Roztocze

Roztocze – kraina geograficzna obejmująca południowo – wschodnią Polskę i Podole. Roztocze słynie z pagórkowatych terenów. Można tu zobaczyć koniki polskie i spróbować słodkiego miodu z lokalnej pasieki.

Roztocze – informacje ogólne

Roztocze jest krainą geograficzną w południowo – wschodniej Polsce, która łączy Wyżynę Lubelską z Podolem. Na terenie Roztocza został utworzony Roztoczański Park Narodowy, parki krajobrazowe (np. Szczebrzeszyński Park Krajobrazowy) oraz rezerwaty przyrody (np. nad Tanwią). Roztocze można podzielić na trzy mezoregiony:

• Roztocze Zachodnie
• Roztocze Wschodnie
• Roztocze Południowe

Roztocze zajmuje 180 km długości i 12 – 32 km szerokości. Najwyższe wzniesienie na Roztoczu to Wielki Goraj (391, 5 m.n.p.m.).

Zarówno flora, jak i fauna Roztocza jest bardzo zróżnicowana w zależności od rzeźby i gleby terenu. W borach sosnowych, jodłowych, lasach liściastych występują różne gatunki gadów, płazów, ptaków i gryzoni.

Roztocze – położenie, klimat, pogoda

Roztocze zostało uformowane ze skał powstałych w kredzie, głównie wapieni. Natomiast lądolód skandynawski sprawił, że na terenie Roztocza znajdują się gliny morenowe i głazy narzutowe. Klimat na Roztoczu jest zbliżony do klimatu kontynentalnego. W sierpniu jest najwięcej dni słonecznych w roku.

Roztocze – historia

W średniowieczu Roztocze znajdowało się na terenie tzw. Grodów Czerwieńskich. Zamieszkiwali je Lędzanie, którzy w XI wieku zostali wysiedleni przez Jarosława Mądrego. Po przyłączeniu Rusi Czerwonej do Polski przez Kazimierza Wielkiego na tereny Roztocza zaczęli przybywać ludzie z Lubelszczyzny, Małopolski i Mazowsza. Po rozbiorach Roztocze znalazło się pod panowaniem Austrii, a w 1809 roku północna część Roztocza znalazła się w obszarze Wielkiego Księstwa Warszawskiego.

W czasie II wojny światowej na Roztoczu było bardzo dużo partyzantów, którzy bili się z Niemcami m.in w czasie Powstania Zamojskiego. Po wojnie, w latach 1944 – 1947, Roztocze zostało podzielone między Polskę a ZSRR.

Roztocze – parki narodowe i krajobrazowe

• Roztoczański Park Narodowy – utworzony w 1974 roku. Obejmuje część Roztocza Środkowego. Na terenie parku znajduje się hodowla koników polskich zainicjowana w 1982 roku;
• Krasnobrodzki Park Krajobrazowy – utworzony w 1988 roku. Obejmuje Roztocze Środkowe z gminami: Krasnobród, Józefów, Susiec i Tomaszów Lubelski.
• Park Krajobrazowy Lasy Janowskie – utworzony w 1984 roku. Znajduje się na Równinie Biłgorajskiej między Zaklikowem a Frampolem;
• Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej – utworzony w 1988 roku. Obejmuje Roztocze Środkowe i Równinę Biłgorajską. W parku znajdują się tzw. „szumy” - rodzaj niewielkich wodospadów;
• Południoworoztoczański Park Krajobrazowy – utworzony w w 1989 roku. Obejmuje część Roztocza Wschodniego położonego między województwem lubelskim a podkarpackim;
• Szczebrzeszyński Park Krajobrazowy – utworzony w 1991 roku. Obejmuje część Roztocza Zachodniego i Równiny Biłgorajskiej.

Poza parkami w Polsce, można także wyróżnić parki znajdujące się na Ukrainie:

• Jaworowski Narodowy Park Przyrodniczy;
• Park Przyrodniczy „Rezerwat Roztocze”;
• Regionalny Park Krajobrazowy Roztocze Rawskie;
• Regionalny Park Krajobrazowy Zniesienie.

