rodzaju archiwalnych nagrań Janki Tanewej z zespołem można natrafić na konkretne wykonania instrumentalne. Dobrze jest pamiętać, że gajda to w języku angielskim bagpipe i odpowiednio: tambura – rebec, gydułka – pandore, a mniejsze swirki – whistle; bywa, że płyty mają opis w języku angielskim. Dla szczególnie zainteresowanych muzyką Bułgarii godną polecenia jest seria Anthologie de la musique bulgare Hermana Vuylsteke, wydana przez Le Chant Du Monde i dystrybuowana przez Harmonia Mundi. Niewielki obszar Bułgarii dzieli się na kilka rejonów, których mieszkańcy różnią się wykonywaną muzyką
(ludową), strojem, tańcami, sposobem śpiewania. O randze folkloru bułgarskiego może świadczyć drobny fakt: pieśń Izleł e Delio hajdutin w wykonaniu Wali Bałkanskiej została wybrana przez NASA i jako arcydzieło ludzkiego geniuszu wysłana w kosmos w sondzie Voyager (niedawno sonda opuściła Układ Słoneczny, może się więc zdarzyć, iż bułgarska pieśń ludowa będzie pierwszą piosenką Ziemian, jaką usłyszą przedstawiciele obcych cywilizacji...). Do najbardziej znanych wykonawców należą: Nadka Karadżowa, Trio Bułgarka, zespół pieśni i tańca Filip Kutew, jak również chór Magia Głosów Bułgarskich (Misteriata na byłgarskite głasowe), który doczekał się wielu tournée zagranicznych. Jednym z najpopularniejszych kompozytorów, czerpiących z bogatych tradycji muzyki ludowej, jest Diko Iliew. Skomponowane przezeń Dunajskie choro (choro to rodzaj tańca) należy do żelaznego repertuaru wykonywanego podczas zabaw weselnych w Bułgarii. Jego chora są powszechnie znane i tańczone nawet przez młodzież. Nowoczesnym twórcą, który
rewelacyjnie łączy folklor z muzyką jazzową, za podstawę przyjmując autentyczne brzmienie kawała (klarnetu), jest Teodosi Spasow. Można tu wyróżnić jego znakomitą płytę Welkya. Corocznie odbywa się w Bułgarii wiele festiwali muzyki ludowej, np. w miejscowości Rożen w Rodopach. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Powrót do strony głównej

[

Muzyka klasyczna Nie jest ona szczególnie popularna, można jednak wskazać nazwiska i dzieła powszechnie w Bułgarii znane: Panczo Władigerow, Rapsodia Wardar; Georgi Atanasow, Gergana (opera); Petko Stajnow, Trackie tańce (Trakijski tanci, inspirowane motywami zaczerpniętymi z folkloru); na uwagę zasługują ponadto kompozytorzy Lubomir Pipkow i Emanuił Manołow. Największą sławą cieszą się śpiewacy operowi: Boris Christow, Nikołaj Giaurow, Nikoła Giuzelew, Rajna Kabaiwanska, Aleksandrina Pendaczanak, należący do światowej czołówki i często występujący w najlepszych operach całej Europy. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Powrót do strony głównej

[

Jazz Poza Teodosim Spasowem do najlepszych bułgarskich jazzmanów należy Miłczo Lewiew (fortepian), który od dziesięcioleci mieszka i tworzy w Stanach Zjednoczonych. Swego czasu uczestniczyli oni we wspólnej sesji nagraniowej. Inne wielkie nazwisko to Yildyz Ibrahimowa, której kariera rozpoczęła się w Bułgarii, a która dziś mieszka i pracuje w Turcji. Wykonuje głosowe improwizacje bez akompaniamentu, jak również jazzowe wersje znanych standardów najrozmaitszych stylów muzyki. Inni znani jazzmani to Liudmił Georgiew (saksofon), Wasił Parmakow (fortepian), Christo Jocow (perkusja), Kamelia Todorowa (śpiew); popularne w kręgu miłośników jazzu są grupy Beli, zeleni, czerweni oraz Zona S. Wykonania bułgarskich jazzmanów na żywo można usłyszeć przede wszystkim na koncertach-festiwalach (np. jazz-fest w miejscowości Bankia), ale też w niektórych
klubach, przede wszystkim w Sofii (Swinging Hall). • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Powrót do strony głównej

[

Muzyka pop Niektórzy wykonawcy, pamiętani jeszcze z wystąpień estradowych lat schyłkowego socjalizmu, wciąż podejmują próby zdobycia popularności w nowych czasach. Do grona szeroko znanych należą: Lili Iwanowa, duet Riton, Wasił Najdenow, Kristina Dimitrowa, a z młodszego pokolenia: Grafa, Tedi Kacarowa, Irina Fłorin, Antibiotika (ostatnio bardzo popularna w dyskotekach), Doni i Momcził (dziś już pod nazwą Doni i Neti). W nurt współczesnego popu i muzyki dyskotekowej wpisują się duet Karizma, grupa Te, Irra, Bełosława, Joana, Marija Iliewa, Meri Bojs Bend oraz bardzo popularny zespół D2, wykonujący lekkie popowe piosenki w stylu Formacji Nieżywych Schabuff. Wiele z tych grup jest ogólnie znanych, a ich utwory często nadają różne stacje radiowe. Nabiera rozmachu także bułgarski rap, w którym w ostatnich latach wyodrębniły się nawet dwie
swoiste szkoły: tzw. East Coast, z centrum w Warnie, z charyzmatyczną postacią Miszo Szamary na czele, oraz West Side, z ośrodkiem w Sofii, gdzie czołowymi wykonawcami są Spensa i grupa Ypsurt. Muzykę elektroniczną można usłyszeć w klubach, gdzie odbywają się najrozmaitsze DJ-parties, jak i na organizowanych do niedawna festiwalach Metropolis i corocznym Street Parade w Sofii. Profesjonalnych nagrań dokonuje przede wszystkim grupa Tibetski Syrca. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Powrót do strony głównej