Roztocze – miasta i zabytki

• Zamość – największe miasto na Roztoczu. Do największych zabytków należą: renesansowa starówka, Ratusz, Katedra, Rotunda w Zamościu;
• Zwierzyniec – znajduje się przy granicach Roztoczańskiego Parku Narodowego. Do największych atrakcji należą: Kościółek pofilialny na wodzie, stawy Echo, Rezerwat „Bukowa Góra”.
• Krasnobród – zlokalizowany w dolinie Wieprza. W Krasnobrodzie znajduje się Sanktuarium Maryjne, Kaplica św. Rocha, Kaplica „na wodzie” bijącym źródełkiem. Do największych atrakcji należy kamieniołom z wieżą widokową, zalew, Park Jurajski;
• Szczebrzeszyn znajduje się nad rzeką Wieprz 23 km od Zamościa. Jan Brzechwa napisał o Szczebrzeszynie słynny dwuwers „Chrząszcz brzmi w trzcinie w Szczebrzeszynie / i Szczebrzeszyn z tego słynie”. W mieście znajduje się synagoga żydowska, cmentarz żydowski oraz Cerkiew Zaśnięcia Przenajświętszej Dziewicy. Największą atrakcją jest pomnik chrząszcza;
• Susiec – oddalony jest od Zamościa o 54 km, a od Lublina o 142 km. W Suścu znajdują się słynne Szumy na rzece Tanwi. Wzdłuż rzeki jest wyznaczony siedemnastokilometrowy szlak turystyczny. Obok Szumów w Suścu znajduje się również „źródełko miłości”. Do największych atrakcji można zaliczyć żeremie bobrów na rzece Tanwi, spływy kajakowe na Tanwi oraz piękny rezerwat „Czartowe Pole”;
• Guciów – zlokalizowany 31 km od Zamościa. Do największych atrakcji należy Cmentarzysko Kurhanowe oraz DinoPark;
• Górecko Kościelne – znajduje się 41 km od Zamościa. We wsi znajduje się Kapliczka „na wodzie”, Rezerwat Przyrody Szum, Kapliczka przy źródełku tzw. „Boża łezka”, Kaplica Pod Dębami, Aleja Dębów, dzwonnica przy kościele św. Stanisława wybudowana w 1787 roku.

Roztocze – atrakcje turystyczne

• Spływy kajakowe po Roztoczu – po rzece Wieprz, Tana, Susiec lub Łada. Na Wieprzu spływy rozpoczynają się zazwyczaj w miejscowości Obrocz. Popularna jest trasa Obrocz – Zwierzyniec. Ceny za kajak rozpoczynają się od 50 pln za osobę;
• Wyciągi narciarskie na Roztoczu – znajduje się w Justynówce obok Tomaszowa Lubelskiego lub w Jacni. Jeden wjazd na górę wyciągiem kosztuje ok. 3 pln;
• zalew w Krasnobrodzie / stawy Echo w Zwierzyńcu – można w nich się kąpać. W sezonie letnim przyjeżdżają nad wodę turyści z całego województwa;
• Rezerwat przyrody Piekiełko obok Tomaszowa Lubelskiego – do rezerwatu prowadzi zielony szlak historyczny. W Piekiełku znajdują się głazy ułożone w kształcie pierścienia, które są ukryte za sosnami. Legenda głosi, że było to prasłowiańskie miejsce kultu, nazywane również Uroczyskiem.

Roztocze – lokalne potrawy

Na Roztoczu panuje głównie kuchnia chłopska oparta na potrawach mącznych. Na Roztoczu biją również źródła wody mineralnej. Lokalni mieszkańcy oraz turyści przyjeżdżają z butelkami, aby napełnić je wodą. Do najbardziej znanych lokalnych smaków Roztocza należą:

• Woda mineralna - „Horynianka” produkowana w Horyńcu - Zdroju, „Galicya” produkowana w Narolu, „Roztoczanka” produkowana w Zwierzyńcu;
• Pieczone pierożki z różnym nadzieniem – kaszą, kapustą i soczewicą, do których jest dodawany eliksir miłości, lubczyk;
• Zupa z soczewicy z kulkami mięsnymi;
• Piwo z browaru Zwierzyniec;
• Sosnówka – nalewka robiona z młodych pędów sosen;
• Olej Świąteczny Roztoczański – wytwarzany naturalnymi sposobami z rzepaku. Olej produkuje się w Ruszowie, Zadnodze koło Krynic i Wieprzowie;
• Miody z Roztocza – do najczęściej kupowanych słodkich rodzajów miodu należą: miód rzepakowy, miód fasolowy, miód wrzosowy, miód kremowy, miód akacjowy, miód tymiankowy, miód rozmarynowy.

Roztocze – noclegi

• domki na Roztoczu (np. w Krasnobrodzie czy w Suścu) – od 30 pln za noc;
• agroturystyka na Roztoczu (np. w Obroczy) – od 45 pln za noc;
• kwatery na Roztoczu (np. w Łukowej) – od 40 pln za noc.