[

Rock Ten rodzaj muzyki ma w Bułgarii długą historię, w wyniku której nie tylko zrodziły się rozmaite style, ale i pojawiły całe pokolenia wykonawców. „Dinozaury” grają rocka od lat 70.; grupy takie jak Szturcite (kursywą oznaczono nazwy zespołów, które wciąż jeszcze istnieją albo koncertują okazjonalnie), Tangra i Signał osiągnęły status legend. W latach 80. debiutowały grupy o nieco mocniejszym brzmieniu: Ahat, Era, Milena Sławowa czy Epizod. Ten ostatni zespół wykorzystuje do swoich piosenek zarówno poezje François Villona, jak i bułgarską poezję, uważaną za klasykę; album Byłgarskijat bog zawiera piosenki z tekstami Iwana Wazowa i Christo Botewa, a ich melodyka nawiązuje do popularnych pieśni z okresu bułgarskiego odrodzenia narodowego. Do tej starszej fali rocka można zaliczyć także grupy Stari mucuni, Poduene Błus Bend, Atłas,
Monolit, Konkurent, BTR, których muzyka charakteryzuje się łagodniejszym, bardziej komercjalnym brzmieniem. Nowszymi zespołami, wykonującymi lżejszą odmianę rocka, są Sedem, Obraten efekt, Fandango i P.I.F. Szczególnie ten ostatni zdobywa sobie od niedawna status gwiazdy pierwszej wielkości. Za grupy punk-rockowe uważane są Kontroł, Czuwał Czuwał oraz grupa Hipodił, skandalizująca ze względu na niecenzuralne teksty zawarte na pierwszych albumach, a ze starszych wykonawców – Cholera i Er małyk (już nieistniejące). Zwolennikom muzyki new wave można śmiało polecić grupy Rewiu (ostatnio reaktywowała się po 10-letniej przerwie i wydała nowy album) oraz Nowa Generacja, która po śmierci wokalisty stała się dla pewnych kręgów grupą kultową. Underground lat 90. reprezentują zespoły Tymno, Pyromania, Syco Tribe, Plastic Hi Fi. Żaden z nich już nie istnieje, lecz ich byli członkowie uczestniczą w nowych projektach, takich jak np. Panican Whyasker. Do ambitniejszych wykonawców należą: Babyface Clan, Future shock,
Animacionerite (o bardziej elektronicznym brzmieniu), Ostawa, Błuba Łu, Uikeda (grający ska). Z nowszych nazw można jeszcze wskazać Wanię Szterewą i grupę Łora. Scena metalu i hardcore’u jest dość zróżnicowana; najbardziej znanymi grupami są Suffer H, Insmouth i Propaganda. Jednak najprawdziwszy underground powstaje, jak zwykle, w małych garażach i na ciasnych strychach, a sposobność zaistnienia znajduje wyłącznie na niewielkich koncertach, o których nikt nie wie i nigdy nie usłyszy. Bułgarskie grupy mają sporo możliwości zaprezentowania swojej muzyki. Scena muzyki autorskiej znajduje się w Sofii, w klubie O! Szipka (ul. Szipka, w pobliżu uniwersytetu sofijskiego), a grupy zupełnie nieznane mogą zagrać w każdy wtorek w klubie Stateside (ul. Aleksander Stambolijski). Festiwale organizuje się w wielu miejscach: w Berkowicy (tzw. Berkstock, trzydniowy festiwal, w którym uczestniczą dziesiątki grup od najbardziej popularnych do kompletnie nieznanych), w Burgas (metal-fest Hysteria) czy w Sozopolu, gdzie każdego
roku w pierwszych dniach września odbywa się prawdziwy festiwal sztuki, w którym muzyka rozmaitych gatunków zajmuje jedno z ważniejszych miejsc w programie. Oryginalne, licencjonowane kasety i płyty CD sprzedawane są w sklepach muzycznych, jednak w większych miastach nie ma żadnego problemu z kupnem tanich, pirackich kompaktów, które sprzedawane są na ulicznych straganikach. Ceny takich nielicencjonowanych płyt wynoszą 7–10 lw, podczas gdy oryginalne kosztują zwykle 15–20 lw. Poza tym niemal na każdym kroku (np. jadąc autobusem) można usłyszeć muzykę określaną mianem „folk”. Z autentyczną muzyką ludową, folkową i folklorem nie ma ona zbyt wiele wspólnego, jest raczej bałkańskim odpowiednikiem zjawiska, które w Polsce zwykło się nazywać disco polo. To lekka, łatwo wpadająca w ucho muzyka z mało wymyślnymi tekstami obracającymi się wokół rozczarowań miłosnych, seksu i pieniędzy. Opiera się na charakterystycznym brzmieniu i typowych rytmach, nawiązujących do folkloru i tutejszych tradycji muzycznych, bardzo
jednak uproszczonych. Wykonawcy muzyki tego typu są bardzo popularni i bez najmniejszych trudności można zdobyć ich nagrania. Zdecydowanie szlachetniejszą odmianę „folku”, stojącą już na granicy muzyki popowej, wykonywał zespół Kanaleto, a po rozpadzie grupy, jej lider Sławi Trifonow: ich albumy zawierają urozmaiconą muzykę z charakterystycznymi „bałkańskimi” melodiami, a czasem nawet prezentują nowe aranżacje starych piosenek ludowych. • ]( \"http://bezdroza.pl\" )Powrót do strony głównej

_ Źródło: Bezdroża _